Hoạt động rầm rộ, xử lý nhỏ giọt
Chúng tôi đã đến bờ sông Hà Thanh (khu vực 2 thôn Bình An và Cảnh An 1, xã Phước Thành) lúc đã xế chiều. Dưới lòng sông vẫn còn khá nhiều xe tải lớn nhỏ, xe độ chế với hàng chục công nhân đang miệt mài “moi ruột” lòng sông để lấy cát. Nhiều đoạn sông do bị khai thác cát quá mức đã tạo thành những hố nước sâu ngập cả đầu người, lòng sông nham nhở vết xe cơ giới. Hai bên bờ sông nhiều đoạn bị sạt lở, xâm thực vào các khu dân cư với mức độ khá nghiêm trọng.
Một người dân ở thôn Bình An, xã Phước Thành ta thán: “Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh bắt đầu rộ lại từ khoảng 2 - 3 tháng trở lại đây. Trung bình mỗi ngày trên bến sông có gần 50 lượt xe đến lấy cát với khối lượng cả ngàn khối. Lúc đầu họ lấy ở giữa sông, rồi tiến sát vào gần bờ, gây ra nhiều hố sâu nguy hiểm. Thế nhưng, không thấy các cơ quan chức năng có biện pháp ngăn chặn hữu hiệu”.
Do không được quy hoạch và quản lý, việc khai thác cát trái phép một cách tùy tiện, bừa bãi đã tạo nên những hậu quả tai hại. Trước hết, việc tập trung khai thác cát một chỗ đã tạo nên những hố sâu, trở thành những cái bẫy rất nguy hiểm. Nhưng tác hại lớn và có tính chất lâu dài hơn dòng chảy bị thay đổi, tạo nên những dòng xoáy bất thường, gây sạt lở nghiêm trọng hai bên bờ sông, nguy hiểm đến các khu vực dân cư và một số công trình xây dựng gần đó. Chỉ đem đến lợi ích cho một số cá nhân, việc khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh đang để lại thiệt hại lớn cho Nhà nước và người dân.
Ông Nguyễn Thành Đạt, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thành cho biết: “Hệ lụy từ việc khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh thời gian qua là rất rõ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng chảy của dòng sông, làm xâm thực đến các khu vực dân cư, vườn tược của dân. Nhưng thú thật là xã “bó tay”, không thể ngăn chặn và xử lý dứt điểm được tình trạng này (!?)”.
| Xe tải đang “ăn” cát trên sông Hà Thanh đoạn qua thôn Bình An, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước. |
Cũng theo ông Đạt, để ngăn chặn tận gốc nạn khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh, cần phải có sự ra tay quyết liệt, thường xuyên từ cấp tỉnh và huyện. Thời gian qua, xã cũng đã cố gắng làm hết sức mình để ngăn chặn vấn nạn này nhưng hiệu quả mang lại chưa cao. Ngăn chặn đầu này, thì họ khai thác ra đầu khác, ra địa bàn xã khác, ngoài thẩm quyền. Thẩm quyền của cấp xã chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính nên không có biện pháp răn đe hiệu quả. Mặc dù, vấn nạn khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh diễn ra rầm rộ và công khai từ đầu năm 2015 đến nay; song qua nhiều lần ra quân kiểm tra, UBND xã Phước Thành cũng chỉ xử lý được 3 trường hợp vi phạm với số tiền hơn 5 triệu đồng.
Ông Huỳnh Thanh Phương, chuyên viên Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Tuy Phước lại cho rằng: “Về mặt quản lý nhà nước, để xảy ra tình trạng kể trên là lỗi của chính quyền sở tại. Thực tế, thời gian qua, việc quản lý của địa phương bộc lộ nhiều bất cập, lỏng lẻo; đáng chú ý, công tác thanh tra, kiểm tra chưa được xã duy trì thường xuyên và việc xử lý khi phát hiện vi phạm cũng chưa kiên quyết”.
Ông Phương cho biết thêm: Để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý triệt để nạn khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh, Chủ tịch UBND huyện Tuy Phước đã quyết định thành lập Tổ kiểm tra liên ngành để tổ chức kiểm tra đột xuất tại hiện trường. Hiện nay, công tác này đang được Tổ kiểm tra duy trì thường xuyên. Khi tổ công tác ra quân thì các đối tượng khai thác cát dừng hoạt động, nhưng sau khi tổ công tác rút đi, mọi hoạt động tái diễn trở lại! Không những thế, đối tượng khai thác cát trái phép phần lớn là lao động có gia cảnh khó khăn, họ khai thác chủ yếu bằng thủ công nên việc bắt và xử lý cũng gặp nhiều khó khăn.
Theo nhiều người dân địa phương, để ngăn chặn triệt để tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh, chính quyền địa phương và ngành chức năng của huyện Tuy Phước cần phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Tỉ như, bên cạnh việc ra quân chốt chặn tại những khu vực các đối tượng khai thác cát trái phép đang hoạt động, các lực lượng chức năng cũng nên chốt chặn tại con đường “độc đạo” từ bãi cát dẫn đến quốc lộ 1A để bắt giữ, xử lý những xe vận chuyển cát khai thác trái phép nơi đây đi tiêu thụ ở các nơi.