Khó xử lý với ngà voi buôn lậu bị bắt giữ
Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cho biết, từ năm 2012 đến nay, lực lượng Hải quan đã phát hiện 22 vụ nhập lậu sản phẩm động vật hoang dã, tang vật thu giữ hơn 3 tấn hàng gồm: Ngà voi, các sản phẩm chế tác từ ngà voi, sừng tê giác, vảy tê tê, móng chồn núi… Hải quan đã chuyển giao cho cơ quan Cảnh sát điều tra 11 vụ.
Trong số 6 vụ bắt ngà voi nhập lậu, từ đầu năm 2014 đến nay tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, trọng lượng hơn 300kg, trị giá ước khoảng 18 tỷ đồng đã xác định hầu hết là hàng vô chủ, hàng thuộc dạng ký gửi nên không thể xử lý được các đối tượng vi phạm cầm đầu hoặc chủ mưu. Hơn nữa, để qua mắt Hải quan, các lô hàng ngà voi được cất giấu rất tinh vi dưới nhiều dạng khác nhau. Người gửi từ một quốc gia khác, tên họ và địa chỉ viết tắt, không rõ ràng. Người nhận địa chỉ cố ý ghi mập mờ, sai số nhằm trốn tránh cơ quan chức năng khi bị phát hiện. Theo Hải quan Chi cục Chuyển phát nhanh Tân Sơn Nhất, đã có nhiều vụ phát hiện như: Một người từ Pháp gửi hàng cho người nhận tại đường Lý Thường Kiệt, TP Đà Nẵng lô hàng quà biếu chứa 14,6kg ngà voi Phi Châu, phát giấy mời nhiều lần không ai đến nhận. Lô hàng 59 khúc ngà voi núp dưới dạng nhập hạt điều khô thể hiện trên vận đơn, tên người gửi là “C.F”, người nhận là “Công ty V.T.T.H.” cũng không ai đến nhận. Hải quan khám xét phát hiện 59 khúc ngà voi, hơn 40kg, được bọc giấy bạc nhằm tránh an ninh soi chiếu…
| Một số ngà voi buôn lậu bị Hải quan sân bay Tân Sơn Nhất bắt giữ. |
Tháng 6/2014, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất phối hợp với các lực lượng chống buôn lậu của Hải quan đã bắt giữ 2 lô hàng ngà voi trên 200kg vận chuyển trái phép qua đường hàng không, trị giá 8,4 tỷ đồng. Hai lô hàng này cũng không có người nhận, đến nay Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay Tân Sơn Nhất vẫn chưa truy tìm được chủ hàng.
Ngà voi là mặt hàng thuộc danh sách các loài động vật hoang dã thuộc diện quản lý theo Công ước quốc tế về buôn bán các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) bị cấm nhập khẩu vào Việt Nam theo Quyết định số 11/2013/QĐ-TTg ngày 24/1/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Do đó, nếu không tìm được chủ sở hữu hàng hóa thì vấn đề xử lý rất khó khăn. Theo Hải quan TP Hồ Chí Minh, hiện còn 7 lô hàng ngà voi nhập lậu có nguồn gốc từ châu Phi, với tang vật trên 2,6 tấn được phát hiện từ năm 2013 đến nay vẫn lưu kho chưa xử lý được.
Thông thường, tang vật ngà voi trong các vụ buôn lậu bắt giữ được xử lý bằng cách trả lại nước xuất khẩu hoặc tái xuất khẩu theo quy định của Công ước CITES. Đây là phương án khó khả thi vì trước khi hàng nhập vào Việt Nam, đối tượng buôn lậu thường có tổ chức, đã chuyển hàng qua nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ nhằm xóa dấu vết và qua mắt cơ quan chức năng. Phương án khác là chuyển giao cho cơ quan khoa học, cơ sở đào tạo, giáo dục, môi trường, bảo tàng chuyên ngành, cơ quan quản lí chuyên ngành, trung tâm cứu hộ loài vật đó để làm tiêu bản và cuối cùng là tiêu hủy trong trường hợp vật đó mang bệnh hoặc không xử lí được theo hai hình thức trên. Riêng việc tiêu hủy không phải là giải pháp ưu việt vì rất tốn kém.