Doanh nghiệp mỏ cát chây ì hoàn thổ môi trường, dân mỏi mòn chờ đợi

Ông Phan Văn Cường, Chủ tịch UBND xã Lộc Tiến cho biết, Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng 368 (gọi tắt Công ty 368) được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cấp phép khai thác khoáng sản cát làm vật liệu san lấp, xây dựng tại mỏ cát Bãi Trằm, xã Lộc Tiến với thời gian khai thác là 3 năm. Tuy nhiên, sau khi khai thác, từ năm 2018 đến nay, Công ty 368 vẫn chưa lập hồ sơ đề nghị đóng cửa mỏ theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010.

Theo quy định tại Điều 46 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP, ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản, khi giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực hoặc khi trả lại giấy phép khai thác khoáng sản, trả lại một phần diện tích khu vực khai thác, tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải lập đề án đóng cửa mỏ khoáng sản trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện. Theo quy định trên, việc thực hiện hoàn thổ mỏ cát đã khai thác ở vùng Bãi Trằm, xã Lộc Tiến thuộc trách nhiệm của Công ty 368.

Tuy nhiên, sau khi giấy phép khai thác hết hạn, Công ty 368 rời đi, để lại nhiều hố sâu, cát lún, ngập đầy nước, gây nguy hiểm cho người dân khi tham gia giao thông và gia súc chăn thả trong khu vực. Bên cạnh đó, tuyến đường lâm sinh mà Công ty 368 vận chuyển cát trước đây vẫn chưa hoàn trả như cam kết khiến người dân đi lại sản xuất gặp nhiều khó khăn, hiểm nguy, nhất là khi mùa mưa bão về. Có mặt tại khu vực mỏ cát Bãi Trằm, chúng tôi nhận thấy khu vực từng khai thác cát có 2 hồ nước rộng, sâu khoảng chừng 2-3m. Điều đáng lo là có nhiều “hàm ếch” xuất hiện ăn sâu vào vườn tược cũng như nhà dân. Tình trạng sạt lở hai bên các hồ xuất hiện rất nhiều, cây cối của người dân xói rễ, ngã đổ và chết héo. Người dân cho rằng ở trên hai hồ nước là đồi núi, nếu có mưa lớn thì đất đá từ trên đồi núi dễ sập xuống.

Một số người dân ở thôn Thủy Dương cho biết thêm, trước đây ở khu vực Bãi Trằm không khí rất trong lành, mát mẻ nên người dân trong thôn và nhất là trẻ em thường tập trung đến đây vui chơi, nhất là mùa hè. Thế nhưng, mấy năm nay, kể từ khi khu vực này xuất hiện nhiều hầm hố, mực nước sâu do khai thác cát nên nhiều gia đình lo sợ, không dám cho trẻ con đến đây vui chơi nữa. Ông Phan Văn Cường cho biết thêm, hiện tại khu vực khai thác hiện trạng để lại 2 hố sâu với diện tích khoảng 1ha.

“Hiện chính quyền địa phương đã vận động người dân rào chắn để bảo vệ diện tích đất của mình. Thời gian qua, xã đã thực hiện rào chắn các hố, cắm biển cảnh báo nguy hiểm cho người và gia súc chăn thả. Qua rất nhiều lần kiến nghị của cử tri, UBND xã Lộc Tiến đề xuất Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Khu kinh tế, công nghiệp tỉnh tiến hành thực hiện rào chắn, cải tạo môi trường khi thực hiện Dự án cải tạo phục hồi môi trường tại Bãi Trằm. Đồng thời, xã cũng kiến nghị có phương án xử lý hệ thống thoát nước trong khu vực, tránh tình trạng khi mưa lớn, nước từ khu vực khai thác cát tràn vào ruộng vườn nhà dân. Đồng thời, sớm nâng cấp tuyến đường lâm sinh dài khoảng 300m đang xuống cấp”, lãnh đạo UBND xã Lộc Tiến chia sẻ.

Để giải quyết những bức xúc của cử tri, tháng 6/2024, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp với các sở, ngành, địa phương tổ chức cuộc họp lựa chọn tổ chức lập phương án và thực hiện các hạng mục cải tạo, phục hồi môi trường đối với mỏ cát Bãi Trằm, xã Lộc Tiến. Công ty 368 được phê duyệt Đề án cải tạo phục hồi môi trường năm 2015, theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh, đến nay công ty này đã thực hiện nộp tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường với số tiền hơn 223 triệu đồng và hơn 50 triệu đồng tiền lãi tiết kiệm ngân hàng. Theo tính toán của một chuyên viên của Phòng Tài nguyên – Môi trường huyện Phú Lộc, với thời điểm này, số tiền để thực hiện việc đóng cửa của mỏ cát Bãi Trằm là khoảng 1 tỷ đồng.

Ngoài ra, về đất đai, Công ty 368 tự thỏa thuận bồi thường tài sản trên đất để thực hiện khai thác khoáng sản mà chưa thực hiện thuê đất. Hiện trạng khu đất mỏ cát Bãi Trằm thấp trũng, ngập nước và khu đất này do UBND xã quản lý. Theo Luật Khoáng sản năm 2010, tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải lập đề án đóng cửa mỏ khoáng sản, trình cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép để phê duyệt trước khi thực hiện. Trường hợp tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản giải thể, phá sản hoặc không có khả năng thực hiện đề án đóng cửa mỏ khoáng sản thì cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép lựa chọn tổ chức, cá nhân có đủ năng lực lập, thực hiện đề án đóng cửa mỏ khoáng sản. Kinh phí thực hiện đề án đóng cửa mỏ khoáng sản được lấy từ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường của tổ chức, cá nhân được phép khai thác.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, khu vực khoáng sản cát Bãi Trằm thuộc khu chức năng của Khu Kinh tế Chân Mây - Lăng Cô. Do đó, các sở, ban, ngành và địa phương thống nhất đề nghị UBND tỉnh giao Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng khu vực Khu kinh tế, công nghiệp thuộc Ban Quản lý Khu Kinh tế, công nghiệp tỉnh làm chủ đầu tư thực hiện Dự án cải tạo, phục hồi môi trường đối với khu vực khai thác khoáng sản mỏ cát Bãi Trằm, xã Lộc Tiến.

Nguồn kinh phí được sử dụng từ tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường của Công ty 368 và quỹ dự phòng rủi ro của Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh. Đồng thời, giao UBND huyện Phú Lộc chỉ đạo UBND xã Lộc Tiến tiếp tục quản lý chặt chẽ, chống lấn chiếm diện tích khu vực mỏ cát Bãi Trằm.