Vụ xây tường đòi đất: Tòa tuyên xã trả lại đất và bồi thường 390 triệu đồng
Một vụ tranh chấp đất đai kéo dài hơn 10 năm tại xã Triệu Sơn (tỉnh Thanh Hóa) đã chính thức khép lại sau khi tòa án nhân dân có phán quyết buộc chính quyền địa phương trả lại đất và bồi thường cho người dân 390 triệu đồng. Bản án được xem là hồi chuông cảnh tỉnh về công tác quản lý, sử dụng đất công – tư tại cơ sở, đồng thời là bài học về sự tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.
Theo bản án vừa được tuyên, ông Nguyễn Văn Lài (sinh năm 1963, trú tại xã Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa) sẽ nhận lại phần đất gia đình đã từng đổi cho UBND xã Minh Sơn (trước khi sáp nhập) để xây dựng Trường Mầm non Minh Sơn. Đồng thời, UBND xã Triệu Sơn là đơn vị kế thừa hành chính sẽ phải bồi thường 390 triệu đồng cho gia đình ông Lài vì đã sử dụng diện tích đất này suốt hơn 10 năm mà chưa thực hiện bố trí đất đối ứng như cam kết.
Ngày 20/10, ông Lê Trọng Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Sơn xác nhận thông tin và cho biết: “Tòa án đã xử, yêu cầu xã trả lại đất cho gia đình ông Nguyễn Văn Lài theo nguyện vọng của họ. Đồng thời, tòa cũng buộc chính quyền địa phương phải bồi thường tiền sử dụng đất trong thời gian hơn 10 năm. Sau khi bản án có hiệu lực, xã sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền để xin phương án thực hiện, đảm bảo đúng quy định pháp luật”.
Theo ông Dũng, địa phương cũng đã lên phương án mở rộng Trường Mầm non Minh Sơn sang khu đất sát trụ sở UBND xã Minh Sơn cũ để đảm bảo đủ không gian cho việc dạy học, sau khi hoàn trả đất cho gia đình ông Lài.
Vụ việc bắt nguồn từ năm 2014, khi chính quyền xã Minh Sơn muốn mở rộng khuôn viên Trường Mầm non Minh Sơn. Khi ấy, UBND xã đã đề nghị gia đình ông Nguyễn Văn Lài nhượng lại hơn 900 m² đất của mình để phục vụ công trình công cộng, đổi lại xã cam kết cấp một lô đất tái định cư khác gần Trạm Y tế xã.
Hai bên đạt thỏa thuận, ông Lài nhận 50 triệu đồng tiền đền bù hoa màu, cây trồng và bàn giao đất để địa phương thi công. Công trình trường mầm non hoàn thành và đi vào sử dụng, nhưng suốt nhiều năm sau, lời hứa “đất đối ứng” vẫn không thành hiện thực. Dù đã qua nhiều đời bí thư, chủ tịch xã, nhưng chính quyền vẫn không bố trí được quỹ đất cho gia đình ông Lài.
Trong khi đó, diện tích đất 900 m² của ông vẫn nằm trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình, chưa được tách thửa hay chuyển quyền sở hữu cho Nhà nước. Sau nhiều năm chờ đợi trong vô vọng, đầu năm 2025, gia đình ông Lài quyết định xây một bức tường ngăn đôi sân Trường Mầm non Minh Sơn, dài khoảng 20 mét, cao 1,5 mét, bằng gạch thô chưa trát. Bức tường chạy ngang qua khu vực sân chơi, nối đến khu nhà hành chính của trường, khiến hoạt động của nhà trường bị ảnh hưởng đáng kể.
Sự việc nhanh chóng gây xôn xao dư luận, buộc chính quyền xã và cơ quan chức năng phải vào cuộc. Trước sự việc “hi hữu” này, lãnh đạo chính quyền xã Triệu Sơn đã vận động, hướng dẫn gia đình ông Lài khởi kiện ra tòa để giải quyết theo đúng trình tự pháp luật. Và kết quả, tòa tuyên trả lại đất và bồi thường 390 triệu đồng, khép lại hơn một thập kỷ khiếu nại dai dẳng.
Điều đáng nói là sự việc tại xã Triệu Sơn không phải trường hợp cá biệt. Tại xã Nga Sơn (tỉnh Thanh Hóa), cũng xảy ra vụ việc tương tự khi 3 hộ dân xây tường chặn đường vì quá bức xúc do không được bố trí đất tái định cư. Cụ thể, trong quá trình triển khai dự án đường Đông Quốc lộ 10, UBND thị trấn Nga Sơn (nay là xã Nga Sơn) đã thu hồi một phần đất ở của 3 hộ dân, hứa sẽ bố trí đất tái định cư mới. Tuy nhiên, từ năm 2021 đến nay, việc cấp đất vẫn chưa được thực hiện. Đến tháng 4/2025, anh Nguyễn Thành Long cùng hai hộ dân khác đã xây hai bức tường chắn ngang con đường nhựa rộng khoảng 7 m, mỗi tường cao 1,3 m, dài 15 m, chặn hoàn toàn lối đi vào khu dân cư.
Trao đổi với phóng viên, ông Lê Ngọc Khánh, Chủ tịch UBND xã Nga Sơn, cho biết: “Phương án đổi đất đã các gia đình được thống nhất, nhưng do có vướng mắc trong hồ sơ quyết toán dự án cũ nên địa phương phải làm lại cho đúng quy định. Chúng tôi đang hoàn tất thủ tục để giao đất mới cho các hộ dân.”
Cả hai vụ việc trên đều xuất phát từ sự chậm trễ, thiếu dứt khoát trong việc giải quyết quyền lợi chính đáng của người dân. Những bức tường dựng lên dù bất hợp lý nhưng là hệ quả của sự thiếu minh bạch, thiếu trách nhiệm trong quản lý đất đai ở cơ sở. Đất đai là tài sản lớn, gắn liền với sinh kế của người dân. Khi chính quyền cơ sở thỏa thuận đổi đất, đền bù hay tái định cư mà không thực hiện đúng cam kết, người dân mất niềm tin và dễ dẫn đến phản ứng tiêu cực.