Phúc thẩm vụ VN Pharma sẽ “soi” những gì ?

• Cần làm rõ đường đi của hai loại thuốc kháng sinh do VN Pharma cung ứng
• Chính thức thanh tra việc cấp phép cho VN Pharma
• Kháng nghị huỷ án sơ thẩm vụ VN Pharma

Như Báo CAND đã thông tin, trong vụ án này, Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc VN Pharma) đã thông qua môi giới là Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Hàng hải Quốc tế H&C) đặt mua 200.000 hộp thuốc chữa bệnh ung thư H-Capita 500mg Caplet với giá 27 USD/hộp nhưng thống nhất nâng khống lên 75 USD/hộp.

Theo thỏa thuận, hai bên sẽ làm thủ tục nhập khẩu đợt đầu 9.300 hộp thuốc, trị giá 251.000 USD, tương đương 5,3 tỷ đồng. Sau khi số thuốc trên được nhập kho, do nghi ngờ nguồn gốc và chất lượng thuốc nên Cục Quản lý dược, Bộ Y tế đã thanh tra, kiểm tra. Kết quả giám định thể hiện lô thuốc chữa bệnh ung thư này chứa 97% hoạt chất capecitabine, là thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Với hành vi trên, sau 3 ngày xét xử sơ thẩm, ngày 25-8-2017, TAND TP Hồ Chí Minh đã tuyên phạt Hùng, Cường mỗi bị cáo 12 năm tù về tội "Buôn lậu". Liên quan đến vụ án, các bị cáo còn lại cũng bị tuyên từ 2 năm tù treo đến 5 năm tù về tội "Buôn lậu" hoặc "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức".

Sau khi bản án tuyên, một số bị cáo đã kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Đến ngày 22-9, VKSND Cấp cao tại TP Hồ Chí Minh đã ban hành kháng nghị phúc thẩm vụ án trên theo hướng huỷ toàn bộ bản án sơ thẩm để xét xử lại.

Quyết định kháng nghị nhận định, bản án xử phạt các bị cáo 2 tội danh trên là chưa đầy đủ, toàn diện và chưa phản ánh đúng bản chất của vụ án; có dấu hiệu bỏ lọt hành vi phạm tội và người phạm tội, từ đó dẫn đến hình phạt đã tuyên đối với các bị cáo là quá nhẹ, không tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội đã thực hiện, gây dư luận bất bình trong nhân dân. Mặt khác, vụ án còn nhiều vấn đề chưa được điều tra làm rõ như nhằm xử lý toàn diện, đúng người, đúng tội, đảm bảo tính nghiêm minh, tạo lòng tin trong quần chúng nhân dân.

Cụ thể, theo phân tích của VKSND Cấp cao, về tội danh: để nhập lô thuốc trên về Việt Nam, các bị cáo đã làm giả con dấu, hàng loạt giấy tờ giả như: giấy chứng nhận bán hàng tự do và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc của Canada, làm giả hồ sơ kỹ thuật thuốc và tiêu chuẩn, phương pháp kiểm nghiệm thuốc, giấy chứng nhận kiểm nghiệm xuất xưởng lô thuốc...

Mặt khác, ý thức của các bị cáo từ khi thoả thuận mua bán, làm đơn đặt hàng, thiết lập hồ sơ xin phép nhập khẩu lô thuốc, chuẩn bị bán hàng thông qua đấu thầu, chi trước tiền hoa hồng cho bác sĩ... đến khi làm thủ tục thông quan là đem hàng đi bán nhằm thu lợi bất chính, bất chấp hậu quả xảy ra. Do đó, hành vi của các bị cáo phải được xem xét và đánh giá toàn diện trong mối quan hệ với các chứng cứ khác, đặc biệt là kết luận giám định lại để đảm bảo xác định đúng bản chất vụ án, tội danh, trên cơ sở đó mới có đường lối xử lý vụ án đúng pháp luật.

VKSND Cấp cao cho rằng, trong vụ án này, Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường đã bàn bạc từ việc xây dựng hồ sơ đến việc nhập và tiêu thụ lô thuốc. Để có đầy đủ thủ tục nhập khẩu, Cường đã cung cấp một loạt giấy tờ chứng nhận giả xuất xứ lô hàng. Sau đó, Hùng chỉ đạo cho cấp dưới làm giả một loạt giấy tờ của phía Việt Nam. 

Như vậy, Hùng và Cường biết rõ, làm và sử dụng các giấy tờ giả, con dấu giả để nộp cho Cục Quản lý dược để được cấp phép nhập khẩu. Hành vi trên có dấu hiệu tội "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức" nhưng cấp sơ thẩm không điều tra, truy tố và xét xử Cường, Hùng và 4 thuộc cấp là bỏ lọt tội phạm.

Đối với 3 bị cáo bị xử lý về tội "Làm giả con dấu, tài liệu...", trong đó có Phạm Anh Kiệt (nguyên Tổng Giám đốc Sapharco) cũng có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm, bởi lẽ: toàn bộ hồ sơ nhập khẩu giả và làm giả hồ sơ kỹ thuật của VN Pharma cũng như mục đích phạm tội của Hùng, Cường, các bị cáo này đều biết rõ. 

Vì vậy, theo VKSND Cấp cao, 3 bị cáo này có vai trò đồng phạm giúp sức cho Hùng và Cường nhưng cấp sơ thẩm chỉ điều tra, truy tố và xét xử về tội "Làm giả con dấu, tài liệu..." là có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.

Liên quan đến kết quả giám định của Bộ Y tế gắn với vụ án này, VKSND Cấp cao cho biết, tại quyết định thành lập Hội đồng giám định lô hàng nói trên do ông Đỗ Văn Đông, Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược làm Chủ tịch Hội đồng nhưng ông này là cấp dưới của ông Nguyễn Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý dược - người đã ký văn bản cấp phép cho VN Pharma nhập khẩu lô hàng trên, là chưa đảm bảo tính khách quan.

Mặt khác, Cục Quản lý dược đã tham gia tố tụng với tư cách là người phát hiện và tố giác tội phạm nhưng sau đó lại tham gia giám định tư pháp chính lô hàng mà mình cấp phép nhập khẩu - tham gia tố tụng với tư cách là giám định tư pháp chính lô hàng mà mình cấp phép nhập khẩu là chưa đảm bảo tính khách quan.

Từ các phân tích trên, theo VKSND Cấp cao, kết quả giám định của Bộ Y tế có mâu thuẫn, không phù hợp với quy định của pháp luật và thực tế khách quan của vụ án. Giám định cho rằng thuốc này "không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người" nhưng cũng chính kết luận lại cho rằng đây là thuốc kém chất lượng mà không kết luận đây là thuốc giả. Vì vậy, cần thiết phải trưng cầu giám định lại với thành phần Hội đồng giám định khác để đảm bảo tính khách quan và chính xác. Đây là một trong những chứng cứ quan trọng làm cơ sở cho việc xác định tội danh đối với các bị cáo được chính xác, đúng pháp luật.

Liên quan vụ án này, VKSND Cấp cao nhận định cấp sơ thẩm chưa làm rõ trách nhiệm của các cá nhân trong Cục Quản lý dược Bộ Y tế có liên quan trong việc thẩm định hồ sơ và cấp phép nhập khẩu lô thuốc. Trách nhiệm của ông Phan Xuân Thiện, Phó Tổng giám đốc VN Pharma, là người biết rõ xuất xứ lô thuốc và biết rõ con dấu mang tên Công ty Helix Canada là dấu giả nhưng vẫn để mặc cho Hùng và cấp dưới của mình thực hiện các hành vi hợp thức hoá để tiêu thụ lô thuốc trên.

Ngoài lô thuốc H-Capita 500mg Caplet, Hùng và các đồng phạm còn thực hiện các hành vi tương tự đối với 7 bộ hồ sơ của 7 loại thuốc khác lấy tên Công ty Helix Canada và đã được Cục quản lý dược cấp phép nhập khẩu, đăng ký lưu hành, cần được điều tra làm rõ để xử lý chung trong cùng một vụ án để đảm bảo tính khách quan, toàn diện nhằm đánh giá đúng quy mô, tính chất của vụ án.

Như vậy, phiên toà xét xử sắp tới sẽ xem xét toàn bộ nội dung kháng nghị của VKSND Cấp cao. Dư luận đang trông chờ một bản án xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.