Mỹ ra tối hậu thư: Tháng 8-2016, Tổng thống Syria Bashar al-Assad phải ra đi

• Nga-Mỹ tìm ra “cơ chế hiệu quả” chấm dứt chiến tranh ở Syria
• Nga có thể phối hợp với Mỹ không kích tại Syria

Rạng sáng 5-5, Mỹ và Nga đã nhất thực thi lệnh chấm dứt các hành động thù địch tại thành phố Aleppo của Syria, và sẽ phối hợp để tăng cường giám sát thỏa thuận ngừng bắn mới tại quốc gia Trung Đông này. 

Tuy nhiên, chỉ trước đó vài giờ, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã bất ngờ nhận được “tối hậu thư” của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, trong đó nêu rõ, thời hạn chót cho việc chuyển giao chính trị ở Syria là tháng 8 năm nay và ông al-Assad sẽ phải ra đi.

Về “tin vui” cho Syria, Ngoại trưởng Kerry cho biết: “Chúng tôi hy vọng tất cả các bên liên quan đến lệnh ngừng bắn này hãy tuân thủ thỏa thuận mới ở Aleppo một cách đầy đủ. Điều đó có nghĩa là chính phủ và phe đối lập có trách nhiệm như nhau trong việc thực thi lệnh ngừng bắn này. Chúng tôi cũng hy vọng họ có thể thiết lập lệnh ngừng bắn trên toàn đất nước”. 

Hiện Nga đang triển khai các nỗ lực để hối thúc chính quyền của Tổng thống Assad tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn mới, trong khi Mỹ đảm trách việc giám sát thực thi thỏa thuận của các lực lượng đối lập Syria.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner nêu rõ, mục tiêu của Moskva và Washington “vẫn không đổi”, đó là “chấm dứt hành động thù địch trên quy mô toàn lãnh thổ Syria chứ không phải là ở một số khu vực đơn lẻ”.

Ông Toner đồng thời khẳng định, kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực từ lúc nửa đêm ngày 4-5 (giờ địa phương), “tình trạng bạo lực tại các khu vực đã giảm, mặc dù vẫn có các báo cáo về chiến sự tiếp diễn ở một số địa điểm”.

Để giám sát việc thực thi lệnh ngừng bắn, một trung tâm phản ứng nhanh với các vi phạm lệnh ngừng bắn đã được thiết lập và đi vào hoạt động từ ngày 4-5 tại Geneva (Thụy Sĩ). Việc này đã được Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrvo thông báo hôm 3-5, sau khi tham vấn với Đặc phái viên Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) về Syria Staffan de Mistura. 

Đại diện thường trực Nga tại LHQ và các tổ chức quốc tế khác ở Geneva, ông Alexei Borodavkin bày tỏ hi vọng Trung tâm Nga - Mỹ này có thể giúp ngăn chặn các vụ vi phạm lệnh ngừng bắn tại Syria.

Cũng trong ngày 4-5, cả Pháp và Đức đã bày tỏ mong muốn các bên giao tranh ở Syria lập tức thực hiện ngừng bắn tại thành phố Aleppo cũng như vùng lân cận ở phía Bắc quốc gia Trung Đông này.

Phát biểu sau cuộc gặp với đại diện phe đối lập Syria Riad Hidschab và Đặc phái viên Mistura tại Berlin, Ngoại trưởng Pháp Jean-Marc Ayrault và người đồng cấp Đức Frank-Walter Steinmeier cảnh báo sẽ không thể nối lại các cuộc hoà đàm ở Geneva nếu không đạt được ngừng bắn giữa lực lượng chính phủ và đối lập ở Syria.

Ngoại trưởng Pháp Ayrault nhấn mạnh mọi thứ sẽ sụp đổ hết nếu không lập tức đạt được ngừng bắn trong những giờ tới, đồng thời khẳng định mục tiêu trước mắt là một lệnh ngừng bắn ở Aleppo. Trong khi đó, người đứng đầu ngành Ngoại giao Đức nêu rõ, nếu ngừng bắn không được thực thi ở Syria, không những đàm phán không được nối lại, căng thẳng sẽ leo thang ở Syria với các vụ đánh bom và nội chiến tiếp diễn. Chia sẻ quan điểm này, ông Mistura cho rằng, nếu không đạt được ngừng bắn thì hậu quả sẽ “thực sự thảm hoạ” và có thể khiến hàng trăm nghìn người dân kéo tới biên giới Thổ Nhĩ Kỳ để lánh nạn.

Trong khi đó, trong “tối hậu thư” của ông Kerry, hãng Reuters đã đăng tải một thông tin gây “sốc” không kém: Ngoại trưởng Lavrov bất ngờ tuyên bố Tổng thống Assad không phải là đồng minh của Nga.

Ngoại trưởng Nga khẳng định: “Ông Assad không phải là đồng minh của chúng tôi. Chúng tôi ủng hộ ông ấy trong cuộc chiến chống khủng bố và bảo vệ nhà nước Syria, song ông ấy không phải là một đồng minh theo kiểu Thổ Nhĩ Kỳ là đồng minh của Mỹ”. Tuy nhiên, ông Lavrov phủ nhận nguồn tin của báo Debka (Israel) cho rằng, Nga đã đồng ý thảo luận với Mỹ về việc “loại bỏ” ông Assad khỏi “cuộc chơi” ở Syria và việc Nga chấp nhận việc đàm phán về tương lai của một số tướng lĩnh Syria. Cuộc đàm phán này được cho là quyết định “ai đi, ai ở”.

Theo Ngoại trưởng Lavrov, Nga dự kiến hòa đàm Syria tại Geneva sẽ được nối lại trong tháng này, song các điều kiện thích hợp vẫn chưa được đáp ứng để tiến hành các cuộc thương lượng trực tiếp do “những ý thích bất chợt” của Ủy ban đàm phán cấp cao (HNC) và những nước khác, kể cả Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong một diễn biến liên quan, cũng trong ngày 4-5, Bộ Quốc phòng Nga cho biết nước này đã rút khoảng 30 máy bay khỏi Syria, trong đó bao gồm toàn bộ các máy bay tấn công Su-25. Nga cũng quyết định không “lập thêm căn cứ không quân” tại Syria vì điều này “không thích hợp khi xét trên khía cạnh kinh tế”.

Giải thích cho việc này, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenko khẳng định, trên thực tế, tất cả các máy bay Nga đồn trú tại căn cứ không quân Hmeimim có đủ khả năng để vươn tới bất cứ vị trí nào của Syria.