Những ký ức tổn thương

• Không gian nào cho trẻ thơ?
• ‘Nâng bước trẻ thơ’ mở cửa tự do cho trẻ em
• Nỗi đau mang gương mặt trẻ thơ

Những cô bé cậu bé bị bạo hành ở trường mầm non tư thục Mầm Xanh, cậu bé bị sát hại trên đường mua bánh ngọt về, cậu nhóc bị tước mạng sống bởi bà ngoại, cháu bé hơn ba tuần tuổi tử vong vì bà nội, bé gái 7 tuổi nghi bị cha ruột gí thanh sắt nóng vào mặt gây bỏng, người giúp việc hành hạ cháu bé mới ngoài tháng tuổi là con của chủ nhà… là những câu chuyện, những sự vụ nằm ngoài sự chịu đựng về mặt cảm xúc của tôi.

1. Đại biểu Quốc hội Phạm Thị Minh Hiền một lần kể cho tôi nghe về những câu chuyện buồn mà chị đã chứng kiến trong công tác của mình, những cô bé bị xâm hại, những cô bé bị bạo hành từ thể xác cho đến tinh thần. Tôi nghe đa phần lặng im, cũng không biết phải hồi đáp như thế nào, cũng không biết phải dẫn tiếp câu chuyện ra sao.

Dạo trước, tôi về một huyện giáp ranh giữa hai tỉnh miền Đông Nam Bộ, cách Sài Gòn độ hơn 100km. Sở dĩ  tôi muốn viết tắt toàn bộ là bởi không muốn đánh thức ký ức của những người trong cuộc nữa.

Hai cậu bé là anh em ruột, bé xíu, bị cha sát hại trong cơn cuồng ghen với mẹ. Mà giữa cha và mẹ cũng đã hục hặc từ lâu. Cơn cớ hục hặc cũng bình thường như nhiều gia đình chốn thôn quê khác. 

Chồng ban đầu chí thú làm ăn, sau mải chơi theo bạn sa vào đá gà, cờ bạc. Vợ nhắc nhở cứ ậm ừ cho qua, đến khi vợ chịu không nổi thì to tiếng. Chồng to tiếng, vợ dọn ra ngoài ở, cất cái lều nhỏ nhỏ bán nước giải khát. Chồng ghen. Vậy là bi kịch có cơ hội hiện hữu.

Trưa ấy vắng, người phụ nữ ngồi cạnh tôi kể lại câu chuyện, rồi khóc ngất lên. Nhìn ảnh hai anh em, nghe tiếng khóc của người mẹ, thú thật tôi chưa bao giờ trải qua cảm giác ấy. Một cảm giác bàng hoàng đầy sợ hãi. Một cảm giác bất lực khôn cùng.

Tôi được lãnh đạo Ban Biên tập phân công xác minh một số vụ bạo hành trẻ em, những vụ bạo hành đình đám, những vụ bạo hành khiến dư luận phẫn uất. Nhớ hoài cô bé gần bốn tuổi ở Biên Hòa (Đồng Nai), với khuôn mặt bầm tím do những cái tát của người giữ trẻ, vẫn hồn nhiên chạy nhảy trong cơ quan điều tra với sự giám sát của mẹ ruột. Hỏi, cô đánh con bằng gì. 

Cười cười, chỉ vào cái lược, thanh gỗ - những vật dụng thu được từ nhà giữ trẻ đặt trên bàn của điều tra viên.

Đó là tôi còn không dám nhắc đến những trẻ thơ bị xâm hại tình dục, từ người thân cùng huyết thống, cho đến xóm giềng, người lạ…. những vụ việc mà tôi từng tiếp xúc.

Trẻ con thì không biết giận, trẻ con thì không biết tự vệ, trẻ con thì nhẫn nại cam chịu.

2. Theo Luật Trẻ em 2016, nước ta đang có tới 17 cơ quan, tổ chức, nhóm tổ chức có chức năng bảo vệ và chăm sóc, hỗ trợ trẻ em ở các cấp độ khác nhau, gồm tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân các cấp, Quốc hội, các bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Tư pháp, Công an, Y tế, Giáo dục đào tạo, Văn hóa - thể thao và du lịch, Thông tin truyền thông, UBND các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các thành viên của Mặt trận, Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam... Thậm chí, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội còn có hẳn một Cục, gọi là Cục Trẻ em.

Đặc biệt từ tháng 12 này sẽ có thêm một tổ chức liên ngành có trách nhiệm hỗ trợ bảo vệ trẻ em là Ủy ban Quốc gia về trẻ em, do Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam làm Chủ tịch, thành viên gồm nhiều lãnh đạo cấp thứ trưởng của trên 10 bộ ngành.

Vậy mà, những câu chuyện bạo hành trẻ em vẫn chưa có hồi kết, vậy mà những nỗi xót xa xoay quanh chuyện của trẻ em vẫn chưa có điểm dừng. Hết lần này đến lần khác, những câu chuyện cứ tăng lên về mặt cảm xúc, sự phẫn uất, trạng thái bất lực.

Nhưng rõ ràng, công tác bảo vệ trẻ em để phòng tránh những nguy cơ cho trẻ em an toàn, gìn giữ cho trẻ em một môi trường sống tốt đẹp, hạn chế đến mức thấp nhất những tiềm ẩn mà trẻ em có thể gặp phải. Thật đáng tiếc là ngoài những cơn giật mình liên hồi, quá khó để tin rằng những Cục, hội, đoàn thể đã làm tốt chức năng nhiệm vụ của mình đối với trẻ em.

3. Tôi vẫn bảo lưu quan điểm, để trẻ em chịu bất hạnh, chịu tổn thương là trách nhiệm của những người lớn. Và tuyệt nhiên vô cùng khó khăn để tìm ra lý do nhằm biện hộ cho trách nhiệm đó.

Trong đôi mắt trẻ thơ có gì? Có những bàn tay trách nhiệm của người lớn; có tình thương, có sự nhân ái, có bao dung, có nhân văn, có đôi vai của những người trưởng thành sẵn sàng nâng đỡ. Trong đôi mắt trẻ thơ tuyệt nhiên không thể có bạo lực, có hành hạ, có tang thương hay tai ương chực chờ.

Và vẫn sẽ không có gì là tốt đẹp cả, nếu những người lớn vẫn chỉ xem trọng yêu thương con em mình mà không chịu tin rằng tất cả trẻ em đều xứng đáng được yêu thương và bảo vệ.

Mặc cho chúng ta đều hiểu rất rõ rằng, những tổn thương hôm nay của trẻ em chính là vết sẹo ký ức rất dài ảnh hưởng đến cả một tương lai, một thân phận, một cuộc đời…

Bởi yêu thương lẫn lo lắng nào không cần đến sự chân thành trước tiên là từ gia đình sau đó là từ các ban ngành hữu quan.