Lớn hơn nhiều chuyện tiền bạc…
Không đợi có các giải thưởng thì nhà văn mới sáng tác. Và sẽ chẳng thể có những tác phẩm vạch ngang thời đại, tầm tư tưởng vượt thời đại, nếu người ta chỉ chăm chú vào mục đích và ý nghĩa của từng cuộc thi, từng đợt xét giải với những phần thưởng...
Khi viết "Tiến quân ca", Văn Cao không nghĩ có ngày ca khúc của mình được cử lên trong mỗi buổi chào cờ, trở thành Quốc ca và hưởng những chế độ ưu đãi của Nhà nước. Khi ấy là sự thăng hoa của người nghệ sỹ trước cuộc sống và cuộc kháng chiến của dân tộc. Những tác phẩm lớn của nhân loại nhiều khi được khai sinh trong những tình huống thật sự ngặt nghèo. Khi sinh ra nó, người nghệ sỹ sẽ không nghĩ rằng mình sẽ được hưởng lợi gì từ nó và nó sẽ phục vụ được gì cho lợi ích của mình. Người nghệ sỹ sáng tác ra tác phẩm vì thấy cần phải như thế, họ sáng tác bằng thiên chức của người cầm bút. Chỉ có những con tằm vô tư mới nhả cho đời những sợi tơ óng vàng mà thôi.
Thượng tướng Nguyễn Khánh Toàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ Công an trao Bằng khen cho các nhà văn đoạt giải A giải thưởng văn học về đề tài "Vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống 1995 - 2005".
Vậy nhưng, giải thưởng mang trong lòng nó một mục đích tốt đẹp, đó là sự công nhận của một cộng đồng. Giải thưởng của các hội nghề nghiệp, đó là sự đánh giá của các hội viên dành cho tác phẩm. Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật lại có biên độ xét giải rộng hơn. Đó thực sự là những giải thưởng mang tầm cỡ quốc gia, nhằm công nhận và tôn vinh những cống hiến của các tác giả với xã hội thông qua từng tác phẩm, công trình cụ thể. Nếu giải được trao chính xác và kịp thời, đó không chỉ là nguồn khích lệ, động viên với giới văn nghệ sỹ mà đó còn là động lực giúp họ vươn lên. Đây cũng là dịp để họ nhìn lên, trông xa và xem lại chính mình.
Làm thế nào để có được những tác phẩm xứng đáng cho những giải thưởng có uy tín như Giải thưởng Hồ Chí Minh? Đó là một câu hỏi thường trực. Chất lượng thẩm định của cả các hội đồng là vấn đề cần đặt ra. Cần lắm những cái nhìn tinh tường để có thể không trao lầm, trao sai, trao vội, để các giải thưởng xứng đáng với ý nghĩa đích thực của nó. Điều này, với những người nghệ sỹ và với công chúng, lớn hơn rất nhiều chuyện tiền bạc…