Đó là gia đình ông Trần Văn Bản. Theo tìm hiểu của phóng viên vào ngày 14-8, trước đây cả Thượng Cung chuyên sản xuất khuôn làm bánh Trung thu bằng gỗ nhưng hiện nay nhiều người đã bỏ nghề, cả làng vẻn vẹn có vài nhà bám trụ với nghề truyền thống trong đó có gia đình ông Bản.
Một chiếc khuôn bánh Trung thu làm theo phương pháp truyền thống gồm rất nhiều công đoạn. Gỗ sau khi mua về phải được làm sạch vỏ, bào nhẵn mặt, pha gỗ thành hình khuôn theo kích thước và mẫu mã khách hàng yêu cầu.
|
| Gia đình ông Trần Văn Bản (làng Thượng Cung, xã Tiền Phong, Thường Tín, Hà Nội) đã giữ nghề làm khuôn bánh Trung thu trong suốt gần 40 năm qua. |
Ông Bản cho biết trước đây loại gỗ được dùng là gỗ cây thị nhưng hiện giờ loại gỗ này rất hiếm nên gia đình ông chuyển sang dùng gỗ xà cừ. Nguyên liệu chủ yếu đến từ các cây đổ hoặc chặt hạ trong những dự án giao thông. “Khuôn bánh là từ gỗ xà cừ dẻo bền và ít cong vênh sau một thời gian sử dụng”, ông Bản cho biết
|
| Để tạo ra một chiếc khuôn bánh Trung thu bằng gỗ phải trải qua rất nhiều công đoạn. |
Nếu trước đây các cụ phải đẽo thủ công thành khuôn nhưng hiện nay ông Bản sử dụng máy khoan tạo lỗ trước khi đẽo giảm bớt nhiều thời gian chế tạo. Tất nhiên, nhiều việc đẽo khuôn vẫn được làm thủ công hoàn toàn, đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ tới từng chi tiết, chỉ cần một nhát đục sai chiếc khuôn có thể bị hỏng. Những chiếc khuôn sau khi đẽo xong sẽ được người thợ kiểm tra chất lượng của khuôn bằng cách dùng đất sét đóng vào như bánh thật. Qua được bài kiểm tra này, chiếc khuôn trải qua công đoạn cuối cùng là dùng giấy nhám đánh mịn bề mặt.
|
| Muốn là ra được một chiếc khuôn bánh tốt trước tiên cần có gỗ tốt. Loại gỗ nhà ông Bản dùng hiện nay là gỗ xà cừ, chỉ có phần lõi cây và hoặc cành lớn mới được sử dụng để chế tạo khuôn. |
Với mỗi chiếc khuôn hoàn chỉnh gia đình ông Bản có thể bán với giá từ 150.000 đến 300.000. Mỗi vụ trung thu một hộ làm khuôn như gia đình ông có thể xuất xưởng khoảng vài trăm chiếc khuôn. Thu nhập lớn nhưng nếu trừ chi phí tiền mua gỗ, tiền điện thì không còn mấy, hơn thế nữa đây là nghề đòi hỏi nhiều công sức và thời gian do đó không hấp dẫn được giới trẻ của làng như trước đây.
|
| Người thợ sẽ đục thô theo các mẫu vẽ trên khuôn. |
|
| Sau đó là giai đoạn quan trọng nhất đẽo các họa tiết của khuôn. Đây là công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ bởi chỉ một lần sai có thể hỏng khuôn. |
|
| Họa tiết của khuôn càng tỉ mỉ càng đỏi hỏi tay nghề của thợ làm khuôn phải cao mới chế tạo được. |
|
| Trước đây nếu đẽo gọt thủ công nhà ông Bản phải mất 4-5 tiếng tuy nhiên hiện giờ ông sử dụng máy khoan đục lỗ đánh dấu vị trí cần đẽo nên tiết giảm được một nửa thời gian. |
|
| Tuy nhiên với những loại khuôn cỡ lớn thì cần tới hai tháng mới hoàn thành do cần tìm được mẫu gỗ thích hợp cũng như phần gia công đẽo họa tiết rất mất thời gian. |
|
| Sau khi đẽo thành hình và đóng thử bằng đất sét, khuôn sẽ được đánh nhẵn để hoàn thiện. |
|
| Với mỗi chiếc khuôn cỡ nhỏ có giá từ 150.000 đồng, trong khi khuôn cỡ lớn có thể lên tới cả triệu đồng một chiếc. |
|
| Hiện nay ở làng Thượng Cung không còn nhiều gia đình làm khuôn như nhà ông Bản nữa. Giới trẻ của làng phần lớn không hào hứng với công việc này. Liệu trong tương lai nghề truyền thống này có bị mai một hay không là điều chưa ai dự đoán được. |