NSND Tuệ Minh: Đã thảnh thơi bay trong vòng tay trời đất
Nữ nghệ sĩ Tuệ Minh sinh năm 1938 trong một gia đình trí thức ở Hà Nội. Bà là diễn viên thuộc khóa đầu của điện ảnh cách mạng Việt Nam, cùng thời với các NSND Trà Giang, Thế Anh, Ngọc Lan… Sinh thời, bà cũng được coi là một trong những nghệ sĩ đa năng khi để lại nhiều dấu ấn trong nhiều lĩnh vực, từ sân khấu, điện ảnh đến giảng dạy.
Nếu trên sân khấu, nghệ sĩ Tuệ Minh để lại tên tuổi với nhiều vai diễn để đời, trong đó có nhân vật Phượng trong vở kịch “Cách mạng” của nhà văn Nguyễn Khải thì trong điện ảnh, bà cũng là một trong số các diễn viên sớm ghi dấu ấn với rất nhiều vai diễn trong nhiều tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam: vai chị Thơm trong "Một ngày đầu thu" (đạo diễn Huy Vân, Hải Ninh); chị Y trong "Nguyễn Văn Trỗi" (đạo diễn Bùi Đình Hạc); Hương trong "Vợ chồng anh Lực" (đạo diễn Trần Vũ); Thương trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" (đạo diễn Hải Ninh); chị bán gạo trong "Em bé Hà Nội" (đạo diễn Hải Ninh); Xơ Xuyên trong "Ngày lễ Thánh" (đạo diễn Bạch Diệp), “Chung một dòng sông”, “Dòng sông âm vang”...
| Nữ Nghệ sĩ nhân dân Tuệ Minh thời trẻ. |
Nhờ giọng nói trời phú dễ thương, truyền cảm, bà từng có thời gian cộng tác thành công với Đài Tiếng nói Việt Nam trong chương trình "Đọc truyện đêm khuya", "Đọc truyện thiếu nhi", đóng kịch truyền thanh. Sau này, với sự động viên của nhà thơ Nguyễn Đình Thi, bà còn mạnh dạn viết kịch bản, làm phim truyện video. Những nỗ lực cống hiến cho nghệ thuật nước nhà của nữ nghệ sĩ đã được ghi nhận dưới nhiều hình thức. Bà là một trong những nữ nghệ sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú. Năm 2016, bà vinh dự được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.
Mối tình của nghệ sĩ Tuệ Minh và nhà thơ Nguyễn Đình Thi khá đặc biệt. Theo câu chuyện mà nữ nghệ sĩ chia sẻ với truyền thông, bà quen nhà thơ Nguyễn Đình Thi từ trước khi kết hôn lần đầu. Khi ấy ông một mình nuôi hai con nhỏ rất vất vả, có tình cảm với nữ nghệ sĩ nhưng không bày tỏ tình cảm vì sợ thiệt thòi cho bà. Không những thế, nhà thơ còn là người se duyên cho bà với đạo diễn Huy Vân. Bà và đạo diễn Huy Vân có 2 con gái.
Sau khi đạo diễn mất, năm 1983, bà mới kết hôn với nhà thơ Nguyễn Đình Thi. Sinh thời, bà từng viết nhiều về tình yêu mặn nồng với nhà thơ. Trong “Em lửa cháy trong lòng”, bà từng tâm tình: “Em chưa về, anh đứng ngồi không yên. Lúc vắng anh, em lửa cháy trong lòng”.
Bà và nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã có 20 năm chung sống hạnh phúc. Năm 2003, nhà thơ về cõi vĩnh hằng, để lại trong lòng nữ nghệ sĩ khoảng trống không gì có thể khỏa lấp. Như chính bà từng chia sẻ là sau khi ông mất, cứ vài ngày bà lại vào nghĩa trang thăm ông. Nỗi đau ấy đi vào cả trong thơ của bà. Một trong số đó là những dòng bà viết khi tiễn biệt ông về trời: “Tránh không được nỗi đau trần thế/ Chẳng việc chi thân để đọa đày! /Từ đây anh thảnh thơi bay/Trong vòng tay trời đất an bài”.
Được biết, cách đây hơn 1 năm, nữ nghệ sĩ trải qua một cơn tai biến, phải nằm một chỗ. Sau đó, bà được các con đưa vào viện dưỡng lão tại Hà Nội. Vì tuổi cao sức yếu, ngày 24-2 bà đã trút hơi thở cuối cùng, bỏ lại mọi muộn phiền trần thế, “thảnh thơi bay trong vòng tay trời đất”.
Theo kế hoạch dự kiến, tang lễ của Nghệ sĩ nhân dân Tuệ Minh sẽ được cử hành vào ngày 26-2 tại Hà Nội. Lễ tang của bà do Hội Điện ảnh Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam phối hợp tổ chức.