Cảm nhận Hà Nội xưa trong những thước phim
Hà Nội những ngày nắng vàng như mật ong rải khắp các con phố. Đã cuối thu, đầu đông nhưng cái nắng chưa chịu dời đi, vẫn mang theo cái oi nóng khá ngột ngạt, cộng thêm đường phố luôn đông đúc. Nhưng chỉ cần bước qua cánh cửa xoay của khách sạn Daewoo, không khí bên trong mát rượi.
Sự mát mẻ đến từ những hình ảnh được triển lãm ở tầng 1 của khách sạn, triển lãm về những hình ảnh Hà Nội trong những bộ phim, nhân dịp Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội 2022.
Hà Nội trong những bộ phim được cắt ra, ghi lại và triển lãm trong dịp Liên hoan phim khác với Hà Nội luôn sôi động đông như nêm. Những cảnh phim trong những bộ phim truyện, bộ phim tài liệu được trưng bày những khổ lớn. Quang cảnh Hà Nội xuất hiện trong những bộ phim tài liệu về tiếp quản Thủ đô Hà Nội năm 1954, phim tài liệu về mùa xuân thống nhất; những phim tài liệu về phố phường Hà Nội, về chợ hoa Tết, về phố cổ Hà Nội, về cầu Long Biên; và đặc biệt, Hà Nội xuất hiện trong những bộ phim truyện điện ảnh kinh điển như Sao Tháng Tám – 1976, Em bé Hà Nội – 1974, Hà Nội mùa chim làm tổ - 1981, Mùa ổi – 2000; Hà Nội 12 ngày đêm – 2002.
Tất cả những bộ phim này có tuổi đời mấy chục năm nên quang cảnh và con người Hà Nội hiện ra trong những thước phim đen trắng và vô cùng vắng vẻ, yên bình. Những cô gái Hà Nội trong phim khi ấy mới mái tóc tết hai bên đặc trưng một thời, hoặc kiểu tóc phi-dê ngắn, hất về phía sau của người phụ nữ Hà Nội, mà giờ kiểu tóc ấy có khi chỉ xuất hiện ở những người đã có tuổi; còn những cô gái Hà Nội ngày nay, là những mái tóc với đủ các màu xanh đỏ, hồng, tím, bạch kim; móng tay gắn đá và quần áo cũng vô vàn kiểu cách.
Những trai gái của Hà Nội ngày xưa nhẹ nhàng đèo nhau trên chiếc xe đạp hoặc nắm tay nhau dạo bước bên hồ. Còn trai thanh gái lịch ngày nay thì ôm eo nhau trên những chiếc xe máy, thậm chí kín đáo trong những chiếc xế hộp sang trọng, lượn trên khắp phố phường.
Nói đến quang cảnh Hà Nội trong phim phải kể đến những hình ảnh đặc trưng mà khách du lịch quốc tế mỗi khi đến Hà Nội không thể bỏ qua. Đó là Tháp Rùa, Hồ Hoàn Kiếm, cầu Thê Húc, Bưu điện Bờ Hồ, tháp Hòa Phong, cầu Long Biên, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Lăng Bác Hồ, Chùa Một Cột và Hồ Tây… Ngõ nhỏ, phố nhỏ của Hà Nội cũng xuất hiện rất nhiều trong phim. Người Hà Nội với 36 phố phường, quang cảnh sinh hoạt vô cùng phong phú, với đủ các món ăn vặt, cũng như hàng quán, đồ lưu niệm, sản vật Hà Nội, làm mê lòng bất cứ du khách quốc tế nào. Thế nên phố cổ Hà Nội, cho đến bây giờ vẫn vậy, là điểm thu hút bất cứ ai, kể cả người Hà Nội sống ở ngoại ô. Cứ lên đến khu vực Bờ Hồ Hoàn Kiếm là cái không khí đã mang một nét gì đó rất khác.
Quang cảnh Hà Nội trong những bộ phim được quay từ cách đây vài chục năm trong những bộ phim tài liệu, phim truyện thì thời đó Hà Nội phố vắng, người thưa, phương tiện giao thông không ken đặc như bây giờ. Người Hà Nội ngày ấy có thể đi bộ, đi tàu điện leng keng, và chính vì thế, có thể ngắm nhìn những tia nắng xiên qua kẽ lá, chiếu xuống từng con đường, góc phố. Là mặt trời đỏ ối cuối ngày dần dần chìm xuống ở phía cuối cầu Long Biên, hay những tia nắng sớm xuyên xuống mặt hồ Tây buổi sáng… Khung cảnh Hà Nội ngày ấy như lãng mạn hơn khi nhịp sống không gấp gáp như bây giờ. Chợ hoa Hàng Lược cũng thế, người đi bộ thong thả vác cành đào trên vai, chứ không giống Hà Nội ngày nay, người ta đèo đào cột vào xe máy, hoặc thậm chí, đút cả vào cốp xe ôtô. Không còn hình ảnh thong thả chọn hoa Tết như Hà Nội trong phim ngày nào.
Tham dự Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội năm nay, có một bộ phim về Hà Nội mới được quay, đó là “Hoa nhài” của đạo diễn Đặng Nhật Minh. Là một đạo diễn thành công với rất nhiều bộ phim mang về giải thưởng, sự xuất hiện của Hoa nhài – một biểu tượng của người Tràng An, người Hà Nội, có lẽ mang đến nhiều sự chờ đợi cho khán giả. Bằng chứng là khi được chọn mở màn chiếu cho Liên hoan phim, là cả khán phòng không còn chỗ trống. Sự xuất hiện của đạo diễn Đặng Nhật Minh cũng là điểm thu hút thêm với khán giả.
“Hoa nhài” là lát cắt của cuộc sống người Hà Nội dung dị, tinh tế, nhuần nhị, ngân lên tiếng ca sâu thẳm của tâm hồn người Hà Nội nhân nghĩa, tử tế, nhân văn.
Bộ phim là câu chuyện xoay quanh các mối quan hệ giữa con người với nhau trong vòng xoáy của cuộc sống đô thị hiện nay: một em bé đánh giày từ nông thôn ra, một ông thợ cắt tóc với vợ là người từ làng bánh cuốn Thanh Trì, một ông giáo già người Hà Nội gốc dạy hát cho các em trong dàn đồng ca khiếm thị… Họ vẫn giữ được cái cốt cách của "người Tràng An". Dù Hà Nội ngày nay có mở rộng, dân cư có đông đúc thì Hà Nội vẫn lưu giữ được nhiều nét xưa, vẫn hấp dẫn với khách thập phương. Những hình ảnh từ bộ phim cũng được chọn lựa để có mặt trong triển lãm. Dù là Hà Nội trong phim là Hà Nội của những năm 2022, nhưng, với tiêu chí xây dựng Hà Nội và những con người luôn gần gũi, dung dị nên ta có thể thấy “Hoa nhài” vẫn còn thơm mãi…