Độc đáo lễ hội chọi dê Hàm Yên 2016
- “Linh tinh tình phộc” – Lễ hội có một không hai
- Nhiều lễ hội ý nghĩa ở Tuyên Quang và Quảng Nam
- Hàng vạn người dự Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn
- Sôi động lễ hội vật cầu ở Hà Nội
Lễ hội chọi dê được tổ chức hằng năm với mong muốn khởi đầu năm làm ăn thuận buồm xuôi gió, gặt hái nhiều thành công. Đặc biệt, năm nay quy tụ các cặp dê cụ có kinh nghiệm chinh chiến từ Hà Giang, Yên Bái, Lai Châu đến tham dự.
Lễ hội chọi dê lớn nhất vùng Bắc Bộ
Đến với vùng đất lịch sử cách mạng những ngày này du khách không chỉ có dịp đắm mình trong những lễ hội truyền thống mà còn có dịp chiêm ngưỡng những màn “võ mồi” điêu luyện, những miếng đánh uy mãnh từ lễ hội chọi dê “độc nhất vô nhị” tại vùng núi phía bắc. Cứ sau mỗi dịp Tết Nguyên Đán, người dân Tuyên Quang lại nô nức kéo nhau về trung tâm xã Yên Phú, (Hàm Yên) để chiêm hoa, thưởng võ. Lễ hội chọi dê năm nay tổ chức với quy mô lớn. Sau vòng sơ loại, 16 cặp dê chọi sẽ tham chiến ở vòng chung kết. Những chú dê núi được người dân thuần hóa, hằng ngày kiếm ăn ngay trên sườn núi. Cũng vì thế mà lễ hội chọi dê năm nay đón hàng ngàn lượt khách tham quan, vãn cảnh.
Tại lễ hội, Ban tổ chức tiến hành quây thành bốn sới chọi để các cặp cùng hạng cân tiến hành tham chiến. Những vòng quây có diện tích khoảng 50 – 70m2 để đảm bảo an toàn cho du khách, người dân thưởng võ. Trước khi bước vào trận đấu, những chú dê liên tiếp đưa ra những màn “võ mồi” để thể hiện uy mãnh của mình với đối thủ. Đó như một màn đánh tâm lý của những chú dê được xem là già dặn, nhanh ý. Mặt khác, màn “võ mồi” còn có tác dụng để thăm dò đối thủ trước trận đấu.
Trong trận đấu, những màn thượng võ được tung ra nhanh và mạnh khiến người xem phải trầm trồ về sức mạnh, sự mau lẹ của các “đấu sĩ” dê. Tại xới chọi thứ 2 là cặp đấu thu hút đông đảo khán giả đến xem với tham chiến của hai cặp dê số 48 và 49 (hạng cân 46 và 48 kg). Vừa bước vào võ đài, “đấu sĩ” dê số 49 đã giương hai mắt lườm đối thủ cùng lúc múa máy đôi chân để thể hiện sự già dặn, đánh đòn tâm lý với đối thủ. Tuy vậy, không chịu thua kém, “đấu sĩ dê số 48 cũng cui đầu ngẫm mình chạy một vòng xung quanh võ đài rồi dùng chân trước của mình cào mạnh xuống đất để thể hiện uy lực với đối thủ. Trong trận đấu, hai đối thủ liên tiếp tung những cú đánh, tát bằng chân trước hay đá ngược chân sau đối thủ. Sau bốn mươi lăm phút đồng hồ, hai đấu sĩ vẫn cho thấy sự dẻo dai trong từng miếng đòn, liên tiếp đưa ra những cú đá, đánh trả nhau. Tuy vậy, chỉ khoảng mười lăm phút sau đó, “đấu sĩ” dê mang số hiệu 49 đã hạ gục đối thủ bằng màn đá chân sau nhanh như chớp cùng miếng đòn móc sừng, hất ngược đối thủ ngã ngửa ra phía sau.
Sự già dặn, cùng thâm niên chinh chiến bốn năm lọt vào giải chung kết cặp “đấu sĩ” đàn anh đã đem đến cho người xem hết bất ngờ này đến thú vị khác. Tuy vậy, không vì thế mà những người xem không hứng thú với những cặp đấu ở hạng cân thấp. Với kinh nghiệm chính trường còn ít, nhưng sự lì lợm cùng sức trẻ, sự hung hăng đã níu kéo khán giả, buộc họ không muốn rời mắt khỏi khỏi đài.
Ở Phía đối diện là xới chọi của cặp đôi mang số hiệu 25 và 12 ( với thứ tự 27, 30 kg). Với sức trẻ, sự nhiệt huyết hai “đấu sĩ trẻ” đã dâng cho khán giả một trấn đấu cống hiến hết mình. Vừa bước vào đấu trường, “đấu sĩ” trẻ tuổi nhất giải mang số hiệu 25 đã liên tục dùng chân đá xỉa ngang, nhảy lên để tị uy trước đối thủ. Về phần mình, “đấu sĩ” dê số 12 cẩn trọng nghiêng mình chú ý lắng nghe những tiếng động để nắm bắt tâm lý đối thủ. Ở Phía đối diện, nhanh như chớp, khi trọng tài vừa thổi tiếng còi khai cuộc, “đấu sĩ” số 25 nhận hiệu lệnh từ chủ nhân, lấy đà lao đến húc đối liện khiến đối thủ choáng váng, lùi về sau hơn hai mét. Không cho đối thủ lấy lại thăng bằng “đấu sĩ” số 25 tiếp tục lùi về phía sau dùng hết sức húc liên tiếp vào đầu đối thủ rồi ra chiêu móc sừng, hất ngược chú dê số 12 lên. Do quá bất ngờ bởi lối đánh nhanh, với nhiều đòn chớp nhoáng nên “đấu sĩ” dê số 12 đã chịu thu tâm phục khẩu phục, chỉ biết nằm dưới nền đất ngước nhìn đối thủ dương uy.
Khóa đào tạo những “đấu sĩ dê” độc nhất vô nhị
Theo ông Hàm Ngọc Truyện (Hàm Yên, Tuyên Quang): “Quy trình huấn luyện dê chọi ở đây được xem là “độc nhất vô nhị”. Có hai cách để huấn luyện nên những chú dê chọi và cả hai đều phải tuân qua những quy trình khó khăn. Quy trình đầu tiên là huấn luyện dê chọi từ những chú dê núi hoang dã. Hiện tại trong huyện rất ít người huấn luyện theo cách này vì xác xuất thành công chỉ đạt 2/10, (tức là trong 10 chú dê núi đem về thuần để huấn luyện thì xác xuất chỉ thành công được với hai chú, thậm chí là không)”.
Người huấn luyện dê núi phải rất thuần thục, biết rõ đường đi lối lại của chúng. Để có thể huấn luyện dê núi thuần thành dê chọi, ban đầu người dân cần đi tìm dê trong rừng và bắt con khỏe nhất trong đàn hoặc tìm đàn dê hoang dã để gửi dê con khi còn mới nhỏ để chúng tự sinh tồn, học hỏi. Tuy vậy, giờ gần như không còn ai làm theo kiểu này vì mất nhiều thời gian, công sức. Những chú dê chọi hiện tại đa số được huấn luyện tại đồi và được chăn thả quanh năm. Quy trình đào tạo dê chọi phải chọn ngay từ những con mẹ và chọn dê phối giống có chất lượng cao. Chính vì vậy mà dê mẹ cũng được chăm sóc theo quy trình chu cháo, kín kẽ.
Theo quy luật bất thành văn, dê chọi phải được tách khỏi mẹ sau một đến hai tháng đầu đời. Dê chọi sau khi tách mẹ được chăm chút quy trình ăn uống, tập luyện đều đặn mỗi ngày nhằm tăng sức đề kháng, chiều cao, cân nặng. quá trình tăng cân cũng được chủ nuôi kiểm soát tối đa. Bởi lẽ, nếu dê quá béo sẽ không chạy được và lười vận động hơn.
“Dê chọi hằng ngày cũng được cho ăn uống đều đặn với chế độ dinh dưỡng như con người. Mỗi ngày các “đấu sĩ” cũng được uống sữa, nghe nhạc, ăn cỏ, uống nước sạch, mùa hè có quạt mát, mùa đông có cả sạch để làm nệm. Tuy vậy, mỗi ngày dê chọi đều phải đi ngủ lúc 21 giờ và thức giấc lúc 6 giờ hơn để đảm bảo giấc ngủ sâu hơn. Mỗi sáng thức giấc dê chọi cũng được ăn uống, tập luyện chạy bộ lên vùng đồi, vùng đất đá để rèn đôi chân, học những miếng đòn sau đó sẽ trở về lán nghỉ vào buổi trưa. Buổi chiều dê chọi tiếp tục hành trình lên núi kiếm ăn, tập luyện sau đó trở về nghỉ ngơi vào buổi tối sau khi tắm rửa” – anh Trần Đình Ngọc, (Hàm Yên, Tuyên quang) người có thâm niên nuôi dê chọi hơn sáu năm qua tâm sự.
Hiện dê đang là một trong những vật nuôi chính của người dân trong tỉnh Tuyên Quang. Người dân và chính quyền cũng đang từng bước xây dựng lễ hội chọi dê trở thành thương hiệu du lịch nhằm thu hút du khách thập phương đến thưởng võ, vãn cảnh dịp đầu năm.