Giữ gìn bản sắc kiến trúc của Huế- một đô thị cung đình đang chuyển mình thành đô thị hiện đại

Đó là nhận định của các chuyên gia về câu chuyện đô thị Huế tại hội thảo khoa học “Đô thị Huế trong dòng chảy lịch sử” do Hội Khoa học Lịch sử TP Huế tổ chức ngày 10/12. Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương Nguyễn Khoa Điềm; Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam TP Huế Nguyễn Chí Tài cùng đại diện các sở, ban, ngành, các chuyên gia, nhà nghiên cứu tham dự.

Nhắc đến sự phát triển của đô thị Huế, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của sông Hương xuyên suốt chiều dài lịch sử. TS. Nguyễn Đính (Viện Công nghệ Môi trường, Giảm nhẹ thiên tai và Biến đổi khí hậu) nhìn nhận: “Có thể nói, không có sông Hương sẽ không có Huế; và ngược lại, không có Huế thì sông Hương không thể “danh bất hư truyền” như ngày nay”.

Sông Hương không chỉ là yếu tố then chốt để chọn đặt kinh đô, mà còn là trục phát triển chủ đạo, nguồn tài nguyên đảm bảo dân sinh, kinh tế - xã hội và môi trường; đồng thời bồi đắp “phù sa văn hóa”, tạo nên hồn cốt đô thị di sản. Không dừng lại đó, hệ thống di sản phong phú hòa quyện với vẻ đẹp của dòng sông Hương khiến Huế được đánh giá là “một kiệt tác về thơ kiến trúc đô thị”, làm nên hồn cốt Huế…

Vì vậy, việc bảo vệ, gìn giữ, tôn tạo và phát huy giá trị của sông Hương cho phát triển bền vững đô thị Huế cũng là vấn đề cần đặt ra. Trong đó, cần tiếp tục chỉnh trang cảnh quan hai bên bờ sông Hương, các công trình cần tuân thủ nguyên tắc không được lấn chiếm ảnh hưởng đến dòng chảy, hành lang thoát lũ của sông ngòi; hạn chế tối đa bê tông hóa bờ sông để duy trì khả năng thấm nước và chế độ thủy văn khỏe mạnh cho dòng sông, xây dựng; phát triển và quản lý đô thị Huế xanh, nhất là các khu đô thị mới với các quy định, chỉ tiêu cụ thể về không gian thoát nước…”.

Tại hội thảo, các chuyên gia, các nhà khoa học cũng nhận định, từ một đô thị cung đình truyền thống, Huế từng bước chuyển mình thành đô thị hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc kiến trúc - cảnh quan đặc thù phương Đông. Những lần điều chỉnh địa giới từ 1899, 1929, 1945, 1975, 1990, 2021 đến 2025 đều phản ánh nhu cầu mở rộng không gian sống, cải thiện năng lực quản trị và thích ứng với yêu cầu phát triển mới.

Một trong điểm nhấn lịch sử khi bàn về đô thị Huế đó là thời điểm Huế chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương từ ngày 1/1/2025. PGS.TS Nguyễn Văn Mạnh (Hội Khoa học Lịch sử TP Huế) cho rằng, đây là sự kiện có ý nghĩa chính trị, văn hóa và xã hội sâu sắc, thể hiện niềm tự hào và khẳng định con đường phát triển bền vững của đô thị Huế trong tiến trình hội nhập và hiện đại hóa đất nước.

Tuy nhiên, cùng với niềm vinh dự đó, Huế đang đứng trước không ít thách thức mới trong việc hài hòa giữa phát triển đô thị và bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa. Làm thế nào để bảo tồn được hồn cốt của đô thị di sản mà vẫn đáp ứng yêu cầu phát triển năng động của thời đại là câu hỏi lớn đặt ra cho chính quyền và cộng đồng dân cư Huế hiện nay.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Chí Tài, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam TP Huế cho rằng: Trong bối cảnh hiện nay, khi Huế hướng tới mục tiêu phát triển đô thị di sản bền vững, việc nghiên cứu có hệ thống tiến trình lịch sử đô thị, nhận diện đầy đủ các giá trị lịch sử, văn hóa và cấu trúc không gian, đồng thời làm rõ mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về khoa học và thực tiễn.

“Hội thảo lần này là diễn đàn học thuật quan trọng nhằm tập hợp các kết quả nghiên cứu, trao đổi quan điểm khoa học và tiếp cận đa ngành đối với vấn đề đô thị Huế. Các tham luận và ý kiến thảo luận tại hội thảo được kỳ vọng sẽ góp phần bổ sung những luận cứ khoa học có giá trị, phục vụ công tác quy hoạch, bảo tồn và phát triển đô thị Huế trong thời gian tới, gắn với việc triển khai Nghị quyết số 54 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển TP Huế”, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Chí Tài chia sẻ.