Triển lãm ảnh quý hiếm về khoa thi Hương cuối thế kỷ XIX
Ngày 6/11, những bức ảnh của nhiếp ảnh gia người Pháp Firmin - André Salles ghi lại kỳ thi Hương khoa Đinh Dậu năm 1897 tại Nam Định được trưng bày tại triển lãm “Khoa thi Hương cuối thế kỷ XIX”.
Trưng bày trong khuôn viên Văn Miếu, Quốc Tử Giám, Hà Nội, triển lãm là hoạt động nằm trong khuôn khổ sự kiện “Photo Hanoi ’25 - Biennale nhiếp ảnh quốc tế” do Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội phối hợp với Viện Pháp tại Việt Nam tổ chức.
Về sự kiện này, ông Eric Soulier, Tham tán Văn hóa, Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam cho biết, triển lãm là một biểu tượng mạnh mẽ của sự giao thoa giữa không gian di sản và các triển lãm của Photo Hanoi. Các bức ảnh được giới thiệu trong một không gian kiến trúc tre, lấy cảm hứng từ những trường thi xưa,nằm dọc theo các bức tường của công trình biểu trưng cho Nho giáo, và cũng là một di tích văn hóa – lịch sử tiêu biểu của kinh thành Thăng Long. Văn Miếu – Quốc Tử Giám là một không gian đặc biệt, nằm giữa lòng Hà Nội, nơi đã hình thành nên những giá trị đặc trưng của triết học Việt Nam. Trong triển lãm này, những hình ảnh hiếm hoi của André Salles đưa chúng ta trở về không khí trang nghiêm mà sinh động của các trường thi Nho học xưa.
Những bức ảnh ấy ghi lại kỳ thi Hương năm 1897 tại Nam Định, được tổ chức ba năm một lần nằm ở trung tâm của hệ thống khoa cử phong kiến. Kỳ thi năm 1897 diễn ra vào thời điểm Nho giáo bắt đầu suy tàn, và chữ Hán cổ dần được thay thế bằng chữ Quốc ngữ – một dấu mốc lịch sử trong sự chuyển mình của văn hóa Việt Nam… Bên cạnh việc tôn vinh giá trị của bộ sưu tập ảnh quý hiếm này, triển lãm còn đặt ra câu hỏi về vai trò của nhiếp ảnh trong cách chúng ta cảm nhận lịch sử, đồng thời làm sáng tỏ các thực hành thị giác và giáo dục trong xã hội phong kiến Việt Nam.
Theo Ban tổ chức triển lãm, André Salles (1860–1929) là nhiếp ảnh gia và nhà thám hiểm người Pháp, đã làm việc tại Việt Nam, Lào và Campuchia trong giai đoạn 1896–1898. Nhờ kỹ thuật chụp bằng bản âm khô, ông đã tạo nên những tác phẩm có độ chính xác cao, mang đến cái nhìn sinh động về đời sống, phong cảnh và truyền thống văn hóa Việt Nam cuối thế kỷ 19.
Khoa thi Đinh Dậu năm 1897 là một trong hai kỳ thi duy nhất có sự hiện diện của Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer trong lễ khai mạc. Nhờ sự kiện hiếm có này, nhiếp ảnh gia Firmin-André Salles đã có cơ hội tiếp cận và ghi lại những hình ảnh về một sinh hoạt quan trọng của triều đình và người dân Việt Nam. Các bức ảnh trưng bày là những tư liệu quý giá và hiếm hoi mà Thư viện quốc gia Pháp và Hội Địa lý quốc gia Pháp còn lưu giữ được, truyền tải chân thực không khí trang nghiêm mà cũng đầy náo nhiệt của trường thi xưa.
Để làm phong phú thêm triển lãm, Ban tổ chức đã hợp tác với các chuyên gia và nhà nghiên cứu nhằm bổ sung thông tin từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Những đóng góp này giúp lấp đầy khoảng trống trong bộ lưu trữ gốc, mang đến một bức tranh toàn diện hơn về kỳ thi Hương và những con người trong ảnh.
Triển lãm “Khoa thi Hương cuối thế kỷ XIX” không chỉ là nơi trưng bày một bộ sưu tập ảnh lịch sử quý giá, mà còn là cuộc đối thoại về vai trò của nhiếp ảnh trong việc định hình cách chúng ta nhìn nhận lịch sử. Triển lãm đem tới một trải nghiệm nghệ thuật mang tính giáo dục, nơi người xem không chỉ chiêm ngưỡng những tác phẩm nhiếp ảnh mà còn hiểu thêm về kỹ thuật tạo ra chúng, đồng thời có cơ hội khám phá về hệ thống giáo dục và thi cử ở Việt Nam thời phong kiến.