Xóa bỏ vấn nạn “ma lai, thuốc thư” ở buôn làng Tây Nguyên

Ngày 24/3/2013 một người đàn ông tên Hai (36 tuổi), dân tộc Bah Nar, trú tại làng Plei Bông, xã Ayun, Mang Yang, Gia Lai bị chết do bị bệnh gan. Trước đó Hai đã nhiều lần đến tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai điều trị. Trong lúc gia đình, thân nhân đang tổ chức đám ma cho ông Hai thì tên Chữi (20 tuổi), trú cùng làng đến dự.

Chữi có vợ ở làng Kon Chrăh, xã Hra, Mang Yang nhưng đã bị gia đình bên vợ đuổi về làng Plei Bông vì nghi ngờ có “thuốc thư”. Khi ngồi uống rượu tại đám ma thì Chữi bị mọi người trong làng nghi đã đem “thuốc thư” từ làng Kon Chrăh về “thư” Hai chết. Thế là dân làng Plei Bông đã lập biên bản bắt Chữi thừa nhận mình có “thuốc thư”.

Sau khi “nhận tội”, gia đình Hai đã yêu cầu Chữi và gia đình phải chịu nộp phạt theo phong tục của người Bah Nar là 1 con bò, 15 triệu đồng tiền mặt và 3 sào ruộng. Một số người thân của ông Hai còn yêu cầu rằng: “Người chết thì phải đền người”.

Sau khi nhận tin xảy ra vụ việc, lực lượng Công an huyện Mang Yang đã kịp thời phối hợp với chính quyền xã Ayun, các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương tổ chức vận động, tuyên truyền, giải thích việc nghi ngờ “thuốc thư” là hủ tục lạc hậu, yêu cầu thân nhân, gia đình và bà con trong làng không được có những hành động quá khích, chấp hành nghiêm quy định của pháp luật.

Trước đó, tại làng Drăh, xã Lơ Pang, Mang Yang, Gia Lai cũng xảy ra tình trạng dân làng địa phương đổ tội cho Y Phônh là người có “thuốc thư” đã làm chết 2 người trong làng là Mưn và Phôi. Tuy nhiên qua xác định của bác sĩ thì Mưn bị bệnh gan và Phôi bị đau khớp lâu năm nhưng không được điều trị kịp thời.

Bốn hộ gia đình ở gần nhà Y Phônh có chồng chết trước đó cũng đổ lỗi Y Phônh có “thuốc thư” hại chồng họ. Vì thế những thanh niên trong làng bức xúc muốn tìm Y Phônh để đánh chết, còn bà con trong làng không cho Y Phônh ở trong làng nữa. Vì sợ nguy hại đến tính mạng nên Y Phônh đã phải bỏ gia đình ra đi.

Nguyên nhân trước đó, ông Phưp có đi làm công cho Y Phônh nhưng không được trả tiền công nên Phưp đã bắt trộm của Y Phônh 2 con gà để trừ tiền công. Biết chuyện, Y Phônh đã chửi bới, đe dọa sẽ thư cho Phưp chết. Sau đó ông Phưp bị bệnh gan chết, nhưng một số thân nhân và thanh niên trong làng đã đến nhà tìm ông Y Phônh đập phá tài sản…

Công an huyện Mang Yang, Gia Lai, tăng cường công tác phát động phong trào quần chúng bảo vệ An ninh Tổ quốc ở cơ sở.

Năm 2012, tại làng Bờ Chăk, xã H’ra, Mang Yang, Gia Lai, một số thanh niên đã tìm Khut (39 tuổi) và Danh ( bố vợ của Khut) để đánh vì nghi ngờ họ có “thuốc thư” làm chết một thanh niên trong làng tên Thương (21 tuổi). Theo kết luận bác sĩ, Thương bị chết do bệnh phù thận, tràn dịch phổi, mặc dù đã được người nhà đưa lên chữa trị tại Bệnh viện tỉnh Gia Lai nhưng không qua khỏi.

Sở dĩ dân làng đổ lỗi nguyên nhân vụ việc cho cha con Khut và Danh là do trước đây trong sinh hoạt hàng ngày, mỗi khi uống rượu say hai cha con Khut và Danh thường hay dọa mọi người…

Đại tá Trần Văn Thọ, Trưởng Công an huyện Mang Yang (Gia Lai) cho biết, thời gian qua các vụ việc nghi ngờ có “thuốc thư” trên địa bàn huyện Mang Yang diễn ra khá phức tạp, trong đó có vụ đã xảy ra hậu quả đáng tiếc, như đánh người gây thương tích, đập phá nhà cửa, làm hư hỏng tài sản của những người bị nghi có “thuốc thư”...  

Việc nghi ngờ “thuốc thư” trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở một số vùng sâu, vùng xa miền núi là do nhận thức lạc hậu đã ăn sâu vào tư tưởng, nếp nghĩ, lối sống, sinh hoạt của đồng bào, rất khó vận động để người dân từ bỏ. Đáng chú ý như vụ nghi ngờ “thuốc thư” tại làng Bơ Chăk, xã H’ra, tuy chưa xảy ra hậu quả nghiêm trọng nhưng còn tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp. Đây là làng có các đối tượng theo cái gọi là “Đạo Hà Mòn” hoạt động nên vụ việc dễ bị các đối tượng xấu lợi dụng kích động gây phức tạp tình hình.

Để giải quyết kịp thời những vụ việc liên quan đến hủ tục lạc hậu, lực lượng Công an huyện liên tục triển khai lực lượng bám địa bàn, nắm tình hình dư luận quần chúng nhân dân trong làng, từ đó có kế hoạch phối hợp với Cấp ủy, Chính quyền địa phương tiến hành vận động quần chúng, tranh thủ người có uy tín để giải thích cho người dân trong làng hiểu rõ vấn đề “thuốc thư, ma lai” là không có thật, mà là hủ tục lạc hậu cần loại bỏ.

Qua giải các quyết vụ việc nghi ngờ “thuốc thư” trên địa bàn Tây Nguyên thời gian qua cho thấy, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các vụ việc nghi ngờ “thuốc thư” là do ở một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa tình trạng người dân mắc một số bệnh hiểm nghèo, phổ biến nhất là bệnh ung thư, xơ gan cổ trướng, suy thận, đau dạ dày, đại tràng… nhưng không được phát hiện và chữa trị kịp thời, khi bệnh nặng mới đi chữa trị thì đã ở giai đoạn cuối, bệnh viện trả về chờ chết.

Từ nhận thức hạn chế và bị một số đối tượng xấu tuyên truyền, xúi giục nên một số thân nhân, gia đình người bệnh đã nghi ngờ cho những người trước đó đã có mâu thuẫn với người thân của họ bỏ “thuốc thư”.

Mặt khác, một số đối tượng người dân tộc thiểu số lười lao động, thường hay rượu chè, gây mâu thuẫn và có những lời nói đe dọa làm người dân trong làng hoang mang, nể sợ để trục lợi nên khi có việc người trong làng đau ốm lâu ngày không khỏi, hoặc bị chết thì họ đều nghi ngờ người khác bỏ “thuốc thư” dẫn đến các vụ việc phức tạp.

Vì vậy cần tăng cường thực hiện tốt các chế độ, chính sách, quy định của nhà nước về khám, chữa bệnh đối với nhân dân, nhất là đồng bào vùng dân tộc thiểu số, chủ động rà soát, nắm tình hình những gia đình, hộ dân ở vùng dân tộc thiểu số có thân nhân bị đau ốm, bệnh tật để tổ chức khám, điều trị...

Bên cạnh đó, lực lượng Công an tiến hành rà soát các trường hợp đang bị nghi ngờ “thuốc thư” trên địa bàn để tham mưu chính quyền địa phương tuyên tuyền, vận động, răn đe, giáo dục nhằm phòng ngừa các vụ việc phức tạp xảy ra