Công nghệ số là chìa khóa giải bài toán tồn tại khốc liệt cho báo chí?

• Báo chí phải thay đổi trước khi công nghệ "trao quyền" cho lực lượng thay thế
• Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Báo chí tạo ra sức mạnh tinh thần, làm cho Việt Nam mạnh lên
• “Sự thật sẽ là trọng tài cho cuộc đua thông tin giữa báo chí và mạng xã hội”

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng, các kênh quảng cáo số, đặc biệt là Facebook, Google đã chiếm đa số chi phí quảng cáo của doanh nghiệp. Vì vậy nguồn thu quảng cáo của báo chí nói chung đang ngày càng thu hẹp lại đến mức dự báo không còn nguồn thu.

Điều này buộc nhiều tờ báo, đặc biệt là những tờ báo không có bao cấp có nguy cơ tự giải thể hoặc thu hẹp. Số khác buộc phải xoay xở hoặc dùng các nguồn thu khác, dẫn đến việc tận dụng triệt để "thủ pháp câu view", tăng tần suất thông tin giải trí như một giải pháp kinh tế, thúc ép doanh nghiệp tăng quảng cáo. 

Ông Phúc gọi đây là sự "mắc kẹt trong cái bẫy hợp đồng truyền thông", khiến báo chí sẽ đánh mất niềm tin của độc giả, hoạt động không đúng tôn chỉ mục đích, xảy ra nhiều vi phạm như trong thời gian qua.  

Tuy nhiên, cánh cửa báo chí không đóng lại. Nếu các cơ quan báo chí đồng lòng tấn công giành lại thế trận bằng cách kết hợp các thế mạnh sẵn có với làn sóng công nghệ mới, báo chí hoàn toàn có thể tối đa hóa tiềm năng. "Công nghệ vì nội dung, chúng ta sẽ làm chủ thế trận", ông Phúc khẳng định.

Biến trí tuệ nhân tạo (AI) thành người bạn

Trong bài thuyết trình về ứng dụng của công nghệ giọng nói trong báo chí, ông Đặng Triều Dương, đại diện Tổng công ty Viễn thông Mobifone chỉ rõ, công nghệ số đang định hướng người dùng thay đổi cách tiếp cận thông tin.

Người dùng hiện nay có xu hướng đọc báo trên thiết bị di động, tương tác nhiều hơn với các nguồn tin báo chí, thậm chí cá nhân hóa việc tìm kiểu thông tin. Điều này phản ánh một thực tế rằng báo chí cần có chiến lược để tận dụng công nghệ số, thay vì bị công nghệ số "nuốt chửng".

Vậy trí tuệ nhân tạo có thể làm gì giúp báo chí chiếm lại thế trận và làm tốt sứ mạng của mình? Theo ông Dương, trí tuệ nhân tạo sẽ giúp các nhà báo, phóng viên sản xuất tin bài về chủ đề đơn giản, đồng thời giúp phân tích và chăm sóc người dùng tốt hơn. 

Trí tuệ nhân tạo đang và sẽ có thể áp dụng đa dạng, từ trí tuệ nhân tạo giọng nói (chuyển đổi văn bản thành giọng nói và ngược lại), đến trò chuyện tự động (chatbot), tương tác mạng xã hội, video trực tuyến, hoặc thậm chí là tự động kiểm chứng thông tin hay phân tích cơ sơ dữ liệu quy mô lớn. 

Ông Dương cũng nêu ra một định nghĩa mới "robot nhà báo", giúp quy trình sản xuất tin bài nhanh hơn, hạn chế sai sót hơn. Các hãng tin quốc tế uy tín như AP, Reuters, LA Times cũng đã áp dụng robot nhà báo để thu thập thông tin. Robot không thay thế nhà báo, mà tạo điều kiện cho nhà báo đầu tư thời gian cho các bài viết chuyên sâu hơn.

CMS thông minh - mô hình mới cho kinh tế báo chí

Theo ông Nguyễn Thế Tân, Tổng Giám đốc Công ty VCCorp, việc xây dựng mô hình CMS mới (Hệ thống quản trị nội dung - Content Management System) trên nền tảng công nghệ số là vô cùng cần thiết, giúp giải bài toán kinh tế cho nhiều cơ quan báo chí, trong bối cảnh doanh thu đang đi về phía doanh nghiệp công nghệ như hiện nay.

Từ đó, ông Tân đề xuất mô hình CMS thông minh, đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa việc tìm kiếm thông tin cho độc giả. Lấy người đọc làm trung tâm, trí tuệ nhân tạo sẽ được áp dụng để chăm sóc trải nghiệm độc giả và tối ưu hóa công việc của tòa soạn. 

Khi độc giả theo dõi một nội dung bất kỳ, hệ thống có thể phân tích và đưa ra xu hướng mà độc giả có thể đang quan tâm. Thậm chí hệ thống có thể gợi ý cho chính biên tập viên trong quá trình làm nội dung trên CMS để đưa ra nội dung chính xác theo nhu cầu tòa soạn.

Theo ông Tân, một CMS thông minh cũng có thể trở thành một CMS kinh doanh hiệu quả, với khả năng tích hợp quản lý quảng cáo và khả năng "bán hàng tự động".