Nga tìm ra giải pháp tiêu diệt triệt để virus HIV
Các nhà khoa học công tác tại Đại học Khoa học Dược quốc gia Pirogov đã hợp tác với Đại học Quốc gia Moscow và các chuyên gia đến Trung tâm Khoa học Kulakov tạo ra phôi người với bộ gen xác định khả năng chống lại virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV).
- Con gái Michael Jackson "bán khỏa thân" tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS
- Việt –Pháp ký thỏa thuận hợp tác nghiên cứu về HIV/AIDS và viêm gan virus
Các nhà khoa học điều chỉnh bộ gen của nhiều phôi thành một đơn bào (xygote) nhờ sự giúp đỡ từ hệ thống CISPR-Cas9. Từ xygote, họ phân tách ra 32 nucleotide từ chuỗi gen CCR5 mã hóa thụ thể, giúp virus bám vào tế bào máu.
Một số người sống trên Thế giới sở hữu tự nhiên biến thể gen CCR5 đặc biệt và cho thấy tăng sự tăng đề kháng đối với nhiễm HIV. Công nghệ sẽ giúp bảo vệ trẻ em thường có phản ứng tiêu cực với liệu pháp kháng virus không bị lây nhiễm từ mẹ bị HIV. Báo điện tử Pravdy. Ru hôm 30-10 đã có cuộc trao đổi về công nghệ này với Denis Rebrikov, Tiến sĩ Khoa học Sinh học, giáo sư Học viện Khoa học Nga.
“Các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu hệ thống điều chỉnh bộ gen của phôi người cách đây không lâu. Các nhà khoa học Trung Quốc từng thực hiện nỗ lực đầu tiên vào năm 2015. Thay đổi bộ gen người ở cấp độ phôi là một hướng đi mới chưa có cơ sở pháp lý cũng chưa có sự chấp nhận công khai đầy đủ,” ông Rebrikov cho biết.
| Nga đang phát triển liệu pháp mới biến đổi gen điều trị hiệu quả HIV. Ảnh: Pravdy.ru |
“Xã hội chúng ta rất bảo thủ. Hầu hết mọi người vẫn lo lắng về các sản phẩm biến đổi gen (GMO) đã được tiêu thụ trong hơn 30 năm qua. Chúng ta thấy 2 thế hệ người đang phát triển dưới sự ảnh hưởng của GMO, và nhiều nghiên cứu cho thấy các sản phẩm này là an toàn đối với con người hơn so với công nghệ nông nghiệp truyền thống. Tuy nhiên, công chúng vẫn thận trọng với rau củ quả và thịt gia súc được tạo ra bằng cách sử dụng kỹ thuật di truyền,” Rebrikov tiếp tục cho biết.
“Do đó, việc giới thiệu công nghệ thay đổi bộ gen trong phổi người vào ứng dụng y tế sẽ khó khăn bởi vì nhận thức của công chứng từ đầu.
“Người ta cần hiểu rõ ở đây bộ gen của phôi người không phải được điều chỉnh trên toàn phôi mà chỉ trên môt zygote, được hình thành nhờ kết quả hợp nhất giữa trứng và một tế bào tinh trùng. Một zygote là tế bào đầu tiên từ cơ thể người phát triển. Theo đó, thời điểm thích hợp nhất khi chúng ta có thể thay đổi chương trình di truyền có thể thay đổi trong cơ thể là ở giai đoạn hợp tử.
“Mặc dù, ý tưởng thay đổi bộ gen gygote có vẻ hiển nhiên, việc ứng dụng thực tế cực kỳ phức tạp do sự phát triển kém của công nghệ. Tuy nhiên, trong 3 hoặc 4 thập niên qua, phương pháp thay đổi gen hiệu quả cao đã xuất hiện dựa trên hệ thống CRISPR/vi khuẩn Cas,” nhà khoa học Nga phân tích.
Công nghệ gen này đang phải đối mặt với thách thức gì?
“Nếu chúng ta nói về thay đổi bộ gen người ở cấp độ phôi, thì hiện nay chưa có nhiều mục tiêu y học cho công nghệ này. Sự xuất hiện của phần lớn các bệnh di truyền ở trẻ em từ cha hoặc mẹ có thể tránh mà không cần thay đổi bộ gen-điều này có thể được thực hiện bằng cách lựa chọn phôi khỏe mạnh trong quá trình IFV.”
“Một trong những mục tiêu tiềm năng quan trọng đối với y học di truyền là tạo ra phôi kháng HIV. Trong nghiên cứu của chúng tôi, việc chọn ra mô hình đặc biệt này không nhiều so với giải pháp của một vấn đề y khoa cụ thể, nhưng vì lợi ích phát triển công nghệ giới thiệu chính xác sự thay đổi đối với bộ gen người ở cấp độ đơn bào.”
| Tiến sĩ Rebrikov trong một tiết giảng y sinh học ở Đại học Quốc gia Moscow. Ảnh: Pravdy.Ru |
“Với mô hình này, chúng tôi không tạo ra một kiểu gen mới, nhưng chỉ thay đổi một biến thể tự nhiên thành một biến thể khác. Một số người, hầu hết dân Bắc Âu có biến thể gen cụ thể từ thụ thể tế bào, chẳng hạn như, thụ thể chemokine 5 (CCR5), mà virus gây suy giảm miễn dịch thấy khó chịu khi cố bám vào bề mặt tế bào. CCR5 sẽ biến thành một thực thể phòng vệ để bảo vệ tế bào người khỏi sự xâm nhập của virus. Người mang biến thể CCR5 được miễn nhiễm tự nhiên khỏi HIV.
“Bây giờ chúng ta cần phải xem xét vị trí biến đổi gen có thể được áp dụng thực tế trong y học. Đây là bí mật công khai mà hầu hết bệnh nhân phản ứng tốt đối với điều trị kháng HIV. Ngày nay, một liệu pháp thích hợp có thể giúp một người nhiễm HIV có thể sống miễn người đó không bị nhiễm bệnh nặng,” ông Rebrikov phân tích.
Bản thân nhiễm HIV ngày nay không còn là trở ngại đối với chức năng sinh sản. Các bà mẹ dùng thuốc kháng virus có thể sinh con không nhiễm HIV. Có những người phản ứng với liệu pháp kháng virus do cơ thể yếu hơn, rõ ràng do tính chất đặc thù trong bộ gen của họ. Nếu một phụ nữ trẻ muốn có con, nguy cơ sinh con nhiễm HIV sẽ cao hơn so với mức trung trung bình. Trong tương lại, y học có thể giúp những phụ nữ thế bằng công nghệ tạo ra kháng thể trong thai nhi chống lại HIV để tránh nguy cơ bị lây nhiễm.