Cảnh báo 5 hình thức lừa đảo trực tuyến đang gia tăng

Theo Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, trong 9 tháng đầu năm 2025, tổng đài 1800.6838 của Ủy ban Cạnh tranh quốc gia đã tiếp nhận 144 đơn phản ánh, kiến nghị của người tiêu dùng trong lĩnh vực thương mại điện tử thông qua các kênh là website, email và bưu điện.

Người dân khi giao dịch trực tuyến vẫn gặp phải một số rủi ro nhất định, cụ thể: Không kiểm soát được tài chính; bị đánh cắp thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng; chất lượng và hiệu quả của sản phẩm; không nhận được hàng, bị giao hàng chậm; không được bảo hành, đổi trả sản phẩm; bị lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Cùng với đó, người tiêu dùng cần cảnh giác một số hình thức rủi ro, lừa đảo phổ biến hiện nay là: Giả mạo website, sàn thương mại điện tử. Các đối tượng lập trang web có giao diện giống hệt các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki… để đánh cắp thông tin đăng nhập hoặc yêu cầu người mua chuyển tiền đặt cọc. Khi người tiêu dùng thanh toán, hàng hóa không được giao hoặc giao hàng kém chất lượng.

Hình thức thứ hai là lừa đảo qua mạng xã hội. Đối tượng lừa đảo sử dụng tài khoản Facebook, Zalo, TikTok… giả mạo người quen hoặc người nổi tiếng trên mạng xã hội để bán hàng hoặc kêu gọi đầu tư; dẫn dụ người tiêu dùng chuyển tiền trước, sau đó chặn liên lạc.

Ba là chiêu trò tuyển cộng tác viên bán hàng online. Các đối tượng sẽ giả danh doanh nghiệp, sàn thương mại điện tử để tuyển cộng tác viên với hứa hẹn hoa hồng cao. Người tham gia bị yêu cầu “ứng vốn” hoặc “nạp tiền làm nhiệm vụ”, sau đó hệ thống biến mất.

Bốn là lừa đảo hoàn tiền, khuyến mại ảo. Các đối tượng gửi tin nhắn, email hoặc cuộc gọi mạo danh sàn thương mại điện tử thông báo trúng thưởng, hoàn tiền, yêu cầu cung cấp mã OTP hoặc thông tin tài khoản ngân hàng.

Cuối cùng là hình thức lừa đảo đầu tư thương mại điện tử - hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp bất chính trá hình. Các đối tượng sẽ tạo ứng dụng, nền tảng giả mạo sàn thương mại điện tử, lôi kéo người tham gia đầu tư, mua đơn hàng ảo để hưởng hoa hồng. Bản chất là mô hình đa cấp không được cấp phép, đến khi có nhiều người tham gia thì đối tượng chiếm toàn bộ tiền.

Trước sự gia tăng của các hành vi gian lận, lừa đảo, giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài sản và vi phạm quyền lợi người tiêu dùng trên môi trường mạng, Ủy ban Cạnh tranh quốc gia đưa ra một số khuyến nghị như cần tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động thương mại điện tử, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong phát hiện, xử lý các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, giả mạo thương hiệu.

Hoàn thiện khung pháp lý về quản lý hoạt động thương mại điện tử, đặc biệt là quy định rõ trách nhiệm của sàn giao dịch, nền tảng mạng xã hội, đơn vị trung gian thanh toán và doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến trong việc ngăn chặn, xử lý hành vi gian lận.

Các doanh nghiệp thương mại điện tử cần tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật về đăng ký, thông báo hoạt động thương mại điện tử, công khai, minh bạch thông tin về hàng hóa, dịch vụ, điều kiện giao dịch, chính sách bảo hành, hoàn trả.

Đồng thời, tăng cường kiểm soát nội bộ đối với người bán, sản phẩm, nội dung quảng cáo, thiết lập cơ chế xác minh người bán, rà soát sản phẩm vi phạm và xử lý nghiêm các trường hợp gian lận. Đặc biệt, các doanh nghiệp thương mại điện tử phải đảm bảo an toàn thông tin và dữ liệu cá nhân của khách hàng, áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến như xác thực giao dịch, mã hóa dữ liệu, thanh toán an toàn, đồng thời chủ động phối hợp với cơ quan quản lý trong việc cung cấp thông tin, chứng cứ phục vụ công tác điều tra, xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thương mại điện tử…

Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, liên hệ, trình báo và kịp thời phản ánh đến cơ quan chức năng để được hỗ trợ và xử lý theo quy định của pháp luật.

Ủy ban Cạnh tranh Quốc cũng đưa ra quy trình 5 bước mua hàng thông minh trong thương mại điện tử: Tìm – so sánh: Tra sản phẩm trên tối thiểu 2 sàn thương mại điện tử, so sánh giá, phí ship và chính sách đổi trả; kiểm tra – xác thực: Kiểm tra người bán, đọc đánh giá của khách hàng đã mua hàng, xem ảnh thật của sản phẩm; đặt hàng – thanh toán an toàn: Chọn phương thức thanh toán phù hợp, đặc biệt không cung cấp mã OTP; nhận hàng – kiểm tra ngay: Quay video mở hàng, đối chiếu đơn hàng; khiếu nại – báo cáo: Trong trường hợp đơn hàng có vấn đề cần khiếu nại ngay tới sàn thương mại điện tử/người bán; gọi Tổng đài Tư vấn, hỗ trợ người tiêu dùng 1800.6838 để được tư vấn, hướng dẫn về đơn hàng và cách thức làm đơn phản ánh để gửi tới cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng liên quan.