Thu phí vào Trung tâm TPHCM: “Bình cũ”, “rượu”... không mới(!)

• Trạm thu phí BOT đều ở vào thế đã rồi
• BOT Cai Lậy thu phí trở lại trong tháng 10
• Tạm ngưng thu phí tại trạm thu phí BOT Biên Hoà

So với các lần đưa ra trước đây, nội dung cơ bản của đề án này vẫn không có nhiều thay đổi; những nội dung cụ thể trong đề án lần này vẫn chứa đựng quá nhiều điểm bất hợp lý, mâu thuẫn với chính mục đích thu phí là nhằm hạn chế lượng xe ôtô vào khu vực trung tâm thành phố vào ban ngày để giảm tình trạng kẹt xe.

Chẳng hạn, vành đai thu phí được xác định từ bờ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè trở vào trung tâm, nhưng trong đề án thu phí đưa ra lần này, Công ty Tiên Phong đã mạnh dạn đưa 2 cổng thu phí ra lắp tận đường Bạch Đằng và Trường Sơn (quận Tân Bình) để tận thu đối với xe ôtô ngay từ cửa ngõ sân bay Tân Sơn Nhất, bất chấp khu vực này đang ùn tắc hàng ngày.

Theo đề xuất của Công ty Tiên Phong, vành đai thu phí được khép kín bao quanh các tuyến đường, gồm đường Hoàng Sa men theo bờ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, nối ra đến đường Nguyễn Phúc Nguyên, vòng qua đường Cách Mạng Tháng Tám, đường Ba Tháng Hai, đường Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Nguyễn Văn Cừ, đường Võ Văn Kiệt để khép kín tại đường Tôn Đức Thắng.

Trên các tuyến nối từ ngoài vào vành đai này, Công ty Tiên Phong sẽ cho lắp đặt 36 cổng thu phí đa làn, tự động không dừng. Đồng thời xây dựng một trung tâm điều hành để kết nối với các cổng thu phí, xử lý thông tin, quản lý hoạt động thu phí. Mức thu phí sẽ ấn định là 40 ngàn đồng đối với xe hơi cá nhân; 30 ngàn đồng đối với xe taxi đăng ký hoạt động tại thành phố; xe tải và xe buýt thương mại, kể cả xe biển số xanh chạy qua cổng thu phí là phải nộp 50 ngàn đồng. Phí sẽ được thu 1 chiều đối với xe vào trung tâm trong khoảng thời gian từ 6h sáng đến 19h tối.

Phản ứng lại dự kiến thu phí này, anh Hòa, một tài xế Uber ở quận Tân Bình cho rằng, chở khách ra vào sân bay đã phải nộp phí qua cổng, vừa ra khỏi cổng sân bay lại bị thu phí nữa thì quá vô lý. Nhưng dù có thu phí bao nhiêu thì người trả cuối cùng là khách đi xe, chứ đâu có chuyện tài xế hay chủ xe tự bỏ tiền túi ra trả. 

Để lắp đặt hạ tầng thu phí, tính toán của Công ty Tiên Phong đưa ra tổng mức đầu tư là 1.797 tỉ đồng. Nếu được thành phố chấp thuận, 2 hình thức đầu tư được đơn vị này nêu ra là PPP (Nhà nước và tư nhân hợp tác) hoặc BLT (xây dựng, cho thuê dịch vụ và chuyển giao) trong thời gian 15 năm. Việc xây dựng, lắp đặt sẽ thực hiện trong năm 2018-2019 và giai đoạn bắt đầu thu phí kéo dài từ năm 2019 đến năm 2034.

Với cách tổ chức thu phí như vậy, kết quả tính toán của Công ty Tiên Phong cũng đưa ra con số là khả năng sẽ thu được đến 700 tỉ đồng mỗi năm. Số tiền thu về một năm đã bằng 40% tổng vốn đầu tư, như vậy chỉ 2,5 năm là dự án sẽ hoàn vốn. Dù vậy, công ty Tiên Phong vẫn đề xuất kéo dãn ra đến 15 năm, tổng số tiền thu về sẽ đạt 10,5 ngàn tỷ đồng, còn số tiền này phân chia thế nào, tại sao lại thu nhiều như vậy… đơn vị lập đề án chưa giải trình một cách cụ thể, hợp lý.

Mặt khác, với doanh số trên, đem chia ra một tháng sẽ thu được gần 60 tỷ đồng và một ngày tròm trèm 2 tỷ. Để thu được 2 tỷ, lấy mức thu bình quân là 40 ngàn đồng/lượt của đối tượng chiếm số đông là xe hơi cá nhân, hàng ngày sẽ có đến 50 ngàn lượt xe chạy vào trung tâm qua 36 cổng thu phí. Từ đó mục đích giảm xe ô tô vào trung tâm chắc chắn sẽ không đạt mà chỉ mục đích thu phí là đạt hiệu quả.

Theo tính toán của các chuyên gia, doanh số bán xe ôtô du lịch tăng trung bình 35% mỗi năm trong 5 năm gần đây, dự báo số lượng xe du lịch tại TP Hồ Chí Minh sẽ tăng gấp 3 lần vào năm 2025.

Mặc dù đề án này còn tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện để trình Ủy ban MTTQ thành phố xem xét, phản biện nhưng nếu để triển khai đề án này, cần phải có nghị định của Chính phủ mới có thể chế tài đối với những chủ xe không đóng phí. Song khi một lượng lớn ôtô hàng ngày vào trung tâm như vậy sẽ dừng, đậu ở đâu cũng là nội dung đề án chưa làm rõ.

Bởi theo rà soát của Sở GTVT, tại khu vực trung tâm hiện hầu như chưa có bãi đậu xe theo quy hoạch nào được hoàn thành. Bãi đậu xe tại các tầng hầm của 59 tòa nhà cao tầng trong khu vực này chỉ đạt tổng diện tích hơn 470 ngàn m2, ngoài đáp ứng phục vụ giữ xe tại chỗ, chỉ có thể dành ra 20% diện tích để giữ được 1.323 xe ô tô và khoảng 2.750 xe máy từ bên ngoài vào gửi.

Điều này cũng có nghĩa, sức chứa của các tầng hầm tòa nhà ở khu vực trung tâm cũng chỉ đáp ứng được khoảng  8 ngàn xe ô tô. So với dự kiến thu được 50 ngàn xe mỗi ngày, sau khi trừ đi lượng xe chạy xuyên tâm, vẫn còn một lượng xe rất lớn sẽ chạy vào “nằm” ở khu vực trung tâm hàng ngày. Liệu đề án này có được coi là khả thi?