Hàng không Việt Nam tiếp tục “lao dốc” mùa dịch COVID-19

Côn Đảo hiện có 10.000 dân, trong khi hiện có nhiều đường bay thẳng đưa du khách từ TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ, Vinh, Thanh Hóa ra Côn Đảo. Do đó, để chủ động triển khai phương châm chống dịch "tại chỗ" cũng như ngăn chặn dịch bệnh xâm nhập vào Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị tạm dừng các đường bay đến Côn Đảo. 

Trước đề xuất này, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã có văn bản gửi UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Cục Hàng không Việt Nam, Cục Y tế GTVT về việc tạm dừng các chuyến bay chở khách đến Côn Đảo. 

Văn bản do Thứ trưởng Lê Anh Tuấn ký nêu rõ: Bộ GTVT thống nhất chủ trương tạm dừng các chuyến bay chở khách đi/đến Côn Đảo (trừ chuyến bay trực thăng từ Vũng Tàu đi Côn Đảo và ngược lại) theo đề xuất của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Bộ GTVT yêu cầu Cục Hàng không Việt Nam khẩn trương thông báo đến hãng hàng không Việt Nam, các cơ quan, đơn vị có liên quan đến việc khai thác các chuyến bay đi/đến Côn Đảo biết và thực hiện. 

Việc tạm dừng các chuyến bay này áp dụng ngày từ 17h chiều 5/6 cho đến khi có thông báo mới. Cùng thời gian này, việc tạm dừng các chuyến bay từ Quảng Ninh, Gia Lai đi TP Hồ Chí Minh và ngược lại cũng sẽ được thực hiện từ 5/6 cho đến khi có thông báo mới. 

Bộ GTVT cũng chỉ đạo Cục Hàng không Việt Nam chủ trì, phối hợp với Cục Y tế và các cơ quan, đơn vị thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh, Gia Lai tiếp tục theo dõi tình hình dịch bệnh để có điều chỉnh khai thác vận tải hàng không đi đến 2 địa phương này một cách kịp thời. Trước đó, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ninh và Gia Lai có văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị tạm dừng các chuyến bay từ TP Hồ Chí Minh đến 2 địa phương này.

Dư thừa nguồn lực và cuộc đua giá vé

Trong khi đường bay quốc tế thì chưa thể khai thác, đường bay nội địa liên tục bị hạn chế số chuyến, thậm chí tạm dừng thì việc dư thừa nguồn lực hàng không là điều khó tránh. 

Theo thống kê của Planes Potters.net, hiện số lượng máy bay của các hãng hàng không Việt đến thời điểm hiện tại là khoảng 230 tàu, tăng 24 máy so với năm 2019 (tương ứng tăng khoảng 10% đội máy bay). Căn cứ theo số giờ bay thực tế của tất cả các hãng, giờ bay trung bình/máy bay theo từng loại máy bay và số máy bay hiện có của các hãng trong tháng 4/2021, tổng số máy bay dư thừa của các hãng Việt Nam là xấp xỉ 58 tàu (chiếm 26% tổng số máy bay các hãng). Việc dư thừa cung ứng như nêu trên dẫn tới nhiều hệ quả tiêu cực. 

Cụ thể, hiệu quả sử dụng nguồn lực xã hội giảm sút do hiệu quả sử dụng máy bay của tất cả các hãng giảm sút. Việc quá tải tại các nhà ga sân bay (đặc biệt là tại Tân Sơn Nhất và Nội Bài) đã khiến hành khách mất nhiều thời gian hơn cho mỗi chuyến bay và quá tải tại sân bay khiến các chuyến bay cần nhiều thời gian cho cùng hành trình dẫn tới lãng phí thời gian hành khách và khiến chi phí của các hãng hàng không tăng mạnh. Hơn nữa, việc dư thừa cung ứng cũng khiến các hãng hàng không giảm giá, giành khách và thị phần khiến hiệu quả của các hãng hàng không đều giảm sút.

Theo PGS.TS Nguyễn Thiện Tống (nguyên Chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không, Đại học Bách Khoa TP HCM) cho rằng, ngành hàng không đang gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh bùng phát như hiện nay mà một số hãng vẫn đầu tư thêm máy bay là vô lý. Vấn đề quan trọng nhất là ổn định, củng cố lại hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo đời sống cho người lao động. Trong trường hợp các hợp đồng đã được thực hiện từ trước dịch bệnh thì vẫn có thể thương lượng để chậm lại, tuy trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay các hãng sản xuất cũng có nhiều khuyến mãi để thu hút khách hàng. 

Hiện đã có tình trạng cạnh tranh giữa các hãng hàng không bằng cách giảm mạnh giá vé. Tính đến tháng 4/2021, giá vé bình quân trên thị trường chỉ bằng 55% cùng kỳ 2019. Giá vé giảm có thể đến từ các chương trình kích thích tiêu dùng của các hãng trong bối cảnh dịch bệnh, hoặc cũng có thể đến từ tình trạng dư thừa nguồn cung nhưng việc giá vé giảm quá mạnh sẽ gây ra những méo mó trong bức tranh thị trường, gây mất cân đối giữa giá thành và giá bán. 

Việc bán phá giá vé máy bay trong bối cảnh các hãng hàng không đang gặp áp lực lớn về tài chính hoàn toàn có thể gây ra sự sụt giảm doanh thu trầm trọng mà tồi tệ hơn là phải lâm vào tình trạng phá sản khi doanh thu không bù đắp nổi các chi phí hiện hữu. 

Trong ngắn hạn, người tiêu dùng có thể được lợi khi giá vé giảm nhưng trong dài hạn, nếu diễn ra tình trạng độc quyền dù chỉ ở một vài phân khúc, các doanh nghiệp sẽ phải tăng mạnh giá bán để bù đắp tổn thất và tới lúc đó, người tiêu dùng sẽ lại là người chịu thiệt thòi.