Các trạm dừng nghỉ cao tốc Bắc-Nam: Liên tục trễ hẹn bàn giao mặt bằng
Cho đến thời điểm này, các trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông vẫn đang gặp vướng mắc trong công tác giải phóng. Để về đích theo đúng yêu cầu chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng cho rằng, cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của địa phương.
Theo báo cáo của Cục Đường bộ Việt Nam, hiện nay có 13/21 trạm dừng nghỉ đã bàn giao toàn bộ mặt bằng gồm: Mai Sơn-Quốc lộ 45, Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Diễn Châu-Bãi Vọt, Hàm Nghi-Vũng Áng, Vũng Áng-Bùng, Bùng-Vạn Ninh, Quảng Ngãi-Hoài Nhơn (Km77), Hoài Nhơn-Quy Nhơn, Quy Nhơn-Chí Thanh, Vân Phong-Nha Trang; Vĩnh Hảo-Phan Thiết (Km205); Cần Thơ-Hậu Giang, Hậu Giang-Cà Mau.
Dù Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các địa phương bàn giao toàn bộ mặt bằng trong tháng 6/2025, tuy nhiên, vẫn còn 8 trạm dừng nghỉ mới bàn giao một phần mặt bằng gồm: Nghi Sơn-Diễn Châu (còn 6 hộ dân chiếm 0,3ha), Vạn Ninh-Cam Lộ (5/11ha), Cam Lộ-La Sơn (1,9/11,3ha), Quảng Ngãi-Hoài Nhơn Km15 (10,5/12,1ha), Nha Trang-Cam Lâm (0,28/6,2ha), Cam Lâm-Vĩnh Hảo (9,7/11,2ha), Vĩnh Hảo-Phan Thiết Km144 (1,6/10,8ha), Phan Thiết-Dầu Giây (6,79/11,47ha).
Đối với 8 trạm ký hợp đồng từ tháng 8/2024, có 5 trạm đang triển khai thi công: Mai Sơn-Quốc lộ 45, Nghi Sơn-Diễn Châu, Diễn Châu-Bãi Vọt (đã tập kết thiết bị, dọn dẹp mặt bằng, đào bóc hữu cơ, san nền); Vĩnh Hảo-Phan Thiết Km205; Phan Thiết-Dầu Giây (một số hạng mục như san nền, hệ thống hạ tầng kỹ thuật); Vĩnh Hảo-Phan Thiết Km205 khối lượng đạt khoảng 40%; Phan Thiết-Dầu Giây khối lượng đạt khoảng 28%.
Ba trạm chưa triển khai thi công do chưa nhận được mặt bằng đủ điều kiện khởi công: Nha Trang-Cam Lâm (đã duyệt dự án); Cam Lâm-Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo-Phan Thiết (trạm Km144) chưa duyệt dự án. Với 10 trạm ký hợp đồng tháng 3-4/2025, hiện 2 trạm dừng nghỉ Hàm Nghi-Vũng Áng, Vũng Áng-Bùng đã tập kết vật tư, thiết bị, lán trại và đang triển khai thi công; 8 trạm chưa triển khai thi công (chưa hoàn thành lập, phê duyệt dự án) và một trạm ký hợp đồng ngày 30/6/2025 (đang lập dự án).
Đề cập đến công tác cấp phép môi trường và phê duyệt dự án, ông Ngô Lâm, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam cho hay, 11/19 trạm đã hoàn thành đánh giá tác động môi trường; trạm Vân Phong-Nha Trang đã trình hồ sơ, đang thẩm định; 7 trạm chưa hoàn thành hồ sơ; còn 11 trạm dừng nghỉ chưa phê duyệt dự án. Đánh giá công tác triển khai thi công các trạm dừng nghỉ đang chậm, ông Lâm chỉ ra nguyên nhân là do địa phương chậm bàn giao mặt bằng. Công tác giải phóng mặt bằng ở mỗi trạm dừng nghỉ lại gặp những vướng mắc riêng như về xác mình nguồn gốc đất, chi trả đền bù, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất…
Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam cũng thừa nhận, việc đầu tư các trạm dừng nghỉ theo hình thức xã hội hóa gặp nhiều khó khăn về cơ chế, chính sách, các quy định pháp luật liên quan thường xuyên thay đổi, chưa hoàn thiện. Thậm chí, có thời điểm sát ngày mở thầu nhưng vẫn phải hủy thông báo mời thầu và dừng lựa chọn nhà đầu tư do thay đổi pháp lý.
Để đẩy nhanh tiến độ, Cục Đường bộ Việt Nam đã tiếp tục có nhiều văn bản đề nghị địa phương, ban quản lý dự án và nhà đầu tư khẩn trương đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, sớm hoàn thành các thủ tục về kinh phí, đầu tư xây dựng và triển khai thi công dự án theo hợp đồng đã ký; chủ động đi kiểm tra, làm việc với địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cũng như tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Bộ Xây dựng để đôn đốc địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng.
Đơn cử như trạm dừng nghỉ Nghi Sơn-Diễn Châu xử lý nền đất yếu, Cục Đường bộ Việt Nam cũng đã hỗ trợ nhà đầu tư để phê duyệt phương án san lấp mặt bằng có tính toán điều kiện thực tế đất yếu để triển khai thi công; công tác lập và phê duyệt thiết kế kỹ thuật hướng dẫn nhà đầu tư thực hiện song song và phân đoạn tách phần hồ sơ san lấp mặt bằng để duyệt thiết kế trước, trong thời gian đó hoàn thiện hồ sơ thiết kế công trình trạm, phù hợp với yêu cầu rút ngắn thời gian triển khai.
Theo quy định hiện nay của Nghị định 144/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/7/2025 Cục Đường bộ sẽ không thẩm định cơ quan chuyên môn về xây dựng, do đó, các nhà đầu tư chủ động thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, điều này cũng sẽ tạo thuận lợi trong việc đẩy nhanh tiến độ thi công các trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc-Nam phía Đông.