Vì sao chiến dịch truy kích Bin Laden được gọi là Geronimo?
Mật mã cho chiến dịch tiêu diệt Osama bin Laden là Geronimo. Khi Osama bin Laden bị giết chết, lực lượng đặc nhiệm Mỹ đã báo cáo cho Tổng thống Barack Obama bằng câu "Geronimo EKIA". Bốn chữ tắt EKIA có nghĩa là "kẻ thù đã bị tiêu diệt trong giao chiến".
Nhưng các quan chức Mỹ đã không bình luận - và có lẽ không bao giờ nói ra - lý do chọn tên Geronimo. Tại sao nó được đặt theo tên của một trong những người Mỹ bản địa nổi tiếng nhất trong lịch sử?
Geronimo (16/6/1829 - 17/2/1909) là một nhà lãnh đạo người Mỹ bản địa nổi tiếng của bộ tộc Apache Chiricahua. Ông chào đời tại nơi mà ngày nay là tiểu bang New Mexico. Là một trong những nhà lãnh đạo Apache, ông thừa hưởng truyền thống chống thực dân của cả hai dân tộc Tây Ban Nha và Bắc Mỹ. Theo phóng viên Ron Jackson viết trong tờ báo The Oklahoman trong năm 2009, huyền thoại Geronimo "bắt nguồn từ những hành động thực sự của lòng dũng cảm và đổ máu".
Suốt nhiều thập kỷ trong cuộc chiến mang tên gọi Apache, ông đã dũng cảm chiến đấu chống lại Mexico và Mỹ khi hai quốc gia này xâm chiếm vùng đất của bộ tộc Apache. Geronimo là tên do người Mexico đặt cho, trong khi tên thật của ông là GoyaaB é từ tiếng Chiricahua có nghĩa là "một trong những người ngáp". Trong bức ảnh nổi tiếng nhất chụp năm 1887, ông tự tin nhìn thẳng vào máy ảnh, tay nắm chặt khẩu súng trường.
Chính chiến binh dũng cảm này đã đưa bộ tộc Apache cuối cùng chống lại những người Mỹ da trắng. Sau khi binh sĩ Mexico tấn công và giết chết nhiều thành viên của gia đình ông vào năm 1858, Geronimo tham gia nhiều cuộc tấn công trả thù "bọn giặc Mexico" và sau đó chống lại cả Chính phủ Mỹ.
Ông nổi tiếng với những kỳ công dũng cảm và táo bạo, được bộ tộc Apache tôn kính như một chiến binh có nhiều sức mạnh tinh thần huyền thoại. Cuối cùng vào năm 1886, Geronimo đầu hàng Chính phủ Mỹ. Người tù binh chiến tranh tuy tuổi cao nhưng rất nổi tiếng này không bao giờ được phép trở về cố hương của mình. Về sau ông lấy làm tiếc đã tuyên bố đầu hàng quá sớm trong khi các điều kiện ông yêu cầu đã bị "phớt lờ". Geronimo qua đời vào năm 1909 sau khi bị chính con ngựa của mình quăng ngã đến trọng thương hai lá phổi.
Trở lại năm 2001, chuyện kể rằng, việc Mỹ săn lùng trùm khủng bố al-Qaeda được thêu dệt thêm với hình ảnh miền Tây hoang dã thời xa xưa. Lời kêu gọi của cựu Tổng thống George W. Bush yêu cầu phải bắt sống hoặc giết bằng được Osama bin Laden chẳng qua là "nhái lại" các tấm áp phích của những phim cao bồi miền Tây thời xưa của Hollywood, trong khi vùng biên ải Pakistan trở thành miền Tây tái sinh trong tâm trí của nhiều nhà bình luận.
Một nhà nghiên cứu gọi Bin Laden là một "Geronimo của thế kỷ 21, có tài lẩn trốn quân đội Mỹ tại một nơi nào đó trong một dãy núi khô, nơi có thể dễ dàng vượt qua để đến miền Tây nước Mỹ".
Ngay lần đầu hành động, Geronimo đã nổi tiếng với nhiều cuộc tấn công trả thù dũng cảm của ông vào binh sĩ Mexico, với phương châm "giết càng nhiều kẻ thù càng tốt". Quân đội Mexico đã giết chết các thành viên gia đình ông sau khi ập vào làng trước đó không lâu.
Ông Jackson viết: "Khoảng năm 1872, các quan chức Chính phủ Mỹ đã nhận thức sâu sắc về những kỳ tích chiến đấu ngoan cường của Geronimo khi họ dồn ông và hàng trăm người bộ tộc Apache Chiricahua của ông vào khu định cư mang tên Lãnh thổ Arizona. Bốn năm sau, Geronimo dẫn một đoàn chiến binh bất đồng chính kiến Apache ra khỏi khu định cư và vào hoạt động trong dãy núi Old Mexico ở Sierra Madre, nơi họ đã tổ chức các cuộc tấn công vào bất cứ ai không may mắn đi ngang qua lối đi của họ".
Các quan chức quân sự không lâu sau gọi Geronimo là một kẻ phản bội. Trong vòng 10 năm kế tiếp, Geronimo nhiều lần trở lại với cuộc sống ẩn dật yên bình chỉ để che mắt thiên hạ về nơi ẩn náu thật ở Madres Sierra. Đi đến đâu nhóm Geronimo thường để lại một vệt máu. Sống chui nhủi trong núi qua vô số hang động, Geronimo và các đồ đệ gây bối rối cho các binh sĩ bởi biệt tài lẩn trốn, có thời điểm Mỹ đổ gần 5.000 binh lính dò theo dấu chân của họ nhưng không tìm thấy. Rồi nhờ có các nhà hướng đạo Apache giúp liên lạc được với Geronimo và khuyên ông ra hàng vào năm 1886.
Cuộc đấu tranh chống lại những người Mỹ da trắng của ông đã được nhiều nhà biên sử văn hóa mô tả lại. Trớ trêu thay, người ta lại lợi dụng huyền thoại về sự dũng cảm của người Mỹ bản xứ này đặt tên cho hai đơn vị tinh nhuệ của quân đội Mỹ, biệt danh trung đoàn nhảy dù "Geronimo" ra đời từ đó.
Tên sư đoàn nhảy dù này, và truyền thống của tiếng thét "Geronimo" trong khi nhảy dù ra khỏi máy bay, có nguồn gốc từ căn cứ huấn luyện đặc nhiệm Fort Benning ở tiểu bang Georgia. Khi binh sĩ nhảy dù thét lên "Geronimo", họ muốn chứng minh lòng dũng cảm của mình và từ ngữ này nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn thực hành cho lính dù quân đội Mỹ