Ý tưởng tư nhân hóa cuộc chiến Afghanistan liệu có thành hiện thực?

• Khủng bố tấn công tên lửa ám sát Tổng thống Afghanistan khi đang phát biểu
• Tia hi vọng cho nền hòa bình tại Afghanistan

Erik Prince bảo đảm rằng với kế hoạch của mình, ông có thể giúp Chính phủ Mỹ giải quyết cuộc chiến Afghanistan một cách nhanh chóng, chỉ với vài ngàn người và một khoản chi phí thấp. Đây là những con số không tưởng nếu so với khoảng thời gian 17 năm với hơn 100.000 binh sĩ và tiêu tốn hàng trăm tỉ USD của Chính phủ Mỹ.

Theo thống kê chính thức, từ khi triển khai cuộc chiến tại Afghanistan vào năm 2001 cho đến hết năm 2017, chính phủ Mỹ đã chi tiêu đến 714 tỉ USD, mà hiệu quả của việc chi tiêu này thì chưa thấy đâu. Tính đến nay, sau 17 năm, Taliban vẫn còn là một thế lực quân sự hùng mạnh dù không còn kiểm soát đất nước, nhưng vẫn nắm quyền thống trị ở một số tỉnh ngoài thủ đô Kabul, và có khả năng tấn công vào các mục tiêu của Chính phủ Afghanistan và quân đội Mỹ bất cứ lúc nào.

Theo kế hoạch của Prince, khi từng bước tư nhân hóa cuộc chiến tại Afghanistan, quân đội Mỹ sẽ giảm sử dụng nhân sự, đồng thời giảm chi tiêu. Phương án tư nhân hóa được Prince phác họa là chỉ cần một đặc phái viên Mỹ đóng tại Afghanistan để trực tiếp làm việc với các nhà thầu tư nhân, còn lại mọi việc đều giao cho tư nhân thực hiện.

Prince cho rằng, quân số hiện tại với 15.000 binh sĩ Chính phủ Mỹ và khoảng 30.000 lính đánh thuê hợp đồng là quá nhiều. Ông cho rằng Afghanistan hiện tại chỉ cần khoảng 2.000 lính đặc nhiệm Mỹ duy trì hoạt đông bên cạnh 6.000 lính đánh thuê và chi phí khoản 3,5 tỉ USD.

Prince vốn là một cựu đặc nhiệm SEAL Hải quân Mỹ, sau khi rời khỏi quân đội đã chuyển sang kinh doanh trong lĩnh vực mình từng làm việc. Năm 1997, ông cùng đồng đội cũ là Al Clark lập công ty an ninh tư nhân Blackwater chuyên cung cấp các dịch vụ bảo vệ an ninh cho quan chức nhà nước lẫn tư nhân.

Sự kiện khủng bố 11-9-2001 ở Mỹ đã mở ra thời kỳ làm ăn cực thịnh cho Blackwater do nhu cầu an ninh trong thời buổi khủng bố toàn cầu tăng chóng mặt. Đặc biệt, khi Tổng thống Mỹ George W. Bush phát động cuộc chiến xâm lược Iraq vào năm 2003, Blakwater bắt đầu mở rộng thêm lĩnh vực làm ăn mới: tham gia các cuộc chiến tranh của quân đội Mỹ khắp thế giới, lúc đầu cung cấp dịch vụ bảo đảm an ninh cho quan chức, quân nhân tại các căn cứ quân sự, sau đó chuyển sang phối hợp tác chiến bên cạnh các binh sĩ chính quy của quân đội Mỹ. Tuy nhiên, khi tham chiến trực tiếp tại Iraq, lính đánh thuê của Blackwater đã gây ra nhiều tai tiếng, như giết hại dân thường vô tội, tham gia tra tấn dã man tù nhân,...

Những hoạt động sai trái đó khiến công ty này bị điều tra, xử lý. Sau khi vụ việc được giải quyết êm xuôi, Prince đổi tên công ty thành Xe Services LLC vào năm 2009 và Academi vào năm 2010. Sau đó, Prince rút khỏi hai công ty này để thành lập một công ty hoàn toàn mới là Frontier Services Group (FSG) đặt trụ sở tại Hong Kong, Trung Quốc.

Ý tưởng tư nhân hóa chiến tranh Afghanistan không phải là mới, nó đã từng được Prince đưa ra từ tháng 8-2017, nhưng đã bị môt số quan chức cấp cao trong Chính phủ Mỹ, nổi bật là Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis, bác bỏ. Khi Prince lần đầu nêu đề xuất tại một cuộc họp làm việc với Chính phủ Mỹ, Bộ trưởng Mattis đã lịch sự lắng nghe.

Tuy nhiên, sau đó ông Mattis đã thẳng thừng bác bỏ vì đề xuất của Prince đụng chạm quyền lực lãnh đạo của mình. Những người am hiểu kế hoạch của Prince cho rằng nếu kế hoạch được chấp nhận, Tổng thống Trump sẽ buộc phải “giành quyền” lãnh đạo quân đội từ tay Bộ trưởng Quốc phòng Mattis.

Một năm sau lần đầu đề xuất thất bại, Prince không bỏ cuộc, tiếp tục khơi lại vấn đề một cách quyết liệt hơn. Ông khẳng định với báo chí rằng “Nếu chúng ta giao cho một mình Lầu Năm Góc quyết định về chiến tranh, chúng ta sẽ mãi mãi đi theo các cuộc chiến tranh”. Ông tin rằng Tổng thống Trump không hài lòng với những gì Lầu Năm Góc đã thể hiện.

Được Nhà Trắng ưu tiên mọi khoản theo yêu cầu nhưng cho đến nay Lầu Năm Góc chưa tạo ra kết quả như mong muốn. Lần này, Prince mở màn chiến dịch vận động bằng một video đăng trên YouTube vào tháng 7 vừa qua, trong đó ông đưa ra những lập luận cá nhân, phân tích tình hình thực tế tại Afghanistan và những con số thống kê để bảo vệ quan điểm của mình. Sau đó, Prince tiếp tục xuất hiện trên các tờ báo, các kênh truyền hình để tuyên truyền các lý luận của mình về việc tư nhân hóa cuộc chiến Afghanistan.

Tuy nhiên, kế hoạch của Prince lần này tiếp tục không nhận được sự ủng hộ từ phía Bộ trưởng Mattis. Prince cho biết, ông Mattis đồng ý với ông về tình hình Afghanistan như ông phân tích trên truyền thông nhưng không đồng tình với giải pháp tư nhân hóa chiến tranh Afganistan. Mattis cùng Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo đều có chung quan điểm đánh giá tình hình cuộc chiến tại Afghanistan đang có những tiến bộ.

Một phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ nói trên kênh NBC rằng “Tổng thống Trump muốn nhìn thấy sự tiến bộ ở Afghanistan”. Nhưng ông này cũng cho rằng việc rút đột ngột binh sĩ Mỹ ra khỏi Afghanistan là điều không thể vì nó có thể tạo ra khoảng trống lớn ngay tức thì, từ đó dễ dẫn đến sự tái hiện các hang ổ khủng bố, đe dọa an ninh quốc gia Mỹ. Người phát ngôn này khẳng định “đề xuất đó của Prince chưa được xem xét”.

Prince vẫn còn một hy vọng, đó là đưa đề xuất lên Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton, người được đánh giá là “diều hâu” trong chính quyền Mỹ. Và một số quan chức chính quyền Mỹ đang lo ngại rằng Tổng thống Trump có thể sẽ hành động theo đề xuất này vì nó phù hợp với chính sách “rút lui” của ông.