Biên giới Tây Nam lại nóng buôn lậu thuốc lá

Trong chuyến đi thực tế tìm hiểu về tình trạng buôn lậu trên dọc tuyến biên giới từ xã Long Thuận, huyện Bến Cầu xuyên qua Bình Thạnh, Phước Chỉ, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh đến Mỹ Quý Đông, Mỹ Quý Tây, huyện Đức Huệ, tỉnh Long An, chúng tôi ghi nhận các hàng quán tại các ngã ba, ngã tư lộ đất đỏ luôn có rất đông “nài” (người chở thuốc lá thuê cho đầu nậu) ngồi chờ tín hiệu.

Ở địa phận xã Phước Chỉ, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, khi nghi ngờ chúng tôi là cán bộ chống buôn lậu cải trang, cánh “chim lợn” và “nài” đưa tay chỉ trỏ một lát rồi ngồi tản đi mỗi người một hướng. Tuy nhiên đến xã Mỹ Quý Tây, huyện Đức Huệ, tỉnh Long An thì họ đóng giả người dân đi làm ruộng xách theo cuốc, liềm chạy xe mô tô theo sau, vừa chạy, họ vừa gọi điện thoại nói chuyện liên tục mà theo kinh nghiệm của chúng tôi, gọi cho cánh đầu nậu ở bên kia biên giới. Đến sát đường biên, chúng tôi bất ngờ quay xe lại thì những “nông dân” vội vàng vứt cuốc, liềm, quay xe phóng bạt mạng theo đường bờ ruộng và nhanh chóng biến mất vào rừng tràm…

Ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, trong vài năm trở lại đây, trung bình mỗi năm các đơn vị chức năng bắt giữ trên 8 triệu bao thuốc lá nhập lậu, chủ yếu tập trung ở khu vực biên giới Tây Nam. Năm 2021, tình hình buôn lậu giảm đáng kể, nhưng chủ yếu do kiểm soát chặt biên giới để phòng chống dịch bệnh COVID-19, tuy nhiên chỉ vừa mở cửa thì thuốc lá điếu lại ào ào tấn công vào nội địa. Chỉ tính riêng 3 tháng đầu năm 2022, các đơn vị phòng chống buôn lậu đã bắt và thu giữ trên 3 triệu gói thuốc lá lậu, chủ yếu là thuốc Jet, Hero, nếu cứ như vậy thì mỗi năm các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá trong nước và ngân sách Nhà nước thất thu ít nhất từ 5.000 tỷ đồng.

Ông Đặng Văn Dũng – Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, mỗi năm chúng ta bắt tổng cộng trên 8 triệu bao thuốc lá lậu, trong đó thông qua biên giới ở các tỉnh Tây Nam Bộ giáp biên giới Campuchia, chiếm hơn 84% tổng lượng nhập bất hợp pháp qua các ngả khác trên toàn quốc.

Tình trạng buôn lậu thuốc lá luôn tồn tại và có chiều hướng gia tăng là do nhu cầu tiêu dùng của một bộ phận người dân trong nước. Lợi nhuận thu được từ  một bao thuốc lá Jet, Hero nhập lậu khoảng 7.000 - 8.000 đồng (cao gấp 3 lần so với các sản phẩm thuốc lá hợp pháp cùng phân khúc), lại dễ vận chuyển nên đầu nậu thường chọn loại hình buôn lậu này. Đặc biệt trong thời gian qua, lực lượng chống buôn lậu còn phát hiện và bắt giữ hàng chục ngàn bao thuốc lá nhãn hiệu 555, Caravel giả từ nước ngoài, nhưng được dán tem và nhãn mác của các đơn vị sản xuất trong nước rồi tuồn vào nội địa…Tại tỉnh Long An, chỉ tính riêng năm 2021, các đơn vị phòng chống buôn lậu đã bắt giữ trên 1.300 vụ buôn lậu, thu giữ trên hai triệu bao thuốc lá các loại, xử lý trách nhiệm hình sự trên 100 đối tượng. Tuy nhiên trong tất cả các vụ này, chủ hàng (đầu nậu) không trực tiếp vận chuyển, mà nằm ở bên kia biên giới chỉ đạo qua điện thoại rồi thuê nhiều tầng nấc thực hiện tất cả các công đoạn. Nhiều vụ bắt với số lượng hàng ngàn bao, nhưng hầu hết là vắng chủ, hoặc có bắt được “nài” thì họ sẵn sàng chống trả rồi quăng cả xe lẫn hàng tìm cách chạy thoát sang bên kia biên giới. Đối với những trường hợp này không thể dùng biện pháp mạnh được bởi luật quy định rõ ràng nên chỉ có thể dùng số đông giữ được ai thì giữ…

Ngoài thuốc lá lậu, hầu hết thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng) đều tuồn vào trong nước theo đường phi thương mại (nhập lậu), lôi cuốn nhiều đối tượng là học sinh, sinh viên sử dụng. Các loại thuốc này gây tác động xấu trực tiếp đến sức khỏe, làm ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện bộ não của các em. Các loại thuốc lá thế hệ mới này hầu như không được bày bán ngoài thị trường mà chủ yếu giao dịch trên mạng xã hội nên khó phát hiện, xử lý.

Theo các chuyên gia kinh tế, để chống buôn lậu thuốc lá hiệu quả cần tăng cường công tác phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các lực lượng phòng chống buôn lậu. Làm tốt công tác nắm tình hình địa bàn, xác định đối tượng cầm đầu nhằm xác lập chuyên án đấu tranh, triệt phá.

Cùng với việc lực lượng chức năng tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát nhằm kịp thời phát hiện, chặn bắt thuốc lá lậu, cần phải tiếp tục đẩy mạnh phối hợp  tuyên truyền sâu rộng để người dân hiểu được thuốc lá lậu gây hại hơn nhiều so với thuốc lá được sản xuất trong nước vì có cảnh báo, dán nhãn mác, tem đầy đủ. Công tác phối hợp giữa các lực lượng phòng chống thuốc lá lậu không chỉ trong nước mà cả với các nước có chung đường biên giới.

Xử lý nghiêm những trường hợp buôn lậu thuốc lá, nhưng cũng phải xử lý nghiêm những người có hành vi chống đối, đồng thời cũng phải giao đủ thẩm quyền và phương tiện, công cụ hỗ trợ cho những người thi hành công vụ; giải quyết công ăn việc làm nhằm tăng thu nhập cho người dân biên giới và khi họ cải thiện được đời sống thì chắc chắn sẽ không đi buôn lậu vì sợ mất việc làm. Ngoài những biện pháp trên, cũng cần phải tăng nặng các biện pháp chế tài để mang tính răn đe cao.