Dùng tuyên truyền lôi kéo người ủng hộ (kỳ 1)

Kẻ tiết lộ

Ngày rời Syria với chỉ thị thực hiện một vụ tấn công khủng bố ở Pháp, Reda Hame, một kỹ thuật viên máy tính 29 tuổi từ Paris, mới là thành viên của IS hơn một tuần. Tấm hộ chiếu Pháp và kiến thức về công nghệ thông tin đã giúp hắn trở thành thành viên lý tưởng cho IS vốn khao khát khủng bố châu Âu.

Chỉ trong vòng vài ngày, hắn được huấn luyện nhanh cách dùng súng trường tấn công, cách xử lý lựu đạn, cách sử dụng chương trình mật mã TrueCrypt - bước đầu tiên trong quá trình che giấu mọi liên lạc của hắn với người ở IS sau này.

Cấp trên trực tiếp của Hame có mật danh là Dad đã đưa hắn tới biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, dặn dò hắn cách chọn một mục tiêu đơn giản, cách bắn càng nhiều dân thường càng tốt, cách giữ con tin cho đến khi phải chết dưới tay lực lượng an ninh. Hame được IS cử về Pháp ít nhất hai năm trước khi xảy ra vụ khủng bố ở Paris tháng 11-2015 và ở Brussels tháng 3-2016.

Trong thời gian đó, IS đã phái một loạt thành viên được huấn luyện ở Syria sang châu  Âu, chủ yếu thực hiện các vụ tấn công nhỏ lẻ để thử và phân tán lực lượng an ninh châu Âu. Song song, chúng vẫn lên kế hoạch cho các vụ tấn công đẫm máu nhất. Thông tin trên được tiết lộ trong các lời khai, bản ghi âm, biên bản tòa án liên quan tới Hame mà tờ The New York Times có được.

Theo các quan chức, dấu hiệu về cỗ máy khủng bố này có thể bị phát hiện ở châu  Âu từ đầu năm 2014. Thế nhưng, chính quyền địa phương liên tục coi nhẹ các âm mưu lần lượt diễn ra, coi đó chỉ là những hành động ngẫu nhiên, riêng lẻ, không có mối liên hệ với IS. Ông Michael T. Flynn, trung tướng lục quân Mỹ nghỉ hưu và là người điều hành Cơ quan Tình báo Quốc phòng từ năm 2012 đến 2014 nhận định: “Mọi chuyện không đột nhiên xảy ra trong 6 tháng qua. Chúng đã ấp ủ thực hiện các vụ tấn công bên ngoài kể từ khi chúng vào Syria năm 2012”.

Hame bị bắt ở Paris hồi tháng 8/2015 trước khi thực hiện vụ tấn công của mình. Hắn là một trong ít nhất 21 thành viên IS đã trở lại châu  Âu trót lọt. Biên bản thẩm vấn hắn hé mở một cánh cửa về nguồn gốc và sự phát triển của một nhóm thuộc IS chịu trách nhiệm về cái chết của hàng trăm người ở Paris, Brussels và những nơi khác.

Giới chức châu Âu giờ mới biết Dad không là ai khác chính là tên Abdelhamid Abaaoud – một nhân vật người Bỉ đã tuyển chọn và huấn luyện các tay súng để thực hiện các vụ tấn công ở châu  Âu rồi đích thân giám sát vụ tấn công Paris.

Những kẻ trong nhóm của Abaaoud cũng đứng đằng sau vụ tấn công ở Brussels hay âm mưu tấn công vừa bị Pháp phá ở ngoại ô Paris tuần trước. Hame cảnh báo với các nhân viên cơ quan tình báo Pháp sau khi bị bắt: “Có cả một nhà máy ngoài đó. Họ đang làm mọi thứ có thể đến tấn công Pháp hay chỗ nào đó ở châu  Âu”.

Bỏ lọt manh mối

Trong phần lớn thời gian năm 2012 và 2014, nhóm thánh chiến sau này trở thành IS đã cắm rễ ở Syria. Trong khi IS ráo riết tuyển mộ thành viên nước ngoài, đặc biệt là từ châu  Âu, giới chức Mỹ và châu  Âu vẫn xem nhóm này là một nhánh tầm thường của al-Qaeda với mục tiêu chính là chiếm lãnh thổ.

Một trong những manh mối đầu tiên cho thấy IS đang quan tâm tới chủ nghĩa khủng bố quốc tế xuất hiện lúc 12 giờ 10 ngày 3-1-2014 khi cảnh sát Hy Lạp ra hiệu một chiếc taxi ở thành phố Orestiada cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ 4 km tấp vào lề. Bên trong là một công dân Pháp 23 tuổi tên Ibrahim Boudina đang trở về từ Syria. Trong hành lý, cảnh sát tìm thấy 1.500 euro, một tài liệu tiếng Pháp tên “Cách chế tạo bom thủ công nhân danh Thánh Allah”. Tuy nhiên, không có lệnh bắt hắn ở châu  Âu nên cảnh sát Hy Lạp thả hắn đi.

Lúc đó, Boudina đã nằm trong danh sách theo dõi của Pháp, thuộc nhóm 22 đối tượng bị cực đoan hóa trong một thánh đường Hồi giáo ở thành phố Cannes. Khi giới chức Pháp được thông báo về việc xe chở Boudina bị kiểm tra ở Hy Lạp, họ đã bắt đầu nghe lén bạn bè, họ hàng của hắn. 

Vài tuần sau, mẹ của Boudina nhận được cuộc gọi từ một số điện thoại ở Syria. Trước khi dập máy, người gọi giấu tên thông báo rằng con trai bà đã được cử đi “làm nhiệm vụ”. Cảnh sát đã thiết lập một bán kính theo dõi căn hộ của gia đình Boudina gần Cannes, bắt hắn ngày 11-2-2014. Trong cùng tòa nhà có căn hộ của Boudina, cảnh sát tìm thấy ba lon soda Red Bull chứa 600 gram TATP – một loại chất nổ sau này được sử dụng trong vụ tấn công ở Paris và Brussels.

Mãi gần hai năm sau, các điều tra viên mới tiết lộ một thông tin quan trọng: Boudina đã có mặt ở Syria cuối năm 2014 tại hiện trường một trận đánh lớn của nhóm tự xưng là Nhà nước Hồi giáo. Theo Cơ quan tình báo nội địa Pháp, hắn là công dân châu  Âu đầu tiên được biết đã tới Syria gia nhập IS và trở về với mục đích khủng bố. Thế nhưng, mối liên hệ của hắn với IS bị chôn vùi trong đám giấy tờ của giới chức Pháp và không ai thèm liên hệ với các vụ việc sau này.

Tính cả Boudina, có ít nhất 21 tay súng do IS huấn luyện ở Syria đã được phái về châu  Âu để khủng bố. Chúng về theo kiểu nhỏ giọt, đi một mình hoặc thành cặp. Cứ hai hoặc ba tháng mới có một người hoặc một cặp về trong suốt năm 2014 và nửa đầu năm 2015.

Giống những kẻ khủng bố ở Paris và Brussels, tất cả những nhân vật thời kỳ đầu này đều là người nói tiếng Pháp, phần lớn là công dân Bỉ và Pháp cùng với một nhóm người nhập cư từ các thuộc địa cũ của Pháp như Maroc. Chúng bị bắt ở Italy, Tây Ban Nha, Bỉ, Pháp, Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ và Liban với âm mưu tấn công các cơ sở kinh doanh của người Do Thái, đồn cảnh sát và lễ hội hóa trang. Chúng tìm cách nổ súng vào các toa tàu đông người và vào các buổi lễ nhà thờ.

Tư trang của chúng gồm dao rọc giấy, bộ đàm, điện thoại dùng một lần và các hóa chất chế thuốc nổ TATP. Phần lớn âm mưu đều thất bại. Trong mỗi trường hợp, các giới chức đều không thể phát hiện ra hay cảnh báo về mối quan hệ của chúng với nhóm IS.

Trong một vụ điển hình nhất, tên Mehdi Nemmouche đã trở về từ Syria qua Frankfurt và đi ô tô tới Brussels. Ngày 24-5-2014, hắn nổ súng vào Bảo tàng Do Thái ở Bỉ, giết chết 4 người. Ngay cả khi cảnh sát tìm thấy một đoạn video trong tư trang của hắn, trong đó hắn tuyên bố chịu trách nhiệm cho vụ tấn công bên cạnh lá cờ của IS, phó công tố viên Bỉ Ine Van Wymersch vẫn bác bỏ mối liên hệ của hắn với IS. Bà nói: “Hắn có thể hành động một mình”.

Dù lúc đầu, mức độ IS chỉ thị các thành viên này chưa rõ nhưng về sau, một cái tên liên tục xuất hiện trong các cuộc điều tra liên tiếp: Abdelhamid Abaaoud, một công dân Bỉ leo lên cấp “trung úy” điều khiển các chiến dịch bên ngoài của IS. Vài tháng trước vụ tấn công bảo tàng Do Thái, lịch sử cuộc gọi trong điện thoại của Nemmouche cho thấy hắn gọi cho Abaaoud 24 phút liền.

Theo ông Michael S. Smith II, chuyên gia chống khủng bố, các dấu hiệu đều khá rõ ràng. Bất kỳ ai mà chú ý thì những dấu hiệu này đã rung chuông inh ỏi từ giữa năm 2014.

Đến hè năm 2014, mối liên hệ với IS trở nên rõ ràng. Ngày 22-6 năm đó, một công dân Pháp 24 tuổi Faiz Bouchrane đã được huấn luyện ở Syria đã lén đến Liban để đánh bom liều chết một mục tiêu của người Shiite. Sau khi bị bắt và bị thẩm vấn, hắn để lộ cái tên người đã chỉ thị hắn: Abu Muhammad al-Adnani. Tên này là phát ngôn viên của IS và là một trong những thành viên cấp cao nhất của IS. Chỉ vài ngày sau Bouchrane vào một khách sạn rẻ tiền ở Beirut, Adnani đã tung một đoạn ghi âm thông báo thành lập “vương quốc”.

Giới chức tình báo Mỹ và châu Âu xác nhận nhóm hoạt động bên ngoài của IS là một bộ phận đặc biệt của IS và chịu sự chỉ huy trực tiếp của Adnani. Nhóm này tuyển mộ, huấn luyện, đưa tiền và sắp xếp chuyển vũ khí một khi thành viên đã vào vị trí. Mặc dù mục tiêu chính của nhóm là ở châu  Âu nhưng những vụ chúng thực hiện ở ngoài châu  Âu lại đẫm máu hơn nhiều. Ít nhất 650 người đã chết khi nhóm này tấn công vào các khu vực nhiều người phương Tây như Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Tunisia.

Trong nhóm, Abaaoud được giao riêng nhiệm vụ lên kế hoạch tấn công ở châu Âu. Những tháng sau đó, báo chí đưa tin về một vụ một người đàn ông đã chặt đầu ông chủ gần thành phố Lion của Pháp, gửi ảnh đầu nạn nhân cho IS. Rồi vụ một người ập vào một đồn cảnh sát ở Paris, mang theo dao chặt thịt và bản sao lá cờ IS.

Đó là hai trong số hơn 20 âm mưu gắn với IS được ghi nhận trong năm đó. Các vụ tấn công chỉ làm chết vài người, cộng với việc thủ phạm từng có tiền sử tâm thần nên các nhà phân tích và giới chức lãnh đạo kết luận IS không thể sánh với al-Qaeda trong thực hiện các vụ tấn công trên đất phương Tây.

Thực ra, IS đã áp dụng chiến lược được một thủ lĩnh al-Qaeda áp dụng. Người này cho rằng việc chỉ tập trung vào các vụ cỡ 11-9 mất hàng tháng, hàng năm để chuẩn bị là đã lỗi thời. Thay vào đó, hắn kêu gọi thực hiện các vụ nhỏ và vừa, dùng tuyên truyền để tạo cảm hứng cho người ủng hộ ở nước ngoài.

Trong số mới đây của tạp chí trực tuyến bằng tiếng Pháp Dar al-Islam của IS, IS cho biết đã triển khai nguồn lực để thực hiện ba loại hình tấn công khủng bố, từ các âm mưu quy mô lớn do thủ lĩnh IS điều phối cho tới các hành động nhỏ lẻ của những người không liên hệ trực tiếp với IS nhưng sẽ hành động nhân danh IS. IS còn “khoe” áp dụng cả phương pháp của quân đội Đức thế kỷ 19, theo đó chỉ huy đặt mục tiêu và thời hạn cho cấp dưới và để họ tự do thực hiện. Nhờ đó, mọi dấu vết liên quan tới IS đều khó có thể bị lần ra.

(Còn tiếp)