Lừa “chạy án” - “tiền mất tật mang”, đối mặt rủi ro pháp lý
Liên tiếp nhiều vụ lừa đảo “chạy án” với số tiền lên tới hàng tỉ đồng, gây bức xúc trong dư luận, đã bị Công an TP Hồ Chí Minh phát hiện, xử lý nghiêm thời gian gần đây. Tâm lý lo sợ và thiếu hiểu biết pháp luật khiến nhiều người sẵn sàng tìm đến các đối tượng mạo danh, lừa đảo để nhờ vả.
Và hậu quả là hành động này “tiền mất tật mang”, nhiều nạn nhân không biết rằng ngoài bị lừa tiền, họ còn đối mặt với những rủi ro rất lớn về pháp luật, bởi lẽ có tội thì phải chịu, có oan thì được minh, mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật!
Tưởng tìm được “phao cứu sinh”, ai ngờ toàn “phường lừa đảo”
Hiện tượng lừa đảo “chạy án” đã xuất hiện nhiều trong các năm qua, tuy nhiên gần đây lại gia tăng dưới nhiều hình thức, chiêu trò, gây ra hậu quả nặng nề cho những người liên quan.
H.T.N.Y là một phụ nữ người Việt Nam, sinh sống ở TP Hồ Chí Minh, thời gian qua Y. quen và chung sống như vợ chồng với anh K. (quốc tịch Campuchia). Tháng 6/2024 vừa qua, K. bị khởi tố và bắt tạm giam vì vi phạm pháp luật Việt Nam.
Thông qua các mối quan hệ, Y. quen biết Nguyễn Nhật Tùng (sinh năm 1980; thường trú xã Xuân Hòa, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai) và Nguyễn Gia Lộc (sinh năm 1988; thường trú phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, TP Hà Nội). Tùng và Lộc đã “nổ”, đưa ra thông tin gian dối về việc có thể xin cho K. được tại ngoại và hưởng án treo để Y. tin tưởng.
Sau đó, H.T.N.Y đã nhiều lần chuyển cho Lộc và Tùng tổng số tiền là 670 triệu đồng. Nhưng thực tế Lộc và Tùng không thể giúp được gì như lời hứa với Y. Trong khi đó, số tiền lớn trên đã bị hai đối tượng tiêu xài, ăn chơi hết…
Đầu tháng 12/2024, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hồ Chí Minh đã ra Quyết định khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với Nguyễn Nhật Tùng và Phạm Gia Lộc để điều tra về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Vụ bà Lê Thị Mỹ Châu (sinh năm 1968) - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Mỹ Châu Pharmacy Group (số 389 Hai Bà Trưng, phường Võ Thị Sáu, quận 3 - chủ hệ thống Nhà thuốc Mỹ Châu) có hành vi móc nối với Lê Quốc Kháng (ca sĩ Quốc Kháng, sinh năm 1981) để đưa hối lộ“chạy án” cho một bị can đang bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh tạm giam được “tại ngoại” với số tiền 9 tỉ đồng, nhưng kết cuộc là bị lừa đảo số tiền lên tới 9 tỉ đồng là điển hình cho phương thức, thủ đoạn lừa đảo này.
Trước đó, khi gặp bà Lê Thị Mỹ Châu, Lê Quốc Kháng tự giới thiệu, đưa ra thông tin gian dối là cháu của các đồng chí lãnh đạo và thông qua Lê Nguyễn Hoàng Nam (sinh năm 1992; thường trú tại chung cư Nguyễn Kim, phường 7, quận 10) để nhờ Nam giúp cho bị can trên được “tại ngoại”.
Nam yêu cầu Kháng phải đưa trước một khoản tiền và phải ký hợp đồng với luật sư do Nam chỉ định với giá 200 triệu đồng. Kháng đồng ý với Nam, sau đó hứa hẹn chắc nịch với bà Châu sẽ lo cho bị can trên “được thả” trong vòng 1 tuần với số tiền là 9 tỉ đồng, yêu cầu bà Châu đưa trước 7 tỉ đồng.
Trước nhân thân “cỡ bự” như lời Kháng “nổ”, không mảy may nghi ngờ, bà Châu đã hai lần đưa cho Kháng tổng cộng 7 tỉ đồng. Sau đó, Kháng đưa cho Nam 450 triệu đồng. Số tiền còn lại, Kháng dùng để trả nợ, chuộc xe ô tô đã cầm cố và tiêu xài cá nhân hết. Sau đó, Kháng đã bỏ trốn, chặn liên lạc để chiếm đoạt số tiền trên của bà Châu…
Tiến hành mở rộng điều tra, đầu tháng 11 vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Lê Quốc Kháng, Lê Nguyễn Hoàng Nam về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và Lê Thị Mỹ Châu về tội “Đưa hối lộ”.
Như vậy, trong vụ việc này, bà Châu từ một “nạn nhân” nhưng đã móc nối với các đối tượng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật và cái kết là số tiền 9 tỉ đồng mất trắng và bản thân bà Châu cũng vướng vòng lao lý…
Đáng nói, thông tin bà chủ hệ thống Nhà thuốc Mỹ Châu và ca sĩ Quốc Kháng bị bắt như thông tin kể trên đã nhanh chóng nhận được sự quan tâm lớn của dư luận và cư dân mạng. Thực tế, đối tượng thực hiện hành vi lừa “chạy án” - ca sĩ Quốc Kháng chỉ là một người đi hát ở các sự kiện nhỏ. Năm 2020, Kháng tham gia cuộc thi dành cho các doanh nhân đam mê nghệ thuật mang tên Tình khúc giọng ca vàng 2020. Trong cuộc thi, Kháng kết hợp cùng ca sĩ Kim Thoa thể hiện ca khúc “Nói với người tình” và giành giải quán quân. Sau đó, Quốc Kháng lấn sân ca hát nhưng không quá nổi tiếng, thường trình diễn ở một số sự kiện nhỏ… Và đến khi “nổi tiếng”, Kháng lại được nhiều người biết đến với danh xưng “kẻ lừa đảo”!
Một vụ việc khác cũng nổi đình đám gần đây là Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã bắt tạm giam thêm hai đối tượng “chạy án”, trong quá trình mở rộng điều tra vụ án “Vận chuyển trái phép kim cương”, bắt giữ đối tượng Prajapati Shaileshkumar Hareshbhai, quốc tịch Ấn Độ, vận chuyển 716 viên kim cương.
Liên quan tới vụ án này, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã triệu tập đối tượng Nguyễn Thị Linh (sinh năm 1972; thường trú huyện Giồng Trôm, Bến Tre) nhưng Linh đã bỏ trốn khỏi nơi cư trú. Sau đó, Linh liên hệ với Lý Thị Ngọc Nga (sinh năm 1977, thường trú phường 12, quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh) để nhờ lo liệu không bị xử lý hình sự.
Sau đó, Nga đã gọi điện thoại báo cho em ruột là Lý Thị Ngọc Bích (sinh năm 1979, thường trú phường 14, quận Gò Vấp) để thực hiện việc này. Bắt tay vào việc, Bích đã liên hệ với một số cá nhân quen biết ngoài xã hội để trao đổi về việc “chạy án” cho Linh và đối tượng Shaileshkumar.
Bích gặp mặt, trao đổi với Linh và “nổ” sẽ kiếm người liên hệ với cán bộ thụ lý vụ án, lo cho Linh để không bị xử lý hình sự hoặc giảm nhẹ hình phạt, đồng thời sẽ tìm kiếm luật sư để đi cùng với Linh đến trình diện Cơ quan Công an. Đổi lại, Bích yêu cầu Linh phải nhanh chóng chuẩn bị tiền để lo việc “chạy án”. Linh đồng ý và mượn của người quen số tiền 1,2 tỉ đồng và đưa ngay cho Bích. Sau khi nhận số tiền này, Bích đã sử dụng 150 triệu đồng để trả phí thuê luật sư cho Linh, ngoài ra không thực hiện bất kỳ việc làm nào khác.
Số tiền còn lại là hơn 1 tỉ đồng, Bích vẫn cất giữ tại nhà mình. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khám xét khẩn cấp và đã thu giữ số tiền này…
“Chạy án” là hành vi vi phạm pháp luật
Ngoài các vụ việc điển hình kể trên, đáng báo động là hiện tượng lừa “chạy án” thời gian qua không chỉ xuất hiện ở TP Hồ Chí Minh mà còn có ở nhiều địa phương trong cả nước. Thủ đoạn của các đối tượng thường là giả danh Công an, giả mạo người thân, người quen của lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo trong CAND để “chạy án”, chiếm đoạt tài sản...
Từ những vụ án trên, có thể thấy các đối tượng lừa đảo “chạy án” thường nắm bắt tâm lý hoang mang, lo lắng của gia đình các bị can, những người đang có liên quan trực tiếp đến các vụ việc vi phạm pháp luật để chiếm đoạt tài sản. Thông thường, chúng sẽ tự giới thiệu có “quan hệ” với lãnh đạo, cán bộ có khả năng tác động để giảm án hoặc “giải cứu” bị can. Những lời hứa này, dù không có cơ sở, nhưng đánh đúng vào tâm lý của gia đình bị can, đặc biệt trong các vụ án nghiêm trọng...
Hậu quả của các vụ lừa đảo này không chỉ dừng lại ở mất mát tài sản, mà còn gây tổn thất lớn về mặt tinh thần và pháp lý cho gia đình nạn nhân. Khi hành vi lừa đảo bị phát hiện, không chỉ đối tượng nhận tiền bị truy tố mà người đưa tiền cũng có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự vì cố ý tìm cách tác động vào quy trình tố tụng.
Đơn cử, trong trường hợp của bà Lê Thị Mỹ Châu kể trên, dù là nạn nhân của hành vi lừa đảo, bà vẫn phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý do hành vi đưa tiền để “chạy án” vốn là bất hợp pháp. Đây là bài học sâu sắc cho những ai có ý định nhờ cậy “chạy án”, bởi những chiêu trò của các đối tượng lừa đảo này thường rất tinh vi, đánh vào điểm yếu về tâm lý của người dân khi gặp khó khăn pháp lý.
Trước thực trạng trên, thời gian qua, Công an TP Hồ Chí Minh đã liên tục cảnh báo thủ đoạn mạo danh cơ quan điều tra, tố tụng, liên hệ với người nhà các đối tượng đang bị khởi tố, bắt tạm giam để yêu cầu chuyển tiền “chạy án” rồi chiếm đoạt. Công an thành phố cũng khuyến cáo người dân việc đưa tiền để “chạy án” là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý nghiêm về tội danh “Đưa hối lộ, môi giới hối lộ”.
Đáng nói, trong một vụ việc gần đây, các đối tượng còn yêu cầu bị hại chuyển tiền “chạy án” bằng tiền điện tử USDT rồi chiếm đoạt. Theo đó, các đối tượng đã tìm kiếm thông tin về bị can trong các vụ án thông qua báo chí và mạng xã hội. Sau đó tìm hiểu về các mối quan hệ thân nhân trong gia đình của các bị can này. Các đối tượng chỉnh sửa, cắt ghép, điền thông tin thu thập được lên các biểu mẫu tố tụng hình sự để gửi tin nhắn đến người thân qua ứng dụng Telegram, Facebook…
Nhóm lừa đảo tự xưng là điều tra viên, kiểm sát viên đang thụ lý vụ án để trao đổi thông tin, gửi hình ảnh lý lịch bị can, quyết định khởi tố bị can giả mạo để làm cho người nhà tin là thật. Sau đó, kẻ lừa đảo yêu cầu người nhà bị can phải chuyển một khoản tiền điện tử (USDT) với giá trị 100.000 USDT (tương đương 2,6 tỉ đồng) vào ví điện tử do đối tượng chỉ định để “chạy án”, giảm nhẹ trách nghiệm hình sự cho bị can trong vụ án. Khi nạn nhân “sập bẫy”, nhóm lừa đảo hướng dẫn mua tiền điện tử và chuyển đến các ví điện tử theo chỉ định, sau đó bị chiếm đoạt toàn bộ…
Trao đổi về vấn đề này, luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, cho biết hiện tượng lừa đảo “chạy án” có dấu hiệu phổ biến. Trong đó, thân nhân của những người bị vướng vào pháp lý thường có tâm lý lo sợ vì người thân hoặc bản thân mình dính vào tù tội hoặc bị thua kiện trong tranh chấp dân sự, kinh tế. Các đối tượng lừa đảo thường đánh vào tâm lý của nạn nhân là mong muốn cứu được người thân nên sẵn sàng chi tiền để “giải cứu” hoặc tìm cách đạt được kết quả có lợi.
Chúng sẽ đưa ra các thông tin quen biết những người trong các cơ quan tiến hành tố tụng, người có quyền lực để thuyết phục các nạn nhân. Với tâm lý lo sợ, họ dễ dàng sập bẫy. Ngoài ra, nhiều người dân cũng thiếu hiểu biết pháp luật, họ nghĩ rằng dùng tiền “chạy án” là có thể lo được giảm nhẹ hay thoát được tù tội hoặc đạt được thắng lợi trong tranh chấp. Họ không hiểu được các vấn đề pháp lý được giải quyết dựa trên quy định pháp luật, người tiến hành tố tụng cũng không thể đổi trắng thay đen…
Theo luật sư Trần Minh Hùng, gặp lừa đảo “chạy án”, nạn nhân vừa mất tiền mà kết quả lại không đạt được gì. Không những thế, nhiều người nghe lời đường mật của kẻ lừa đảo mà sa chân vào hoạt động “chạy án” có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi đưa hối lộ.
Nếu họ là nạn nhân không hiểu biết và bị lừa dối rằng tiền để “chạy án” là các chi phí hợp pháp để giải quyết công việc thì họ là nạn nhân đơn thuần. Nhưng nếu họ cũng bị lừa dối nhưng biết rõ, có ý chí đưa tiền cho người khác để đạt được lợi ích của mình hoặc trong diễn biến quá trình “chạy án” đó họ đưa tiền, tham gia hoạt động “chạy án” thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự…