Băng đảng đòi nợ và giết người thuê trỗi dậy thời khủng hoảng
Đòi nợ thuê-căn bệnh thời suy thoái
Được gán biệt danh "kền kền thời khủng hoảng", những kẻ đòi nợ hung hãn đang trở thành tâm điểm của dư luận Nga thời gian gần đây. Họ là "thành phần" nảy sinh từ tình trạng suy thoái kinh tế kéo dài do Nga phải hứng chịu hàng loạt khó khăn dồn dập, bao gồm các biện pháp trừng phạt từ phương Tây cũng như tình trạng giá dầu thế giới lao dốc. Mối lo ngại ngày càng lớn dần khi những kẻ đòi nợ tăng cường sử dụng các ngón nghề đầy tính bạo lực.
Hồi cuối tháng 1/2016, nhà chức trách thành phố Ulyanovsk, miền Đông Nga, cho biết một kẻ đòi nợ đã ném bom xăng qua cửa sổ vào nhà một con nợ, khiến một bé trai hai tuổi bỏng nặng. Vụ việc tạo nên một làn sóng phẫn nộ trên toàn quốc.
Ông nội của bé trai trên năm 2014 vay 4.000 rúp (52 USD) của công ty tài chính Ros Dengi để mua thuốc chữa bệnh. Ông phải trả nợ và lãi lên đến 24.000 rúp (312 USD) nhưng tên đòi nợ nói, ông vẫn còn thiếu đến 40.000 rúp (520 USD) tiền lãi. Sau vụ việc, tên đòi nợ bị bắt giữ.
| Băng đảng đòi nợ thuê ở Nga. |
Theo một số nguồn tin, thủ phạm vốn là cảnh sát nhưng bị đuổi khỏi ngành vì phạm tội trộm cắp. Một người đàn ông ở vùng Siberia trước đó vài ngày đã sát hại người vợ đang mang bầu và hai đứa con nhỏ của mình rồi nổ súng tự tử. Báo chí địa phương đưa tin, anh ta bị bọn đòi nợ đe dọa quá nhiều nên quẫn trí.
Tháng 12/2015, ở vùng Rostov thuộc miền Nam Nga, cơ quan chức năng phải sơ tán một nhà trẻ sau khi một giáo viên ở đây khai báo rằng, bọn đòi nợ đe dọa sẽ cho nổ tung nơi này nếu cô không trả nợ.
Tại thành phố Voronezh, miền Đông Nga, anh Sergei, 29 tuổi, đang xem tivi với tâm trạng hoang mang bởi các bản tin lúc này tràn ngập nội dung về việc những kẻ đòi nợ thuê tra tấn và đe dọa tinh thần các nạn nhân vì những khoản nợ quá hạn, theo Guardian. Tháng 12 năm ngoái, Sergei chính thức trở thành một trong 11,5 triệu người Nga không thanh toán nợ đúng hạn. Dù chỉ nợ khoảng 330 USD, Sergei cho hay, anh và những người cùng cảnh ngộ vẫn liên tục bị những kẻ đòi nợ hối thúc trả tiền.
Những vụ việc kiểu như trên xuất hiện ngày một nhiều, chủ yếu xuất phát từ tình trạng các tổ chức tài chính cho người nghèo vay ngắn hạn các khoản tiền siêu nhỏ nhưng với lãi suất quá cao, khiến họ không thể trả nợ đúng hạn. Những tổ chức này phớt lờ các quy định của ngân hàng về trần lãi suất và "nuôi" hẳn một lực lượng đòi nợ riêng.
Pháp luật thiếu công cụ mạnh
Sau khi Nga hồi phục từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008, mức vay của người dân đã tăng gấp đôi, lên 210 tỷ rúp vào tháng 12/2012. Theo Ngân hàng Trung ương Nga, mức vay trung bình hàng tháng của người dân năm ngoái đạt 225 tỷ rúp.
Trong thời kỳ kinh tế bùng nổ, các tờ rơi quảng cáo mời gọi vay tiền xuất hiện dày đặc ở khắp mọi ngõ ngách của nước Nga. Người ta có thể dễ dàng bắt gặp những tờ rơi với hình ảnh một xe cút kít đầy tiền mặt và dòng chữ "hãy lấy bao nhiêu tùy bạn". Ngân hàng Trust Bank của Nga còn phát hành hàng loạt tờ rơi quảng cáo in hình nam tài tử Bruce Willis mời gọi khách vay tiền.
| Người dân Moscow biểu tình đòi giãn nợ trước sự suy yếu của đồng rúp. |
Trước tình hình ảm đạm này, nhiều nhóm hỗ trợ các nạn nhân của bọn đòi nợ đã được thành lập trên các trang mạng xã hội. Điển hình trong số này là nhóm với tên gọi "Ngăn chặn bọn đòi nợ" do Aleksandr Naryshkin, lập trình viên 31 tuổi ở St. Petersburg, điều hành. Naryshkin cho biết, từ năm 2013 đến nay, anh nhiều lần bị bọn đòi nợ gây áp lực. Chúng có lần còn hăm dọa sẽ bắt anh "phục dịch như một trai bao". Hàng nghìn người trong cảnh bế tắc đã tìm đến nhóm của Naryshkin để xin lời khuyên.
Theo anh, mọi người nên tìm cách kiện bọn đòi nợ ra tòa và đừng tỏ ra sợ sệt trước những cuộc gọi đe dọa. Mikhail Karpenko, một luật sư ở vùng Urals, đã đứng ra giúp nhóm của Naryshkin tư vấn pháp lý miễn phí cho các con nợ. "Ở khu vực của chúng tôi, ít nhất là vùng Chelyabinsk, đa số người dân đều lâm vào cảnh nợ nần. Họ rơi xuống vực sâu của nợ và không thể thoát ra", Karpenko nói. "Theo tôi, chúng ta cần xóa bỏ toàn bộ các tổ chức đòi nợ".
Dù vậy, Sergei không hy vọng tình hình sẽ cải thiện. "Luật pháp hỗ trợ giới tài phiệt được thông qua chỉ trong một tuần, nhưng những điều luật nhằm giúp đỡ người dân phải mất hàng năm trời mới có thể thống nhất", anh nhận xét. "Các dự luật siết chặt hoạt động đòi nợ dường như chỉ là chiêu trò quảng bá".
Theo Tổng công tố Nga Yury Chaika, cơ quan thực thi pháp luật hiện thiếu các công cụ đủ mạnh để kiểm soát những kẻ đòi nợ thuê hung hãn. Ông cho biết, từ năm 2013 đến nay, nhà chức trách tiếp nhận khoảng 21.000 đơn tố cáo về cách hành xử của các công ty đòi nợ nhưng chỉ vài vụ bị truy cứu hình sự.
Triệt phá băng nhóm buôn vũ khí, giết người thuê liên tỉnh
Các "đồ tể" thuộc tổ chức tội phạm Zavod, một băng đảng chuyên giết người thuê theo hợp đồng ở các thành phố Vladivostok, Artem, Ussuriisk, Nakhodka và Shkotovsky thuộc vùng Primorsky hoạt động rất táo tợn và manh động. Chúng đã sát hại 18 người, làm bị thương hàng chục người khác. Alexei Gorbachev, sống ở làng Zavod gần thành phố Artem Nga là kẻ cầm đầu băng nhóm trên, em trai hắn cũng là tay anh chị đáng gờm.
Đầu tháng 12/2015, các sát thủ trong tổ chức tội phạm nói trên lần lượt bị tuyên án: Victor Taranenko bị tử hình vì đã trực tiếp tham dự vào 5 vụ giết người và âm mưu giết 4 người khác; Em trai hắn, Vladimir Taranenko - 29 năm tù giam; Alexei Gorbachev 35 năm tù giam, em trai hắn, Yevgeny 19 năm. Các bị cáo khác tùy theo mức độ phạm tội mà bị tuyên phạt từ 6 đến 23 năm tù giam.
Những vụ ra tay tàn bạo
Vào tháng 5-2013, Alexei Gorbachev và hai tay chân thân tín đã theo dõi Tatiana, vợ doanh nhân Burmistrov ở làng Pokrovka, khi người mẹ này đưa con trai đến trường mẫu giáo. Vừa ra khỏi nhà, Tatiana bị chúng đẩy vào chiếc xe riêng của cô nhưng Tatiana chống trả quyết liệt và chạy thoát. Những tên tội phạm đã sử dụng chiếc Toyota Land Cruiser của Tatiana để chạy trốn, sau đó, chiếc xe bị bỏ lại ở khu rừng gần đó.
| Các tay "anh chị" vùng Primorsky sa lưới. |
Một vụ giết người táo tợn khác của băng đảng này là vụ sát hại vợ chồng Alexander Malashenko, một doanh nhân có tên tuổi ở Primorsky vào tháng 6-2015. Các sát thủ đã phục kích, dùng tiểu liên Kalashnikov bắn thẳng vào chiếc xe Toyota Land Cruiser của ông Malashenko. Doanh nhân này chết ngay tại chỗ, còn bà vợ bị thương nặng phải nằm bệnh viện nhiều ngày. Trước đó, vào tháng 12-2014, các thành viên của băng này cũng đã dùng súng ngắn Makarov PM bắn chết Fishman, Poplavsky và Nikitchanka - ba người dân Zavod, những người cùng làng với Gorbachev.
Ngoài ra, băng Zavod còn thực hiện một số vụ giết người rất manh động gây nguy hiểm cho nhiều người không liên quan. Vào tháng 3-2015, để giết một doanh nhân, chúng đã gài thiết bị nổ tự chế ở lối vào của tòa nhà. Nạn nhân thiệt mạng, nhưng nhiều người sống trong tòa nhà cũng phải chịu những hậu quả nặng nề, tàn tật, không khả năng lao động và đi lại.
Trước đó không lâu, các thành viên của băng này cũng đã kích nổ một quả bom tự chế được điều khiển từ xa đặt ở lối vào của tòa chung cư 9 tầng trên phố Kirov, Vladivostok. Mục tiêu của chúng là doanh nhân Alexei Trifonov, anh trai của Yuri Trifonov - một người rất có thế lực ở Primorsky. Alexei Trifonov bị thương nặng, nhưng may mắn sống sót.
Còn vào năm 2014, anh em nhà Gorbachev nhận 100 nghìn rúp để giết một nha sĩ. Người đặt hàng vụ giết người là chồng cũ của nữ bác sĩ nha khoa này. Vụ sát hại nhanh chóng diễn ra mà không gặp cản trở nào. Cảnh sát phải mất một thời gian dài điều tra mới phát hiện ra thủ phạm.
Truy lùng gắt gao
Từ các vụ bắt cóc và giết người không nương tay, băng Zavod của Gorbachev đã bị điều tra và truy lùng ráo riết trên toàn quốc. Tên cầm đầu Gorbachev và Yevgeny, em trai hắn đã bị bắt. Trong quá trình khám xét, cảnh sát thu được hàng chục khẩu súng, hơn 5.000 viên đạn, một lượng đáng kể thuốc nổ TNT, thuốc nổ dẻo và nhiều vật liệu nổ khác. Từ đây, cơ quan điều tra đã làm rõ một loạt vụ án chưa bị khám phá trong nhiều năm trước đó.
Hồ sơ về tổ chức tội phạm này lên đến 60 tập. Các thành viên băng Zavod đã thực hiện hơn 40 vụ phạm tội, trong đó nổi tiếng nhất là các vụ giết người theo hợp đồng, giết các đối thủ để tranh giành địa bàn, sử dụng bạo lực chống lại lực lượng cảnh sát thực thi nhiệm vụ, cướp tài sản, mua bán, sở hữu vũ khí bất hợp pháp, sản xuất vũ khí trái phép, tổ chức giết người, cố ý gây thương tích, bắt cóc, trộm cắp. Sau khi sa lưới, Yevgeny, Gorbachev đã nhận tội và thành thật khai báo. Tuy nhiên, do đã tạo ra nhiều trọng án nên pháp luật đã mạnh tay trừng trị bọn chúng.