Bịt miệng kẻ “chưa bị lộ”
Vụ án mạng gây sốc cho nhiều người Nga, không chỉ vì ông Vladimir Yevdokimov, 52 tuổi, là một quan chức cấp cao bị buộc tội “moi ruột” công quỹ Cộng hòa Liên bang Nga, mà còn vì hoàn cảnh chết lạ lùng của ông.
Ba nhát dao
Một nguồn tin thuộc cơ quan bảo vệ pháp luật cho Hãng thông tấn TASS biết, Ủy ban Điều tra (IC, tương đương FBI của Mỹ và chuyên điều tra các vụ trọng án) đã mở cuộc điều tra về vụ án mạng, sau khi có tin Yevdokimov chết vì bị 3 nhát dao đâm sâu vào ngực và cổ họng, khiến ông chết vì bị mất nhiều máu.
Có tin đồn đây là một vụ mưu sát và bọn giết mướn được thuê thực hiện vụ giết Yevdokimov, nhằm “bịt mồm” để không khai ra những người dính líu vụ tham nhũng của ông.
Theo giới truyền thông Nga, Yevdokimov không hề phàn nàn về điều kiện giam nhốt. Thực tế là Yevdokimov từng bị nhốt chung một xà lim với 5 người khác chờ ngày hầu tòa. Yevdokimov bị nhốt ở xà lim này từ cuối tháng 12-2016, đến tháng 2-2017 thì bị chuyển sang một xà lim nhốt 11 người và không có máy thu hình kiểm soát an ninh CCTV.
 |
| Yevdokimov khi bị cảnh sát bắt vì tội tham nhũng. |
Hãng tin Interfax dẫn lời Vadim Gorshenin, Chủ nhiệm Ủy ban Giám sát công cộng - vốn chuyên giám sát điều kiện sinh hoạt của các tù phạm ở các nhà tù thuộc thủ đô Moscow: “Tôi không hiểu nổi vụ đổi sang xà lim khác này”.
Lúc 4 giờ sáng 18-3, thi thể Yevdokimov được quản giáo tìm thấy trong phòng tắm của xà lim giam nhốt ông. Các nhà điều tra xác định ông bị đâm 2 nhát dao vào tim, 1 nhát vào cổ. Các tù phạm cùng xà lim nói họ không nhìn thấy hoặc nghe thấy bất kỳ điều gì. Theo trang tin điện tử Lenta.ru, hầu hết các tù phạm chung xà lim đều bị buộc các tội danh kinh tế.
Một nguồn tin khác từ cơ quan bảo vệ pháp luật Nga nói với Interfax: Yevdokimov đã cố sức chống cự kẻ tấn công ông: “Dựa trên sự thay đổi của cơ thể, có thể tạm kết luận trước khi chết, nạn nhân đã chống cự yếu ớt”.
Thông tin ban đầu cho rằng chính quyền mở cuộc điều tra theo hướng Yevdokimov tự sát. Sau đó, IC mở cuộc điều tra ngày 18-3 và 2 ngày sau, các nhà điều tra chuyển nguyên nhân cái chết từ tự sát sang bị giết.
Tờ Kommersant nêu giả thiết, Yevdokimov bị giết vì ông muốn phối hợp với cuộc điều tra về những tai tiếng trong ngành không gian Nga. Một nguồn tin còn cho biết, một trong những giả thiết là ai đó muốn giết Yevdokimov vì sợ ông làm chứng chống lại họ trong nhiều vụ gian dối.
Tiêu cực tràn lan ở công trình trọng điểm
Trước khi bị bắt hồi cuối năm 2016, Evdokimov là Giám đốc kiểm soát chất lượng ở Roscosmos, nơi điều hành chương trình thám hiểm vũ trụ của Nga. Trong thời gian làm việc ở đó, Yevdokimov có công cải tổ một cơ quan liên bang - tương đương NASA của Mỹ - thành một tập đoàn nhà nước lớn. Igor Komarov, Tổng giám đốc Tập đoàn không gian Roscosmos, khen Yevdokimov là dân nhà nghề giúp nâng cấp tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng.
Cuối năm 2016, Yevdokimov bị bắt vì tội “moi ruột” 200 triệu rúp (3,5 triệu USD) của công ty sản xuất chiến đấu cơ MiG từ năm 2007 đến 2009. Ông khẳng định mình vô tội.
Trên thực tế, Yevdokimov không phải là quan chức ngành không gian Nga bị bắt giam vì tội gian lận. Sự khác biệt ở chỗ không quan chức nào bị giết như Yevdokimov.
Vài năm qua, chương trình không gian Nga có nhiều tai tiếng: các vụ phóng tên lửa bị hư, và nỗ lực xây cảng không gian Vostochny Cosmodrome tại vùng Viễn Đông Nga dính nhiều vụ tiêu cực từ khi khởi công xây dựng hồi năm 2010.
Năm 2013, bùng nổ nhiều tai tiếng liên quan công trình trọng điểm cấp quốc gia trị giá 150 tỉ USD này: hơn 220 quan chức bị qui trách nhiệm, 20 vụ hình sự liên quan trộm cắp, lạm quyền và liên tục diễn ra việc chậm trả lương cho công nhân, dù Tổng thống Vladimir Putin đã hứa luôn có tiền của ngân sách liên bang để trả lương cho họ.
Ông Putin cũng từng “trảm tướng ăn bẩn” ở công trình này, khi ông đến thăm cảng Vostochny Cosmodrome hồi tháng 10-2015: lãnh đạo 3 nhà thầu phụ bị bắt vì tội tham nhũng (trong đó có một người bị nghi chiếm đoạt công quỹ gần 1 triệu USD).
Vị lãnh đạo Nga chỉ trích Roscosmos và nhà thầu chính Spetsstroy lơi lỏng giám sát 130 nhà thầu phụ, dẫn đến hậu quả là công trình kém chất lượng. Ông trách Spetsstroy để chậm tiến độ những 8 tháng. Sau này có thông tin cựu Giám đốc công ty này là cựu Trung tướng quân đội Nga Yuri Khrizman bị bắt vì tội “moi ruột công quỹ” 1,8 tỉ rúp (30 triệu USD).
Chưa đầy một tháng sau, kế toán Dalspesstroi là Vladimir Ashkhmin và Kỹ sư trưởng Sergei Ostrovsky của Viện Thiết kế xây dựng đặc biệt số 31 cũng tra tay vào còng.
“Không cần phép lạ, chỉ cần chất lượng”
Ông Putin từng muốn bảo đảm công trình đúng hạn hoàn thành vào ngày 30-11-2015, một tháng trước khi tiến hành kế hoạch lần đầu tiên phóng tên lửa Soyuz-2 vào vũ trụ.
Ngày 14-10-2015, Phó Thủ tướng Dmitry Rogozin, người giữ vai trò giám sát công trình trọng điểm này, từng nói cuộc phóng tên lửa đầu tiên có thể diễn ra vào cuối tháng 12-2015, theo đúng chỉ đạo của Tổng thống Putin.
Nhưng ngày 15-10-2015, ông Putin tuyên bố việc phóng tàu vũ trụ từ Vostochny Cosmodrome sẽ phải hoãn cho đến hết năm 2016. Ông nói: “Không cần phải nỗ lực siêu phàm hay phép lạ. Điều quan trọng hơn là kết quả chất lượng”.
Ông Putin kịch liệt phê phán các quan chức để tiến độ xây dựng quá trễ nải, rồi xác nhận thời hạn hoàn thành không quan trọng cho bằng chất lượng công trình. Có thông tin cho rằng một cơ sở ráp tên lửa bị xây sai chiều và quá nhỏ để chứa tên lửa Soyuz-2.
Theo các chuyên gia, việc hoãn phóng là hợp lý. Andrei Ionin, một thành viên của Viện Không gian Nga Tsiolkovsky: “Đừng bao giờ vội vàng, nhất là trong xây dựng”, và cho rằng có lẽ đến năm 2018 sẽ có lần phóng tàu vũ trụ có người lái.