Brexit không lối thoát: Điều gì kế tiếp?

• Thủ tướng Anh "khăn gói" đến gặp lãnh đạo Pháp, Đức vì Brexit
• Anh: Người dân tích trữ đồ ăn vì lo ngại Brexit sụp đổ
• Anh lại xin lùi hạn Brexit, châu Âu nói không có lí do chấp nhận

Hạ viện hôm 1-4 đã tham gia một loạt cuộc bỏ phiếu "tỏ thái độ" về các lựa chọn thay thế Brexit sau khi họ đã từ chối thỏa thuận Brexit mà bà May đã đàm phán với EU tới lần thứ ba vào tuần trước.

Các nghị sĩ đã bỏ chống việc để Anh ở lại trong Liên minh Hải quan EU, cũng như chống việc ở lại trong Thị trường chung EU, và cũng chống cả việc tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý lần hai về đi hay ở lại EU, và chống hủy bỏ Brexit. Tuần trước, đề xuất rời EU mà không cần có thỏa thuận cũng đã bị Hạ viện bỏ phiếu bác bỏ.

Không có lựa chọn

Tóm lại, Nghị viện đã 3 lần bác bỏ thỏa thuận Brexit của bà May; bác bỏ cả việc Brexit mà không có thỏa thuận; trong khi cũng bác bỏ tất cả các lựa chọn thay thế khác. Nói cách khác, Brexit đã không còn lối exit (lối thoát).

Các chính trị gia thân châu Âu đã hy vọng rằng cuộc bỏ phiếu ngày thứ Hai (1-4) sẽ giúp Anh có lựa chọn ở lại trong Liên minh Hải quan, sau khi lựa chọn này đã bị thất bại chỉ với 8 phiếu vào tuần trước. Tuy nhiên, trong khi lựa chọn này được ủng hộ bởi đảng Lao động đối lập, các nghị sĩ đối lập khác đã từ chối ủng hộ nó để ủng hộ lựa chọn cho một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai.

Việc không tìm được giải pháp thay thế cho thỏa thuận của Thủ tướng đồng nghĩa với việc Anh vẫn rơi vào bế tắc chính trị trong khi chỉ còn chưa đầy 2 tuần nữa là đến ngày gia hạn 12-4, ngày mà Anh đã hứa là hạn chót để rời EU. Việc không tìm được thỏa thuận trước ngày đó có nghĩa là Vương quốc Anh buộc phải rời khỏi EU mà không có thỏa thuận, hoặc yêu cầu trì hoãn lâu dài đối với Brexit, trong thời gian đó họ sẽ phải tham gia cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu sắp tới.

Tuy nhiên, để gia hạn hạn chót, người Anh phải được sự đồng ý từ EU. Mới đây, đại diện châu Âu tuyên bố đã sắp hết kiên nhẫn với Anh. "Chúng tôi nay đã biết rõ là Hạ viện Anh đã nói "không" với (thỏa thuận Brexit), nhưng chúng tôi không hiểu họ sẽ nói "có" với cái gì", Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker ngày 31-3 nói với báo giới, Reuters đưa tin. 

Ông Juncker nói rằng EU đã rất kiên nhẫn với Anh về Brexit, song sự kiên nhẫn này sắp hết. Khi được hỏi liệu một cuộc trưng cầu dân ý lần hai ở Anh có thể xảy ra hay không, đại diện EC tuyên bố đó là vấn đề nội bộ của người Anh.

Trả lời về kết quả bỏ phiếu hôm 1-4, Bộ trưởng Brexit Stephen Barclay nói rằng Nghị viện sẽ phải lùi lại thỏa thuận của tháng Năm. "Đây là lần thứ hai Hạ viện xem xét rất nhiều lựa chọn cho một con đường phía trước. Nhưng một lần nữa thất bại trong việc tìm ra đa số rõ ràng cho bất kỳ lựa chọn nào. Do đó, lựa chọn duy nhất là tìm được một cách thức để thông qua đó cho phép Anh rời đi với một thỏa thuận. Chính phủ tiếp tục tin rằng cách hành động tốt nhất là làm điều đó càng sớm càng tốt".

Sau kết quả này, nghị sĩ Đảng Bảo thủ Nick Boles, người đấu tranh cho các nghị sĩ được phép bỏ phiếu cho các lựa chọn thay thế Brexit, nói rằng ông sẽ từ chức khỏi đảng để phản đối việc chính phủ từ chối thỏa hiệp.

Một cuộc tổng tuyển cử?

Chính phủ của bà May đang xem xét đưa thỏa thuận của bà trở lại để bỏ phiếu lần thứ tư trong tuần này. Một số phụ tá tin rằng một cuộc bỏ phiếu cho Liên minh Hải quan có thể tăng cường hỗ trợ cho thỏa thuận giữa các nghị sĩ bảo thủ đang tuyệt vọng để tránh Brexit nhẹ nhàng hơn. 

Bà May cũng đang xem xét kế hoạch lôi kéo các nghị sĩ Lao động bằng cách cung cấp cho Nghị viện một tiếng nói lớn hơn trong giai đoạn thứ hai của các cuộc đàm phán Brexit. 

Chính phủ sẽ làm rõ kế hoạch của mình cho một cuộc bỏ phiếu có ý nghĩa khác sau cuộc bỏ phiếu của Hạ viện tối 1-4 vừa qua về các lựa chọn Brexit khác nhau. 

Tuy nhiên, việc tổ chức cuộc bỏ phiếu lần thứ tư có thể khó khăn, do Chủ tịch Hạ viện cho rằng ông sẽ chặn mọi động thái để thỏa thuận được bỏ phiếu một lần nữa.

Đề tài về một cuộc tổng tuyển cử sắp xảy ra đang chi phối các cuộc thảo luận ở Westminster. Theo Đạo luật Nghị viện về thời hạn, 2/3 số nghị sĩ sẽ phải bỏ phiếu để tiến hành một cuộc tổng tuyển cử, nhưng hầu hết các nghị sĩ Bảo thủ không muốn bà May dẫn dắt họ trong một cuộc tổng tuyển cử khác và rất khó có thể bỏ phiếu cho một cuộc tổng tuyển cử trong khi bà May vẫn lãnh đạo.

Nhưng một cuộc tổng tuyển cử với một nhà lãnh đạo Bảo thủ mới là một khả năng khác biệt. Thủ tướng đã nói rằng bà sẽ từ chức để cho người kế nhiệm dẫn đầu giai đoạn đàm phán tiếp theo, và nếu bà không thể đảm bảo đa số cho thỏa thuận của mình, bà có thể bị buộc phải làm điều đó sớm hơn dự định. Về mặt lý thuyết, một nhà lãnh đạo mới có thể kêu gọi một cuộc bầu cử với lý do họ cần tìm kiếm một nhiệm vụ mới, điều mà bà Theresa May đã tự làm vào năm 2017, mặc dù có kết quả thảm hại.

Sức ép với nền kinh tế

Một chế độ thuế quan mới đối với các sản phẩm của EU trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận sẽ đóng vai trò như một cây búa tạ đối với nền kinh tế Anh, các doanh nghiệp cảnh báo.

Các loại thuế mới, sẽ được áp dụng từ sau Brexit ngày 12-4 (nếu EU không đồng ý gia hạn), sẽ đẩy giá nhập khẩu vào EU bao gồm cả ô tô và nhiều sản phẩm thực phẩm. Chế độ đơn phương và tạm thời bao gồm thuế 10,6% đối với ô tô và xe tải châu Âu (trước đây 0%), có khả năng làm tăng chi phí của một chiếc ô tô gia đình thông thường khoảng 1.500 bảng (hơn 46 triệu VNĐ). Các linh kiện xe hơi sẽ không phải đối mặt với thuế quan bổ sung để tránh gián đoạn chuỗi cung ứng. 

Nhưng thuế quan mới sẽ áp cho các loại nông sản của EU như thịt bò, thịt gà, thịt cừu, thịt lợn và phô mai kiểu Cheddar nếu các nghị sĩ bỏ phiếu mà không có thỏa thuận. Trong khi đó, thuế quan sẽ được cắt giảm đối với hàng nhập khẩu từ bên ngoài EU, có khả năng làm giảm giá hàng hóa từ các quốc gia như Mỹ và Trung Quốc, trong một động thái mà các công đoàn đã cảnh báo sẽ phá hủy các công việc trong ngành sản xuất thép.

Adam Marshall, Tổng giám đốc Phòng thương mại Anh (BCC), cho biết thuế quan chỉ cần qua một đêm sẽ tạo ra những kẻ thắng người thua trên toàn ngành công nghiệp của Anh và có khả năng tăng chi phí đòn bẩy của nước này trong các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai. 

"Sự thay đổi thuế suất đột ngột trong trường hợp không có thỏa thuận thoát khỏi EU sẽ là một cú sốc không mong muốn đối với nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng", ông Marshall nói. "Không có đủ tư vấn, chuẩn bị hoặc kế hoạch để hỗ trợ các công ty và cộng đồng có thể đối phó một sự thay đổi đột ngột về thuế quan".

Trợ lý Tổng thư ký sản xuất của Liên hiệp Unite, Steve Turner, cho biết: "Theresa May và chính phủ của bà cần phải ngăn chặn hành vi phá hoại kinh tế đang đe dọa việc làm và sinh kế bằng cách loại bỏ Brexit không thỏa thuận khỏi bàn và đảm bảo thương mại không ma sát miễn thuế với châu Âu. Ngành công nghiệp thép của Anh đã bị đẩy đến bờ vực vì hành vi bán phá giá của thép Trung Quốc, trong khi ngành công nghiệp lốp xe của Anh đang đấu tranh để tồn tại trước những sự thay thế kém hơn tràn ngập thị trường từ nước ngoài. Giảm thuế quan xuống 0% đối với phần lớn hàng nhập khẩu, bao gồm cả thép, trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận sẽ phá hủy việc làm và khiến các nhà sản xuất ở Anh cạnh tranh khi cả hai tay bị trói sau lưng".