Cựu Phó Tổng thống Congo bị kết tội giết người, hiếp dâm
Phán quyết hôm 21-3 của ICC được đưa ra sau khi tòa xem xét 733 chứng cứ, 5.724 tài liệu cùng lời khai của 77 nhân chứng. Tuy phiên tòa kéo dài 4 năm, nhưng các thẩm phán vẫn phải mất hơn 1 năm để nghị án trước khi đưa ra phán quyết hôm 21-3.
Theo đó, cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba sẽ phải “bóc lịch” 30 năm trong tù, nếu chống án bất thành. 3 thẩm phán của ICC đều là phụ nữ và họ đã đưa ra những bằng chứng cho thấy, các binh sĩ dưới quyền của cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba đã cướp bóc, cưỡng hiếp, giết người.
| Cựu Phó Tổng thống Cộng hòa Dân chủ Congo Jean-Pierre Bemba (giữa) tại ICC. |
Đoàn luật sư của cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba tuyên bố, thân chủ của họ không chỉ huy binh sĩ sau khi những người này đã vượt qua biên giới vào bên trong Cộng hòa Trung Phi và không chịu trách nhiệm cho những hành động của các tay súng.
Đây là lần đầu tiên ICC kết tội một chỉ huy quân sự, cựu Phó Tổng thống và cũng là lần đầu tiên họ công nhận cưỡng hiếp là một tội ác chiến tranh và tội ác chống lại nhân loại. Tờ The New York Times cho rằng, cựu Phó Tổng thống Jean - Pierre Bemba (xuất thân từ doanh nhân thành đạt) bị xét xử do áp lực từ các nhóm nhân quyền, cũng như nữ quyền, sau khi các vụ cưỡng hiếp hàng loạt được công nhận và bị truy tố như một loại vũ khí chiến tranh.
Theo cáo trạng của ICC, cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba biết lực lượng dân quân dưới quyền mình tại Cộng hòa Trung Phi thực hiện hàng loạt tội ác kể trên khoảng 5 tháng, nhưng không có biện pháp ngăn chặn. Và những hành động này xảy ra trong cuộc xung đột vũ trang tại Cộng hòa Trung Phi, diễn ra từ tháng 10-2002 đến tháng 3-2003.
Theo giới truyền thông, ông Jean-Pierre Bemba đã điều binh sĩ tới Cộng hòa Trung Phi theo đề nghị của Tổng thống khi đó là ông Ange-Feliz Patasse để chống lại cuộc nổi dậy do cựu Tham mưu trưởng quân đội Francois Bozize lãnh đạo, người hiện là Tổng thống nước này. Trưởng Công tố viên ICC Luis Moreno-Ocampo cho rằng, sau khi chiếm được các khu vực do phe nổi dậy nắm giữ, binh sĩ của ông Jean-Pierre Bemba đã tiến hành cưỡng hiếp, cướp bóc và giết hại thường dân.
ICC bắt đầu xét xử ông Jean-Pierre Bemba hôm 22-11-2010 và khi đó Văn phòng công tố ICC khẳng định, đây là lần đầu tiên trong lịch sử tư pháp quốc tế, một lãnh đạo quân sự bị xét xử vì trách nhiệm gián tiếp tới những vụ cưỡng hiếp do binh lính của mình gây ra.
| Cựu Phó Tổng thống Congo Jean-Pierre Bemba. |
Bởi khi đó, các thành viên của Phong trào Tự do Congo (MLC) do ông Jean-Pierre Bemba lãnh đạo bị cáo buộc đã phạm các tội cưỡng hiếp, cướp bóc và giết người. Và theo cáo trạng của ICC, tại Bangui thủ đô Cộng hòa Trung Phi khi đó có khoảng 400 vụ hiếp dâm và tới khi tòa xét xử có 135 nạn nhân được phép tham gia thủ tục tố tụng chống lại ông Jean-Pierre Bemba.
Nhưng một trong những luật sư bào chữa cho cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba là Aime Kilolo tuyên bố, lực lượng MLC đã tham chiến với quân phục và lá cờ của Cộng hòa Trung Phi nên chính quyền nước này phải chịu trách nhiệm về vấn đề kể trên. Nhưng các luật sư của chính phủ Cộng hòa Trung Phi đã tố cáo đoàn luật sư của ông Jean-Pierre Bemba gây cản trở cho việc thực thi công lý.
Gần 3 năm trước (24-11-2013), ICC đã bắt 4 người với cáo buộc mua chuộc nhân chứng trong vụ xét xử cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba. ICC cho biết, 4 nghi can này đã mua chuộc các nhân chứng để họ khai man và trưng ra những bằng chứng giả mạo hoặc không có thật, hòng chạy tội cho ông Jean-Pierre Bemba.
4 nghi can này gồm 2 thành viên trong đoàn luật sư của cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba, đó là luật sư trưởng Aime Kilolo (bị bắt ở Bỉ) và người quản lý vụ án là ông Jean-Jacques Mangenda Kabonga (bị bắt ở Hà Lan). 2 nghi can còn lại là nhân chứng, đó là ông Narcisse Arido (bị bắt ở Pháp); và ông Fidele Babala Wandu (bị bắt ở Cộng hòa Dân chủ Congo).
Ông Jean-Pierre Bemba trở thành Phó Tổng thống Cộng hòa Dân chủ Congo (quốc gia có diện tích lớn thứ hai châu Phi, nhưng lại là một trong những nước nghèo nhất thế giới) dựa theo một hòa ước ký năm 2003, để cho 60 triệu người dân nước này được hưởng thái bình.
Và sau khi thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2006, bị truy tố về tội mưu phản, cựu Phó Tổng thống Jean-Pierre Bemba đã rời Cộng hòa Dân chủ Congo đầu năm 2007. Tới ngày 24-5-2008, ông Jean-Pierre Bemba bị chính quyền Bỉ bắt giữ tại Brussels theo lệnh truy nã của ICC.
Sau khi bị bắt, cựu Phó Tổng thống bị tạm giam, bị phong tỏa tài sản và người ta chỉ để một khoản tiền đủ để ông Jean-Pierre Bemba thuê luật sư bào chữa (30.150 euro/tháng).