Đằng sau 2 bản án của ICTY

• Xét xử và hành quyết những tên trùm Đức Quốc xã?

Bởi Chính phủ Hà Lan đã mở cuộc điều tra sau khi ông Slobodan Praljak tự tử trong phòng xét xử hôm 29-11. Vụ uống thuốc độc tự tử của ông Slobodan Praljak đã gây chấn động thế giới bởi diễn ra tại phiên tòa quốc tế. 

Công tố viên The Hague (Hà Lan) đã tiến hành điều tra theo yêu cầu của ICTY để tìm hiểu bằng cách nào bị cáo Slobodan Praljak, có lọ thuốc độc trên người. Phòng xét xử hôm 29-11 trở thành "hiện trường vụ án". 

Tổng thống Croatia Kolinda Grabar-Kitarovic đã lập tức cắt ngắn chuyến thăm chính thức Iceland để về nước sau khi biết tin về cái chết của ông Slobodan Praljak. Nữ Tổng thống Croatia đã dùng cụm từ "tướng Slobodan Praljak", để vinh danh cựu lãnh đạo cấp cao của quân đội Cộng hòa Bosnia & Herzegovina. 

"Đóng góp của tướng Slobodan Praljak là phần quan trọng không chỉ cho việc bảo vệ Croatia và Bosnia chống lại cuộc tấn công của Serbia, mà còn cho sự tồn vong của dân tộc Croatia trên lãnh thổ lịch sử trong cuộc chiến bảo vệ tổ quốc", nữ Tổng thống Kolinda Grabar-Kitarovic tuyên bố. Trong mắt bà Kolinda Grabar-Kitarovic, ông Slobodan Praljak là hiện thân của "sự thật mà ông ấy không ngừng bảo vệ sau cuộc chiến".

Giới truyền thông vừa dẫn lời nữ luật sư Natasa Faveau-Ivanovic, người bào chữa cho ông Slobodan Praljak khẳng định với báo giới - thân chủ của tôi lấy chất độc vào sáng 29-11, nhưng không giải thích việc sở hữu này. 

Được biết, sau khi nghe tòa tuyên giữ nguyên mức án 20 năm tù giam, bị cáo 72 tuổi đã thét lên - Slobodan Praljak không phải là tội phạm chiến tranh, tôi phản bác mạnh mẽ lời tuyên án của quí vị. Ngay sau khi dứt lời, ông Slobodan Praljak đã lấy một lọ nhỏ trong túi áo đưa lên uống. Chủ tọa Carmel Agius sau giây phút lúng túng đã ra lệnh ngừng phiên tòa và cho kéo màn các cửa sổ quanh phòng xử. Mặc dù được đưa tới bệnh viện cấp cứu bằng máy bay trực thăng, nhưng ông Slobodan Praljak vẫn không qua khỏi. 

Sự cố chưa từng xảy ra tại một phiên tòa quốc tế đã khiến nhiều người lo lắng. "Bằng cách nào mà người ta đưa được thuốc độc vào trong phòng xử án? Và đây là lần thứ hai những chất cấm bị tuồn vào trong phòng xử án của ICTY", cựu phát ngôn viên ICTY Florence Hartmann đặt câu hỏi. Và đó cũng là câu hỏi lớn của dư luận và những người quan tâm đến vụ việc này.

Ông Slobodan Praljak uống thuốc độc sau khi nghe tuyên án.

Ông Slobodan Praljak bị buộc phạm tội ác chiến tranh vì đã phá hủy một cây cầu quan trọng hồi tháng 11-1993 và cuộc chiến tại Bosnia là xung đột vũ trang ở Bosnia & Herzegovina. Và nhiều cựu lãnh đạo thời kỳ đó đã và đang bị xét xử, trong đó có cựu Tư lệnh quân đội Serbia tại Bosnia & Herzegovina, ông Ratko Mladic. 

Ngày 22-11, ICTY đã tuyên án tù chung thân đối với ông Ratko Mladic (bị bắt tại Serbia ngày 26-11-2011 sau 16 năm lẩn trốn), do phạm tội ác diệt chủng và chống loài người trong cuộc chiến tranh 1992-1995. 

Ông Ratko Mladic bị cáo buộc ra lệnh thảm sát 8.000 đàn ông và bé trai Hồi giáo tại thị trấn Srebrenica; và vây hãm thị trấn Sarajevo, khiến 11.000 dân thường thiệt mạng do bị trúng pháo và đạn trong 43 tháng. Nhưng ông Ratko Mladic vẫn cho rằng, không phạm bất cứ tội danh nào và sẽ kháng cáo. Phiên tòa đã phải dừng lại 45 phút và các nhân viên buộc phải đưa ông Ratko Mladic ra ngoài vì bị cáo la hét phản đối tại tòa.

Cựu Tư lệnh quân đội Ratko Mladic từng coi các cáo trạng nhằm vào ông là "đáng ghê tởm" và "hoàn toàn vô lý", đồng thời từ chối bào chữa tại tòa. Gần 1 năm trước (7-12-2016), công tố viên Alan Tieger tuyên bố, nếu đưa ra mức án thấp hơn sẽ là "một hành động vô trách nhiệm và một sự xúc phạm đối với công lý". 

Khi đó dư luận đã có những phản ứng khác nhau ngay sau khi các công tố viên đề nghị ICTY kết án tù chung thân đối với ông Ratko Mladic. Được biết, ICTY đã mời hơn 400 nhân chứng để xác nhận những cáo buộc đối với ông Ratko Mladic. 

"Đây là một vụ án phức tạp, cần nhiều thời gian để chuẩn bị", người phát ngôn của ICTY Frederick Swinnen tuyên bố. Chính phủ Serbia từng treo thưởng 1,3 triệu USD còn Mỹ nâng mức thưởng lên 5 triệu USD để bắt ông Ratko Mladic.