“Đơn giản”- chỉ là tên trộm sách
Tháng 5/2010, tác giả Allison Hoover Bartlett xuất bản cuốn tiểu thuyết trinh thám có nhan đề "The Man Who Loved Books Too Much" (Người đàn ông yêu sách điên cuồng). Tác phẩm kể về một con "mọt sách", tình yêu sách vượt quá mức bình thường đã đưa đẩy anh ta vào con đường đạo chích, chiếm đoạt một gia tài sách quý hiếm trị giá hàng trăm nghìn USD. Nhiều người cho rằng đó là một câu chuyện hư cấu, nhưng Barlett viết cuốn tiểu thuyết dựa trên câu chuyện có thật.
Hành tung bí ẩn
Ngày 14/3/2001, chủ một hiệu sách cổ tại thành phố San Francisco, bang California, Mỹ nhận được cuộc gọi từ người khách hàng muốn mua cuốn tiểu thuyết "Thị trưởng Casterbridge" của tác giả Thomas Hardy làm quà tặng. Cuốn sách này là ấn bản đời đầu quý hiếm, phần bìa được bọc bằng da dê Morocco, phần gáy được thếp vàng nên có giá bán lên tới 2.500 USD.
Không chần chừ, người khách mau chóng thanh toán qua thẻ tín dụng và cho người qua lấy sách vào buổi chiều cùng ngày. Một tháng sau đó, chủ hàng sách mới nhận được thông báo giao dịch trên được thực hiện bằng thẻ tín dụng bị ăn cắp và phải hoàn tiền.
 |
| Ấn bản giấy và audio cuốn sách The man who loved books too much. (Ảnh đăng tại Thebookshelfofemily.com). |
Chủ tiệm sách tại thành phố San Francisco không phải là nạn nhân đầu tiên và cuối cùng của tên trộm sách. Theo Hiệp hội kinh doanh sách cổ Mỹ, liên tiếp các vụ lừa đảo chiếm đoạt sách quý trị giá 2.000-10.000 USD mỗi cuốn đã xảy ra ở khu vực phía bắc bang California, bắt đầu từ cuối năm 1999. Trong vòng 6 tháng đầu năm 2001, tổng giá trị tài sản bị mất ước tính lên tới 100.000 USD.
Các vụ lừa đảo đều có điểm chung là kẻ gây án đặt sách qua điện thoại rồi thanh toán bằng thẻ tín dụng bị trộm, người tới lấy sách tự nhận là họ hàng với người mua và tỏ ra rất vội vàng. Chủ cuốn sách thường phải một thời gian sau mới biết thẻ tín dụng bị ăn trộm.
Tới năm 2002, thủ đoạn của tên trộm sách có sự thay đổi. Sách quý vẫn được đặt qua điện thoại nhưng kẻ gây án sẽ không tới cửa hàng lấy sách mà yêu cầu giao hàng tới khách sạn. Phạm vi ăn trộm không còn giới hạn tại khu vực phía Bắc bang California mà trải ra nhiều bang khác như Oregon, Idaho, Arizona, New York,...
Hiệp hội kinh doanh sách cổ Mỹ thấy kỳ lạ vì những cuốn sách có giá trị lớn hoàn toàn biến mất khỏi thị trường, không hề được rao bán. Có thể khẳng định rằng kẻ gây án không quan tâm tới lợi nhuận mà muốn giữ riêng cho mình.
Giăng bẫy
Thông thường, người trong giới bán sách cổ rất ngại báo cảnh sát vì tài sản bị mất chỉ là sách, dù giá trị lớn vẫn không được nhà chức trách chú trọng. Ngoài ra, chủ sách cũng sợ bị mang tiếng không cẩn thận để bị lừa. Nhưng trước sự lộng hành của kẻ lừa đảo, thành viên trong Hiệp hội kinh doanh sách cổ Mỹ rất tức giận và cùng nhau bẫy kẻ trộm bằng cách rao bán sách quý trong tạp chí dành cho người chuyên sưu tập.
Ngày 28/1/2003, một chủ tiệm kinh doanh sách cổ tại bang Massachusetts được người đàn ông tự xưng là Heath Hawkins hỏi mua cuốn sách trị giá gần 6.000 USD. Trong khi nói chuyện, Heath hỏi về hộp đựng sách với phần nắp gắn liền, khiến chủ sách đột nhiên nhớ ra khoảng 6 tháng trước, cũng có vị khách từng gọi điện và hỏi câu giống hệt. Thẻ tín dụng của vị khách lần đó không thanh toán được, anh ta bảo sẽ cung cấp số thẻ khác nhưng không thấy liên lạc lại.
Nghi ngờ đây chính là kẻ trộm sách hàng loạt, chủ sách vờ xin số thẻ tín dụng của đối phương để kiểm tra, thấy địa chỉ giao hàng là khách sạn, không trùng với địa chỉ đăng ký của thẻ. Khi chủ sách đối chiếu với ngân hàng, ông được biết chủ nhân của thẻ tín dụng thực tế là phụ nữ, không biết về việc mua sách.
Người chủ sách biết đây là kẻ gian nhưng vẫn vờ như thanh toán thành công và gửi sách tới khách sạn mà đối phương yêu cầu. Ông cũng báo tin cho Hiệp hội kinh doanh và cảnh sát để phục kích tại khách sạn.
Ngày 29/1/2003, cảnh sát bắt giữ người xưng danh là Heath Hawkins khi tới lấy cuốn sách. Người bị bắt sau đó được xác định là John Charles Gilkey, không có nghề nghiệp ổn định, từng phải ngồi tù vì dùng chi phiếu giả, khi bị bắt vẫn đang trong thời gian thử thách. Khám nhà nghi phạm, cảnh sát phát hiện một số cuốn sách bị trộm và nhiều hóa đơn thanh toán tiền phòng khách sạn.
John sinh năm 1968 tại Modesto, California. Làm việc với cảnh sát, John nói mình yêu thích sưu tập sách từ nhỏ. John bắt đầu sưu tập sách từ những cuốn truyện tranh Richie Rich (cậu bé tỉ phú). Anh ta cho rằng bộ sưu tập sách đồ sộ sẽ giúp mình được nhìn nhận là người có văn hóa và uyên bác. Ngoài ra, John còn cảm giác mình được phép lừa đảo vì năm 9 tuổi, tại hội chợ, John bị lừa mua găng bóng chày của một người lạ. Anh ta sau đó rất thất vọng khi biết rằng găng đó dành cho người thuận tay phải còn mình thì thuận tay trái.
John lần đầu biết tới hội sách cổ vào năm 1997 và ngay lập tức bị mê hoặc. Anh ta cảm thấy kinh ngạc trước những cuốn sách đẹp đẽ và cảm thấy khao khát sỡ hữu chúng bùng cháy. Khi ấy, John trả tiền cho ba ấn phẩm: Dunwich kinh hoàng, Đứa trẻ Rosemary và Bảy câu chuyện Gothic phiên bản đầu bằng séc giả và thẻ tín dụng hết hạn.
Về cách thức gây án, John khai từng là nhân viên tạm thời của cửa hàng bách hóa Saks Fifth Avenue ở San Francisco trong kỳ nghỉ lễ. Làm việc tại đây, John được tiếp cận với thẻ tín dụng của những người giàu có. Anh ta nhận ra mình đang có một mỏ vàng thật sự. John sẽ cẩn thận không dùng thẻ ngay mà chờ một thời gian để không bị truy về nơi làm việc. Sau đó John gọi tới các đại lý bán sách quý để đặt mua hàng.
| Hình cảnh báo của hiệp hội kinh doanh sách Hoa Kỳ (ABBA) về John(đăng tải tại NPR.org) |
Hầu hết trường hợp, thẻ tín dụng sẽ được chấp nhận thanh toán chỉ bằng việc cung cấp số thẻ. John nghĩ rằng, bằng phương thức này, bản thân có thể sở hữu bộ sưu tập sách trị giá cả triệu USD. Anh ta khai mỗi tháng lừa được khoảng một cuốn sách quý, gây thiệt hại ước tính 200.000-300.000 USD trong khoảng từ cuối năm 1999 tới đầu năm 2003. Con số này được Hiệp hội kinh doanh sách cũ Mỹ cho là lớn nhất trong các vụ trộm, lừa đảo mà họ gánh chịu.
Kết án
Cảnh sát nhận thấy thủ đoạn của John khá tinh vi vì giao dịch lừa đảo qua thẻ tín dụng thường sẽ chỉ bị phát hiện sau một tới hai tháng. Nếu nhà chức trách muốn truy lùng cũng chỉ tìm được số điện thoại công cộng và địa chỉ của khách sạn. Ngoài ra, John còn ra tay tại nhiều bang khác nhau nên dù cảnh sát ngoài bang California xin được lệnh bắt, phòng công tố viên cũng sẽ không muốn lãng phí hàng nghìn USD để dẫn giải kẻ trộm sách về quy án.
Với đủ bằng chứng, John bị tòa án tuyên phạt ba năm tù vào năm 2004, nhưng được ra tù sau 18 tháng vì cải tạo tốt. Tới năm 2010, anh ta lại bị bắt vì tội trộm hai tấm bản đồ cổ.
Cho tới bây giờ, John vẫn chưa để lộ nơi cất giấu phần lớn số sách bị trộm. Cảnh sát nghi ngờ John thuê kho chứa đồ cá nhân tại bang California gần nhà của y nhưng không xin được lệnh khám vì luật liên bang không cho phép khi họ không biết rõ trong kho có thể chứa những đồ gì.
Theo Seattle Times, sự nghiệp tội phạm của John đã tác động sâu sắc tới thị trường sách quý tại Mỹ. Những người kinh doanh sách từ chỗ rất tin tưởng khách hàng đã trở nên cảnh giác hơn, thẻ tín dụng và căn cước phải được kiểm tra cẩn thận. Ngoài ra, người kinh doanh sách không còn ngại việc trình báo cảnh sát khi mất trộm sách.