Hợp đồng triệu đô khiến Thủ tướng Canada phải điều trần

• Thủ tướng Canada "đứng hình" 21 giây khi nhận định về ông Trump

Cuộc điều tra về đạo đức của Thủ tướng

Theo ABC News, những chi tiết mới về mối quan hệ giữa các quan chức trong Chính phủ Canada và tổ chức WE Charity tiếp tục được phơi bày trong ngày 27-7. Hợp đồng mà Ottawa ký với WE Charity cho phép tổ chức này được trả trước toàn bộ khoản phí để đứng ra thực hiện chương trình Canada Student Service Grant (chương trình trả tiền cho sinh viên tham gia công tác tình nguyện, trong khuôn khổ những nỗ lực của chính phủ nhằm ứng phó với đại dịch COVID-19) có kinh phí là 900 triệu đô la Canada (CAD).

Trước khi hợp đồng này được hủy bỏ hôm 3-7, WE Charity đã nhận 33 triệu CAD trong tổng số tiền phí quản lý 43,5 triệu CAD. Hợp đồng này được ký ngày 23-6, nhưng đã có hiệu lực từ ngày 5-5. Thông tin về khoản tiền mà WE Charity đã nhận được Ủy ban Tài chính Hạ viện công bố trong sáng 27-7 (giờ địa phương).

Ủy ban này cũng khẳng định Thủ tướng Justin Trudeau và Chánh văn phòng Katie Telford phải tham gia điều trần vào chiều 30-7, với khoảng thời gian từ 15h đến 17h30. Hãng Reuters dẫn lời một hạ nghị sĩ Canada cho biết, hợp đồng mà Ottawa trao cho WE Charity điều hành chương trình quản lý nói trên được thiết lập như một thỏa thuận đóng góp giữa WE Charity và chính phủ mà không thông qua một quá trình cạnh tranh nào.

Ngay sau khi WE Charity được thông báo tham gia điều hành chương trình, chính phủ của đảng Tự do đã bị sa thải bởi các đảng đối lập và những cáo buộc về mối quan hệ thân thiết của gia đình Thủ tướng Justin  Trudeau với WE Charity được đưa ra.

Trả lời báo giới, nghị sĩ đảng Bảo thủ Pierre Poilievre tuyên bố, nếu Thủ tướng Justin Trudeau không có gì che giấu, ông có thể chấp thuận tự nguyện xuất hiện và tham dự buổi điều trần. Về những nghi vấn liên quan đến vụ việc trên, đảng Bảo thủ cũng đã yêu cầu cảnh sát mở cuộc điều tra để xác định liệu có hay không sai phạm liên quan đến hợp đồng 900 triệu USD dành cho quỹ nhân đạo WE Charity. Trong khi đó, Ủy viên đạo đức và xung đột lợi ích cũng đang tiến hành điều tra xem liệu Thủ tướng và Bộ trưởng Tài chính có vi phạm luật đạo đức liên bang hay không.

Những lời khai quan trọng

Hiện Craig và Marc Kielburger, những người đồng sáng lập WE Charity, đang phủ nhận rằng mối quan hệ chặt chẽ của họ với các chính trị gia Tự do có liên quan đến việc tổ chức phi chính phủ này được trao hợp đồng để quản lý chương trình tài trợ tình nguyện. Hai anh em này đã xuất hiện trước Ủy ban Tài chính Hạ viện hôm 28-7, nơi họ được chọn làm chứng bằng lời tuyên thệ như một phần của phiên điều trần kéo dài hàng giờ về sự liên quan trong cuộc tranh cãi lôi kéo chính phủ Tự do liên bang.

"Chúng tôi đã làm điều này để phục vụ chính phủ, và không phải chính phủ giúp đỡ chúng tôi", Craig Kielburger nói. Ông ta cũng khẳng định bất kỳ hành động sớm nào của WE là vì họ háo hức tham gia chương trình chứ không phải vì họ đã nhận được thông tin mật từ chính phủ liên bang. Anh em nhà Kielburger cũng lưu ý rằng tổ chức từ thiện đã làm việc với các chính trị gia của đảng Bảo thủ và NDP trong quá khứ, đồng thời nhấn mạnh rằng chương trình tài trợ sinh viên đã được phát triển từ giữa đại dịch COVID-19.

Theo CNN, WE Charity đã bị kiểm tra kỹ lưỡng trong tháng trước, sau khi Thủ tướng Justin Trudeau tuyên bố tổ chức này sẽ thực hiện một chương trình cung cấp các khoản thanh toán cho sinh viên để làm việc tình nguyện vào mùa hè cho các chương trình cộng đồng chống COVID-19. Đối mặt với các câu hỏi về các vấn đề nội bộ và hành vi của họ, cũng như xung đột lợi ích có thể xảy ra với ông Justin Trudeau, vì mối liên hệ của gia đình ông với tổ chức từ thiện, WE Charity đã rút lui khỏi chương trình.

Nhưng cặp đôi sáng lập của tổ chức này lại khai rằng, trừ khi cần phải tăng quy mô do nhu cầu tăng, chỉ cần 30 triệu CAD là đủ chi cho các khoản trợ cấp của sinh viên. Bên cạnh đó, anh em nhà Kielburger cũng thừa nhận WE Charity đã trả gần 300.000 CAD cho các bài diễn thuyết của mẹ, anh trai và vợ ông Justin Trudeau.

Lần gần đây nhất là vào ngày 9-7, mẹ của Thủ tướng Justin Trudeau đã được trả khoảng 250.000 CAD để phát biểu tại 28 sự kiện, trong khi anh trai của ông là Alexandre phát biểu tại 8 sự kiện và nhận được khoảng 32.000 CAD. Phu nhân của Thủ tướng, bà Sophie Gregoire Trudeau, cũng đã nhận được khoản tiền 1.400 CAD cho một lần tham gia sự kiện của giới trẻ năm 2012 trước khi ông Justin  Trudeau trở thành lãnh đạo của đảng Tự do…

Bản thân ông Justin Trudeau khi đưa ra lời xin lỗi trước công chúng hồi giữa tháng 7 cũng cho biết chính ông đã tham gia các cuộc đàm phán về hợp đồng 900 triệu CAD cho WE Charity. Thủ tướng Canada còn cho biết ông biết mẹ ông làm việc cho WE Charity nhưng không rõ bà làm những gì. "Tôi cũng không rõ số tiền mà các tổ chức đã trả cho mẹ tôi. Lẽ ra tôi phải biết rõ và tôi vô cùng hối hận về điều đó. Tôi đã mắc sai lầm và tôi thành thật xin lỗi", ông Justin Trudeau nói trong buổi họp báo ngày 13-7.

Chưa hết, vụ bê bối chính trị tiếp tục phát triển với lời khai của Bộ trưởng Tài chính Bill Morneau về việc ông và gia đình đã có những chuyến đi với WE Charity và rằng ông Bill Morneau vừa hoàn trả số tiền 41.000 CAD, và vợ ông đã quyên góp từ thiện 100.000 CAD cho tổ chức này trong những năm gần đây. Bộ trưởng Tài chính Bill Morneau cũng xin lỗi vì hai con gái của ông làm việc với WE Charity, theo AFP.

Thực tế, trong khuôn khổ chương trình mà chính phủ giao cho WE Charity thực hiện, mỗi sinh viên làm việc tình nguyện cho các tổ chức phi lợi nhuận trong đại dịch COVID-19 sẽ được cung cấp khoản tài trợ lên tới 5.000 CAD nếu đáp ứng đủ các tiêu chí. Tờ Toronto Star (Canada) đưa tin, WE Charity đã thuê hơn 450 nhân viên hợp đồng và phải sa thải họ sau khi rút khỏi chương trình này.

Được biết, đây là lần thứ 3 trong nhiều năm qua, ông Justin Trudeau vướng vào vụ bê bối liên quan tư cách đạo đức. Ủy viên hội đồng kiểm tra, đánh giá tư cách đạo đức từng công bố 2 báo cáo phản ánh việc ông Justin Trudeau vi phạm Đạo luật Xung đột lợi ích năm 2017 khi đi nghỉ dưỡng trên đảo tư nhân và năm 2019, nhà lãnh đạo này đã tìm cách tác động đến quy trình pháp lý trợ cấp cho công ty SNC-Lavalin vốn bị cáo buộc hối lộ để giành được dự án ở Libya.

Tuy nhiên, đây lại là lần đầu tiên Thủ tướng Justin Trudeau phải điều trần trước một uỷ ban của Quốc hội. Vụ điều trần cuối cùng của một Thủ tướng Canada xảy ra vào năm 2006, khi đó Thủ tướng Stephen Harper xuất hiện trước một ủy ban của Thượng viện để thảo luận về cải cách Thượng viện.