Iran gia nhập "mặt trận vũ trụ"

• Cạnh tranh với Iran và Trung Quốc, Mỹ đầu tư khủng cho Oman
• Máy bay chở 100 người của Iran bốc cháy, mài bụng trên đường băng

Cả hai lần phóng đều thất bại trong việc đặt các vệ tinh vào quỹ đạo. Tuy nhiên, Mỹ đã phản đối việc phóng vệ tinh của Iran vì SLV sử dụng công nghệ cơ bản tương tự như tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) đa tầng.

Có khả năng phóng ICBM

Trong một bài đăng Twitter ngày 3-1, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cảnh báo: "Việc phóng vệ tinh sẽ thúc đẩy chương trình tên lửa Iran. Mỹ, Pháp, Anh và Đức đã tuyên bố điều này là xem thường Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Chúng tôi sẽ không đứng yên trong khi Iran đe dọa an ninh quốc tế". 

Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump thậm chí đã hồi sinh Chương trình bí mật thời Bush để phá hoại chương trình tên lửa và không gian của Iran bằng cách đưa các bộ phận và vật liệu bị lỗi vào chuỗi cung ứng hàng không vũ trụ của Iran, theo Foreign Policy (FP).

Tuy nhiên, ý nghĩa an ninh quốc gia của chương trình vũ trụ Iran vượt xa ý nghĩa của nó đối với ICBM. Sự hiện diện ngày càng tăng của Iran ở bên ngoài không gian, đặc biệt là khi kết hợp với khả năng ngày càng tăng của Tehran trong không gian ảo, củng cố tất cả các khía cạnh sức mạnh cứng của nước này.

Chương trình vũ trụ Cộng hòa Hồi giáo Iran phát triển từ chương trình tên lửa bản địa, bắt đầu từ cuối những năm 1980 với sự hỗ trợ chủ yếu từ CHDCND Triều Tiên, Trung Quốc, Libya và Liên Xô. Năm 2003, khi nhà cải cách Mohammad Khatami làm Tổng thống, Quốc hội Iran đã phê chuẩn việc thành lập Hội đồng Vũ trụ tối cao (SSC) và Cơ quan vũ trụ Iran (ISA) làm cơ quan điều hành, cả hai lần lượt liên kết với Bộ Công nghệ Thông tin và Truyền thông.

Chương trình không gian đã nhận được một sự thúc đẩy lớn dưới thời Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad, bắt đầu từ năm 2005. Vào tháng 2-2009, trong lễ kỷ niệm 30 năm cuộc cách mạng Iran, Tehran đã phóng thành công vệ tinh bản địa đầu tiên của mình, Omid (Hope), sử dụng SLV Safir (Đại sứ), trở thành nhóm hàng chục quốc gia có khả năng phóng vệ tinh độc lập. Iran cho đến nay đã sử dụng thành công SLV lớp Safir để đưa vào quỹ đạo 4 vệ tinh mang theo nhiều thiết bị viễn thông, hình ảnh trái đất và giám sát môi trường. 8 lần phóng quỹ đạo khác đã thất bại.

Năm 2010, Iran đã tiết lộ SLV Simorgh (Phoenix) hai giai đoạn, cải tiến trên Safir bằng cách khai thác không chỉ một mà 4 động cơ tên lửa (tất cả dựa trên tên lửa Nodong của Triều Tiên), lần lượt cho phép tải trọng lên tới 550 pound (250kg), gấp 5 lần so với những vệ tinh đã đưa vào quỹ đạo trước đó. Kể từ năm 2016, Iran đã thử một số lần phóng bằng Simorgh nhưng không thành công, kể cả Payam vào tháng 1 vừa qua, vẫn chưa được chứng minh là thành công. 

Tuy nhiên, vào tháng 1-2013, Iran báo cáo đã đưa một con khỉ lên vũ trụ, đưa nó đến gần hơn với không gian của con người, điều mà cho đến nay chỉ có Nga, Mỹ và Trung Quốc đạt được. Năm 2013, Iran cũng đã khánh thành một trung tâm giám sát không gian, bước đầu tiên quan trọng để nâng cao nhận thức về các vật thể, sự kiện và hoạt động nhân tạo và tự nhiên xảy ra trong không gian.

Thành công của Iran cho đến nay đã tập trung vào Quỹ đạo Trái đất thấp (LEO), dải không gian có lưu lượng giao thông cao nhất, nằm cách Trái đất 1.200 km. Khu vực này thường được sử dụng để quan sát Trái đất, một số hệ thống thông tin liên lạc hạn chế và nổi tiếng nhất là khung đặt Trạm Vũ trụ Quốc tế. 

Iran hiện đang đặt mục tiêu đưa nhiều vệ tinh đi xa hơn vào hai dải không gian tiếp theo, được gọi là Quỹ đạo trung bình Trái đất (MEO) và Quỹ đạo Địa tĩnh (GEO). Tọa lạc lên đến 12.500 dặm và 22.000 dặm từ Trái đất, chúng được sử dụng cho hệ thống định vị như GPS, cũng như Internet, truyền hình và hệ thống phát sóng radio.

Khoảng cách mong manh giữa dân sự và quân sự

Tương tự chương trình hạt nhân của mình, Tehran nói họ phát triển chương trình không gian hoàn toàn vì mục đích hòa bình. Nhưng Iran, một quốc gia luôn nhạy cảm với các mối đe dọa, rất có thể coi không gian là một lỗ hổng bảo mật tiềm tàng.

Trong khi đó, Tehran chắc chắn đã đánh giá các nỗ lực tấn công của các quốc gia khác. Vào tháng 6-2018, Tổng thống Trump đã chỉ thị cho Lầu Năm Góc thành lập một Lực lượng Vũ trụ tách biệt với Không quân như chi nhánh thứ sáu của quân đội Mỹ, nhằm thống trị không gian. 

Nga và Trung Quốc đã phản đối, khăng khăng đòi sử dụng không gian hoàn toàn cho hòa bình. Nhưng trong khi chưa có cuộc chiến tranh vũ trụ nào xảy ra, một cuộc chạy đua vũ trang đã âm thầm nhen nhóm giữa Trung Quốc và Mỹ. Nga cũng nhanh chóng tham gia. 

Trở lại năm 2007, Trung Quốc đã thử thành công vũ khí chống vệ tinh (ASAT) trên một trong những vệ tinh thời tiết đã nghỉ hưu của nước này trên quỹ đạo, lần đầu tiên kể từ các thử nghiệm tương tự của các siêu cường thời Chiến tranh Lạnh vào những năm 1980. 

Một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ năm 2018 cảnh báo rằng cả Trung Quốc và Nga đang đầu tư vào vũ khí có khả năng tấn công các vệ tinh và tài sản vũ trụ của Mỹ, có thể biến không gian thành chiến trường. 

Tình thế tiến thoái lưỡng nan về an ninh vũ trụ đang nổi lên theo đó đã thúc đẩy ngay cả các quốc gia khác phát triển các khả năng không gian nhằm mục đích làm chủ trận địa mới.

Về phần mình, Iran đã dần dần cải thiện các khả năng liên quan đến tình báo, trinh sát và các hệ thống cảnh báo sớm. Có báo cáo cho biết Tehran đã cố gắng sử dụng các công nghệ không gian để giả mạo hệ thống GPS của một máy bay không người lái của Mỹ, làm mù một vệ tinh gián điệp của Mỹ bằng cách sử dụng năng lượng trực tiếp và sử dụng các kỹ thuật gây nhiễu tiên tiến chống lại các vệ tinh thương mại phương Tây. 

Giả thuyết hơn, với công nghệ theo dõi và định vị được cải tiến, những tiến bộ đạn đạo hơn nữa có thể mang đến cho Iran tiềm năng phát triển tên lửa ASAT trực tiếp hoặc bay trên quỹ đạo, có thể nhắm vào các vệ tinh và các nền tảng Chỉ huy, Điều khiển, Truyền thông, Máy tính, Tình báo, Giám sát và Trinh sát (được gọi là C4ISR) mà các đối thủ như Mỹ ngày càng sử dụng nhiều hơn trong các hoạt động quân sự tích hợp.

Bất kể lệnh cấm năm 1967 của Liên Hiệp Quốc về vũ khí hạt nhân ở ngoài vũ trụ mà Iran đã ký nhưng chưa được phê chuẩn, Iran có thể có khả năng kết hợp tham vọng hạt nhân của mình với tham vọng ngoài vũ trụ. 

Điều này có thể có hình thức vũ khí không khác so với Hệ thống Ném bom Quỹ đạo của Liên Xô, vốn sử dụng quỹ đạo Trái đất thấp để đạt được phạm vi tấn công toàn cầu. 

Tương tự, một vũ khí hạt nhân được Iran kích nổ từ không gian có thể được sử dụng tạo ra xung điện từ để vô hiệu hóa các hệ thống điện và điện tử trên quỹ đạo.