Iraq bạo loạn, Thủ tướng từ chức
- Người biểu tình thiệt mạng không ngừng tăng, Thủ tướng Iraq xin từ chức
- Iraq lại chìm trong bạo động
- Toàn bộ nội các Iraq mất chức vì biểu tình bạo loạn
Đề cập đến Điều 76 của Hiến pháp nước này, Chủ tịch Mohammad al-Halbusi hôm Chủ nhật 1-12 cho biết Tổng thống Barham Salih hiện sẽ yêu cầu khối chính trị lớn nhất trong Quốc hội đề cử thủ tướng tiếp theo.
Hôm 29-11, ông Abdul Mahdi chính thức đệ trình lời đề nghị từ chức sau khi lực lượng an ninh giết hơn 50 người biểu tình ở Baghdad và các thành phố chủ yếu là Hồi giáo Shia ở phía nam của Nasiriya và Najaf.
Tuyên bố của Abdul Mahdi, người nhậm chức cách đây một năm, đã đưa ra ngay sau khi lãnh đạo Shia hàng đầu của Iraq, Ayatollah Ali al-Sistan, lên án việc sử dụng vũ lực gây chết người chống lại người biểu tình và kêu gọi một chính phủ mới.
| Ông Abdul Mahdi chính thức đệ trình lời đề nghị từ chức. |
Một cuộc họp nội các hôm 30-11 đã thông qua tuyên bố, trong đó cũng có đề nghị từ chức của các thành viên chủ chốt của Chính phủ Iraq, bao gồm cả Chánh văn phòng của Abdul Mahdi.
Các chuyên gia pháp lý cho biết chính phủ của Abdul Mahdi sẽ đảm nhận vai trò chuyển tiếp trong 30 ngày hoặc cho đến khi khối lớn nhất trong Quốc hội đồng ý về một ứng cử viên mới thay thế ông. Nhưng với câu hỏi ai là người tạo thành khối chính trị lớn nhất trong Quốc hội vẫn chưa được trả lời, quyết định đó có thể mất nhiều thời gian hơn để đạt được.
Luật của Hội đồng Bộ trưởng quy định thủ tướng nên gửi đơn từ chức cho tổng thống. Nếu ông làm như vậy, tổng thống sẽ tiếp quản cho đến khi khối lớn nhất trong Quốc hội chỉ định một giải pháp thay thế, theo Điều 81 của Hiến pháp Iraq, sẽ diễn ra trong vòng 2 tuần. Nhưng trong một bài phát biểu từ chức, Abdul Mahdi đã không đề cập đến tổng thống. Thay vào đó, ông nói rằng hành động theo lời khuyên của Chánh án Tòa án Tối cao Iraq, ông sẽ đệ đơn từ chức lên Quốc hội.
Trong khi khối chính trị lớn nhất sẽ có quyền quyết định thay thế Abdul Mahdi, các nghị sĩ và chuyên gia pháp lý của Iraq dự báo một "cuộc chiến chính trị" sẽ mở ra khi các khối nghị viện cố gắng củng cố các liên minh với nhau.
"Sẽ có một cuộc chiến chính trị đang diễn ra và diễn ra như những gì chúng ta thấy sau cuộc bầu cử vào tháng 5 năm ngoái", theo Tareq Harb, một chuyên gia pháp lý, cho rằng các cuộc đàm phán có thể khiến chính phủ của Abdul Mahdi giữ vai trò chuyển tiếp trong một khoảng thời gian dài hơn dự kiến. "Các khối chính trị lớn nhất, Fatah và Sairoon, có thể không còn là những người ra quyết định trong thời gian này", ông nói thêm.
Cuộc bầu cử vào tháng 5-2018 đã kết thúc mà không có một khối nào giành được đa số ghế để bầu một thủ tướng mới. Để tránh khủng hoảng chính trị, hai khối chính trị chính của Quốc hội - Sairoon, do lãnh đạo Shia Muqtada al-Sadr lãnh đạo, và khối Fatah do Hadi al-Amiri lãnh đạo và liên kết với Đơn vị Huy động phổ biến do Iran hậu thuẫn (PMF) - cuối cùng đã tạo liên minh, đề cử Abdul Mahdi làm Thủ tướng.
Nhưng kể từ khi các cuộc biểu tình bắt đầu, Quốc hội đã bị chia rẽ sâu sắc với Sadr trở lại vị trí của mình để ủng hộ những người biểu tình, trong khi Fatah, khối lớn thứ hai trong Quốc hội, đã ủng hộ chính phủ. "Không rõ một chính phủ mới sẽ được thành lập như thế nào", Fanar al-Haddad, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Trung Đông thuộc Đại học Singapore cho biết.
Mặc dù tuyên bố từ bỏ của Abdul Mahdi đã được những người biểu tình ở Quảng trường Tahrir của Baghdad hoan nghênh, họ nói rằng họ sẽ tiếp tục xuống đường cho đến khi họ thấy một cuộc đại tu hoàn toàn về tình hình chính trị của đất nước.
"Sự từ chức của thủ tướng chỉ là một dấu chấm trong đại dương yêu cầu của chúng tôi", Dania, nữ sinh viên 20 tuổi tại Đại học Nahrayn, người đã biểu tình tại Quảng trường Tahrir của Baghdad kể từ đầu tháng 10.
"Chúng tôi sẽ không trở về nhà cho đến khi Thủ tướng từ chức kích hoạt Quốc hội bị giải tán và các cuộc bầu cử sớm được tổ chức", cô nói thêm.
Ít nhất 400 người đã thiệt mạng kể từ khi các cuộc biểu tình chống chính phủ siết chặt Baghdad và Iraq chủ yếu là Shia ở phía nam vào đầu tháng 10 vì thiếu các dịch vụ cơ bản, cơ hội việc làm và tham nhũng trong hàng ngũ của giới tinh hoa chính trị.