Nguy cơ IS đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế

• Đao phủ Nhà nước Hồi giáo mất uy sau khi bị vạch mặt
• Phát hiện hố chôn 1.700 người bị nhà nước Hồi giáo hành quyết

Trong báo cáo trước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về mối đe dọa của IS đối với hòa bình và an ninh quốc tế, ông Vladimir Voronkov - đồng thời là người đứng đầu Văn phòng chống khủng bố của Liên hợp quốc cho biết, mặc dù IS đã bị đánh bại ở Syria vào tháng 3-2019, nhưng nhóm khủng bố này vẫn lợi dụng các chân rết và kích động những cuộc tấn công, đồng thời vẫn còn khối tài sản ước tính lên tới 300 triệu USD.

22h40 ngày 17-8, tại Trung tâm tiệc cưới Dubai City, tọa lạc ở khu vực có đa số người Hồi giáo dòng Shiite sinh sống ở Kabul xảy ra vụ đánh bom làm 63 người thiệt mạng, 182 người bị thương. 

Trong một tuyên bố đăng trên Telegram, IS thừa nhận đã thực hiện vụ tấn công và cho biết người mang bom của họ đã lọt vào bên trong và kích nổ quả bom giữa đám đông của những "kẻ ngoại đạo". Trong những năm gần đây, IS cũng thừa nhận trách nhiệm trong nhiều cuộc tấn công đẫm máu khác ở Afghanistan, một số nhắm đến người Hồi giáo dòng Shiite.

Tuy nhiên, đó chỉ là một trong hàng loạt vụ đánh bom do IS thực hiện. IS là thủ phạm đứng sau hầu hết những vụ tấn công đẫm máu nhất tại các thành phố của Afghanistan những năm gần đây. Một số vụ nhắm mục tiêu vào cộng đồng thiểu số người Shiite.

Dù Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani sau đó tuyên bố sẽ loại bỏ tất cả các điểm trú ẩn an toàn của nhóm phiến quân IS nhưng vụ đánh bom liều chết này cũng làm dấy lên lo ngại về mối đe dọa ngày càng tăng của hàng nghìn phần tử thánh chiến trong hàng ngũ IS, cũng như khả năng nhóm này đang tập hợp lực lượng toàn cầu để xây dựng lại thành trì của mình ở những ngọn núi hẻo lánh phía Đông Bắc Afghanistan. 

Một số quan chức Mỹ từng nhận định rằng, nhóm chiến binh IS có thể gây ra mối đe dọa lớn hơn cho nước Mỹ so với những gì Taliban đã làm ở vùng đất này.

IS xuất hiện lần đầu ở Afghanistan vào năm 2014 sau đó dần mở rộng phạm vi hoạt động ra khu vực phía đông và phía bắc nước này. Nhóm hiện đối đầu với cả quân đội chính phủ Afghanistan lẫn lực lượng quốc tế do Mỹ dẫn đầu và phiến quân Taliban.

Ban đầu, chi nhánh IS ở Afghanistan chỉ có vài chục thành viên, chủ yếu là những phần tử Taliban người Pakistan nhận chỉ đạo từ các căn cứ bên kia biên giới cùng những thành viên theo Taliban người Afghanistan bất mãn và ảnh hưởng tư tưởng cực đoan của IS. 

Trong khi Taliban chỉ giới hạn cuộc chiến đấu tới mảnh đất Afghanistan, thì các chiến binh IS cam kết trung thành với Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh ẩn dật của nhóm ở Trung Đông, chấp nhận lời kêu gọi về một cuộc thánh chiến chống lại người không theo Hồi giáo trên toàn thế giới.

Ở Afghanistan, IS đã thực hiện các cuộc tấn công quy mô lớn vào những người Shiite thiểu số, những người mà họ coi là những kẻ ngoại đạo đáng chết. Nhóm này cho biết, cuộc tấn công tiệc cưới hôm 17-8 nhằm vào một nhóm người Shiite lớn, mặc dù trên thực tế, đám đông dự sự kiện có cả người Shiite lẫn người Hồi giáo Sunni.

IS được coi là mối đe dọa thậm chí còn lớn hơn cả phiến quân Taliban vì khả năng quân sự ngày càng tinh vi và chiến lược nhắm vào thường dân, cả ở Afghanistan và nước ngoài. 

Bruce Hoffman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu An ninh tại Đại học Georgetown đánh giá, Afghanistan có thể sẽ trở thành căn cứ mới của IS. "Đội quân này đã dồn sự chú ý và đầu tư một nguồn lực đáng kể ở Afghanistan", ông cảnh báo vào đầu năm nay, trong đó nhắc nhở thêm về những kho vũ khí lớn ở phía Đông nước này.

Theo Liên hợp quốc, từ tháng 1-2009 đến nay, hơn 26.000 dân thường ở Afghanistan đã thiệt mạng và khoảng 49.000 người bị thương do xung đột vũ trang. Bạo lực tiếp diễn dù quá trình đối thoại nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình ở đất nước này đang có tiến triển.

Theo Phó Tổng thư ký Liên hợp quốc Voronkov, IS đang tiếp tục phát triển một mạng lưới bí mật ở Trung Đông, với số vụ tấn công ngày càng tăng ở các khu vực do Chính phủ Syria kiểm soát và tạo sự bất ổn nhằm ngăn cản nỗ lực ổn định và tái thiết ở Iraq.

Trong khi đó, tại châu Phi, quan chức trên nhận định "đã có sự gia tăng đáng kể hoạt động tuyển mộ các tay súng và tình hình bạo lực liên quan IS và al-Qaeda ở phía Tây lục địa." Khu vực mà IS gọi là "tỉnh Tây Phi" hiện là một trong những hang ổ lớn mạnh nhất của tổ chức này, với khoảng 4.000 tay súng. 

Còn ở châu Âu, trào lưu cực đoan hóa trong các nhà tù và nguy cơ từ những phần tử IS trở về sau khi mãn hạn tù vẫn là mối lo ngại lớn về khả năng gia tăng nguy cơ khủng bố tại các chính các quốc gia này.

Ông Voronkov cho biết IS hiện có khoảng 2.500 đến 4.000 tay súng tại châu Á. Các chân rết của tổ chức này cũng có khả năng tiến hành các cuộc tấn công tại Đông Nam Á. Ông Voronkov kêu gọi các quốc gia thành viên Liên hợp quốc "giữ vững lập trường toàn diện và lâu dài" trong cuộc chiến chống IS, đồng thời kêu gọi vai trò lãnh đạo chính trị và cách tiếp cận nguyên tắc dựa trên luật pháp quốc tế.

Hiện Mỹ và Taliban đang tìm kiếm một thỏa thuận chấm dứt gần 18 năm chiến tranh ở Afghanistan. Trong khi Mỹ muốn Taliban đảm bảo rằng Afghanistan sẽ không còn được sử dụng làm bệ phóng cho các cuộc tấn công khủng bố toàn cầu, thì nhiều người lo ngại rằng, thỏa thuận như vậy có thể khiến một bộ phận chiến binh Taliban cực đoan hơn gia nhập IS.