Nhìn lại vụ lừa đảo tài chính táo bạo và lớn nhất phố Wall

Siêu lừa đảo Bernard Madoff xuất thân từ một gia đình người Do Thái tại Queens và sớm chứng tỏ việc say mê kiếm tiền của mình khi năm 22 tuổi, Madoff đã lập ra cho mình một quỹ riêng với 5.000 USD. Số tiền này là thù lao dạy bơi lội tại bãi biển Long Island của Madoff. Và chỉ 20 năm sau đó, Madoff đã trở thành nhà môi giới sừng sỏ nhất New York dù không có bằng cấp gì.

Trong khoảng thời gian 1991-1992, khối tài sản của Madoff tăng vọt nhờ việc sáng kiến và cùng một số bằng hữu lập ra sàn giao dịch khác mang tên NASDAQ song song và tuyên chiến với Sở Giao dịch chứng khoán New York (NYSE). Madoff đã sớm hiểu ra rằng khi các mệnh lệnh tài chính được tự động hóa, các cuộc giao dịch sẽ diễn ra nhiều hơn so với cách gọi điện thoại và ký lệnh tại phòng giao dịch. Đó chính là điều khiến sàn giao dịch của Madoff và bằng hữu thành công. Madoff trở thành một trong những người trong thế giới thượng lưu với tài sản là những biệt thự hoành tráng trong khu tỉ phú ở Long Island, Palm Beach hay Hamptons. Người ta có thể bắt gặp Madoff tại những câu lạc bộ đánh golf quý tộc gần New York hay Florida, cưỡi du thuyền trên vịnh Mexico và tài trợ hàng triệu USD cho các hiệp hội chống ung thư, xây dựng nhà hát hay trường đại học Yeshiva lớn nhất Mỹ dành cho người Do Thái giống như bất cứ người Mỹ giàu có đáng kính nào.

Vợ chồng Madoff với cuộc sống doanh nhân thành đạt.

Trong những năm 1990, Madoff đã khai thác uy tín và mạng lưới mới thiết lập của mình để bí mật bắt đầu một dự án thứ nhì. Với vị trí hào nhoáng hiện tại của mình, Madoff dễ dàng khiến cho bất cứ người nào tin tưởng vào thành công và uy tín của mình. Madoff lúc đó được ví như “cây cổ thụ tài chính lừng lẫy”, là một nhà đầu tư, nhà từ thiện và là một khuôn mặt uy tín nhất ở phố Wall.

Lúc đó, trụ sở của Công ty Bernard L. Madoff Investment Securities LLC lừng danh của Madoff đóng tại tòa cao ốc hình cây son môi có tên Lipstick Building. Madoff đã giao cho hai con trai nhiệm vụ môi giới chứng khoán tại tầng 18 và 19, còn mình xuống tầng 17 và thực hiện dự án gom tiền tiếp theo của mình. Madoff lập ra một nhóm kêu gọi các tổ chức và cá nhân giao tiền cho mình kinh doanh, giống như quỹ đầu tư mạo hiểm. Và cứ thế lần lượt rất nhiều người đã lọt vào những lời dụ dỗ đường mật của vỏ bọc uy tín mà Madoff đã tạo ra. Những nhà tỉ phú muốn tìm chỗ cất giấu tiền, các ngân hàng hay tổ chức từ thiện đều không lọt qua được cái bẫy của Madoff kể cả những cơ quan tài chính sừng sỏ của nước Pháp, từ ngân hàng NBP Parisbas đến Natixis hay Axa và Groupama.

Sau này, khi mọi chuyện vỡ lở, người ta mới thấy danh sách nạn nhân của Madoff vô cùng dài. Trong số đó có đạo diễn Steve Spielberg và Elie Wiesel, quản lý đội bóng chày New York Fred Wilpon, ông chủ quỹ tài chính Sterling Equities, hiệu trưởng trường đại học luật Massachusetts, tập đoàn chứng khoán Nomura Holdings tại Tokyo, ngân hàng Neue Privat tại Zurich với những thiệt hại không nhỏ. Liên hiệp Ngân hàng tư Thụy Sỹ mất 1 tỷ USD, ngân hàng Emilio Botin mất 3 tỷ USD v.v.

Nói lại về hệ thống lừa đảo mà Madoff đã xây dựng lên không phải là cách thức quá mới mẻ. Kiểu lừa này có tên là Ponzi, lấy theo tên của tên đại bịp đã giàu lên nhanh chóng chỉ trong vòng vài tháng vào đầu những năm 1920. Đây là kiểu bẫy “kim tự tháp”. Trong đó lấy tiền của người gửi sau trả lãi cho người gửi trước. Vậy nhưng bằng những vỏ bọc và những mối quan hệ của mình tạo ra, cho tới năm 2008, quy mô của vụ lừa đảo đã lên tới 65 tỷ USD. Kiểu lừa kim tự tháp đã từng tàn phá nhiều nước nhưng hầu hết những người mắc bẫy là những người nghèo khổ, ít học thức. Hệ thống lừa đảo của Madoff tạo ra lại nhắm vào giới thượng lưu với nhiều chiến thuật hào nhoáng của riêng mình.

Cái tên Bernard Madoff đầy uy tín tại phố Wall lúc bấy giờ dụ dỗ các khách hàng giàu có bằng những chuyến đi câu trên chiếc thuyền du lịch sang trọng. Mặc dù luôn tránh né khi bị hỏi về chiến lược kinh doanh và đầu tư, với những lời lẽ mật ngọt, Madoff đã lấy được tiền của cả những nơi chuyên nghiệp như ngân hàng tư nhân Thụy Sĩ hay các nhà quản lý quỹ đầu tư mạo hiểm. Đối với các nhà đầu tư khác, Madoff trả tiền để thực hiện chiến thuật tung tin đồn. Người này rỉ tai người kia về một cách đầu tư béo bở tại công ty của Madoff. Và chẳng ai có thể dễ dàng gặp được Madoff nếu không có người giới thiệu. Đây chính là điều kích thích trí tò mò của các nhà đầu tư và họ phải đăng ký mấy tháng liền để đợi đến lượt mình có thể gặp Madoff.

Nhưng số tiền lời đều đặn kể cả khi thị trường rối loạn khiến có người chú ý. Năm 1999, một nhà tài chính ở Boston có tên Harry Markopoulos gửi một bức thư tới Ủy ban An ninh và chứng khoán liên bang tố cáo về thành công của Madoff chính là kiểu lừa Ponzi. Nhưng lúc này với vị trí của mình và mối quan hệ chính trị mà Madoff đã tạo ra được khi là nhà ủng hộ tài chính tích cực cho Đảng Dân chủ trong nhiều năm và đóng góp cho chiến dịch tranh cử tổng thống của bà Hillary Clinton và thượng nghị sĩ bang Connecticut là Christophe Dodd, các nhà điều tra đều e dè và lùi bước, không muốn động tới Madoff. Sau đó vào năm 2005 và 2007, dù 2 lần Ủy ban An ninh và chứng khoán liên bang đã kiểm tra, song cũng không tìm thấy điều gì bất thường.

Bernard Madoff khi bị bắt giữ.

Sáng 11 tháng 12 năm 2008, đế chế của Madoff chính thức sụp đổ khi FBI đột nhập vào căn hộ sang trọng nhất khu Manhattan. Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã khiến nhiều khách hàng của Madoff muốn rút vốn về và mọi chuyện đều vỡ lở. Tuy vậy, nhiều người cho rằng có một điều gì đó đứng đằng sau chuyện này. Bởi qua nhiều cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều quỹ đầu tư gặp khó khăn nhưng riêng quỹ đầu tư của Madoff luôn có lợi nhuận đều đặn.

Madoff khai nhận công ty của mình đã làm tiêu tán tổng cộng 50 tỷ USD. Nhưng không một ai biết số tiền này đã đi đâu mặc dù Madoff khai rằng đã đầu tư hết vào chứng khoán và một số kênh khác thông qua các tập đoàn ở châu Âu.

Vụ lừa đảo của Madoff được coi là một trong các vụ lừa đảo đầu tư táo bạo và lớn nhất lịch sử phố Wall. Siêu lừa Bernard Madoff chính thức bị kết án 150 năm tù giam ở tuổi 71. Cú lừa đảo của Madoff đã khiến thị trường Á - Âu bị ảnh hưởng. Hàng ngàn gia đình trắng tay, nhiều người đã tự tử, hàng chục hiệp hội thiện nguyện bị đình chỉ. Bản án của Mardoff có mức án tối đa mà tòa có thể tuyên mặc dù luật sư đã cố gắng xin giảm án nhưng như lời đe dọa của một trong những triệu phú bị lừa, nếu Madoff không bị án tối đa thì không biết chuyện gì sẽ xảy ra tại New York, rất có thể đó sẽ là một cuộc đại loạn không thể ngờ tới