Những ông trùm mỏ vàng ở Venezuela
Người hùng Martes - Kỳ 1
Răng của Humberto Martes được bọc bằng vàng. Bảy sợi dây chuyền vàng nặng chịch đeo trên cổ ông, mỗi sợi đều có mặt dây chuyền - 6 mặt dây chuyền là những chữ cái viết tắt tên của ông, mặt dây chuyền còn lại là hình khuôn mặt của Chúa Jêsus. Ông mang một chiếc đồng hồ bằng vàng trên cổ tay trái và một chiếc vòng tay bằng vàng bên phải.
Những món đồ trang sức tương tự cũng ở trên một đứa trẻ mới 13 tuổi, con út trong số 25 đứa con của ông.
Văn phòng của Humberto
Martes khoảng 50 tuổi, cao 1,6m, da nâu, tóc xám và bụng to. Ông thường mang một khẩu súng gắn trên thắt lưng. Và ở đây - trong thị trấn khai thác mỏ vàng Las Claritas, nằm sâu trong vùng Orinoco Mining Arc của Venezuela - ông là một người quan trọng.
Đủ loại người đang xếp hàng bên ngoài nhà của Martes để nhờ ông giúp đỡ. Trên thực tế, nơi này được gọi là "văn phòng của Humberto".
| Humberto Martes. |
Một ông già dựa vào cây gậy muốn được giúp đỡ cho một người thân bị gãy xương hông. Isabel Garcia xin phép lắp đặt ổ cắm điện cho máy may của cô. Edmundo Bautista vượt 400 dặm đến đây để xin việc làm. Đến trưa, Bautista được thuê làm thợ xây dựng. Hai thanh niên yêu cầu sự can thiệp của Martes bởi vì, họ nói, một nhóm say rượu đã phá hủy chiếc xe máy của họ và trốn chạy...
Martes tự hào về vai trò của mình trong cộng đồng, coi mình như một ân nhân. "Tôi đối xử tốt với mọi người và giúp đỡ họ khi có thể", ông nói. Ông thường cho nấu súp cá vào mỗi thứ năm để chiêu đãi cho bất kỳ ai đến nhà mình. Thế nhưng, Martes còn có những việc làm khác, và đó là mặt tối của ông. Martes chịu trách nhiệm thu các khoản phí bằng vàng (gramas) mà mỗi người mua vàng phải trả để đổi lấy sự bảo vệ nếu anh ta muốn tồn tại trong kinh doanh. Các nhà cung cấp và chủ cửa hàng khác ở Las Claritas phải trả bằng tiền mặt cho Martes.
"Mọi người đều phải đóng góp để chúng tôi có thể giữ trật tự, tôi không bao giờ nghỉ ngơi, như bạn thấy", Martes cho biết thêm. Ông bắt đầu đi kiểm tra và thu thập từ lúc 5 giờ sáng trên chiếc Fortuner hoặc Toyota 4Runner hoặc Toyota Hilux.
Khi trở về nhà, Humberto lấy những gói vàng nhỏ ra khỏi túi và cho chúng vào một túi nhựa trong suốt, trước tất cả mọi người, kể cả cảnh sát Bolívar, những người đôi khi lái xe ngang "văn phòng" của ông nhưng hiếm khi quan tâm đến.
Tất cả mọi thứ được ghi lại bằng camera an ninh riêng của Martes.
Pranato
Martes là một nhà lãnh đạo cấp cao của pranato địa phương - một nhóm tội phạm có vũ khí nắm giữ khu vực khai thác hơn 10 triệu ounces vàng và một tỷ rưỡi pounds đồng - số trữ lượng ước tính chỉ bằng một phần của mỏ Las Brisas-Las Cristinas, mỏ lớn nhất ở Venezuela.
Trong nhà tù của Venezuela, pran (tên chủ băng đảng), người đặt tên cho pranato, được xem là nhà lãnh đạo tối cao. Hắn quản lý tất cả các hoạt động thương mại bất hợp pháp, bao gồm buôn bán vũ khí và ma túy, và có một đội tùy tùng. Hắn tự do sử dụng các tài sản và áp bức tù nhân. Chống lại hắn ta là đồng nghĩa với cái chết. Pranato ở Las Claritas có cấu trúc giống như các nhà tù khác, áp đặt ý chí của nó thông qua sự sợ hãi và dẫn dắt.
Venezuelan Violence Observatory, một tổ chức nghiên cứu về nguồn gốc và ảnh hưởng của bạo lực đối với xã hội, nói rằng pranato phát sinh khi luật pháp tan rã. "Pranato là một biểu tượng của sự thất bại trong việc kiểm soát thể chế chính thức trong giai đoạn đầu, sự lan rộng của nó cho thấy sự phân rã xã hội thích ứng với sự thiếu năng lực của chính quyền trong việc thực hiện quyền kiểm soát chính thức hoặc không chính thức một cách hiệu quả để điều chỉnh hành vi xã hội và cá nhân".
| Người mua vàng nhan nhản ở Las Claritas, họ hoạt động ngoài tầm kiểm soát của nhà nước. |
Do sự lỏng lẻo của luật pháp, các pranato không còn giới hạn trong các nhà tù của Venezuela nữa. Chúng lan truyền quyền lực trên toàn bộ bang Bolívar gần 112.000 km2, nơi Chính phủ Venezuela đang triển khai dự án Orinoco Mining Arc khổng lồ.
Khu vực dự án Orinoco Mining Arc bao phủ hơn 12% của lãnh thổ của Venezuela. Người ta tin rằng khu vực trên có chứa đồng, vàng, kim cương và các khoáng chất mới có lợi như columbite-tantalite (hoặc coltan) - một quặng kim loại đậm màu đen được sử dụng làm bóng bán dẫn tantali, được sử dụng trong mọi thứ từ điện thoại di động đến vũ khí tiên tiến.
Cũng giống như có một pranato trong mỗi nhà tù ở Venezuela, mỗi thị trấn khai thác mỏ ở Bolívar đều có một nhóm riêng gọi là "sindicato", như là một "hiệp hội" nhưng thường được sử dụng để biểu thị một liên minh lao động. Thế nhưng, các tổ chức này không liên quan gì đến quyền lợi của người lao động. Đó là những băng đảng có vũ trang đã lợi dụng tình trạng lộn xộn do thiếu quyền lực nhà nước để gây dựng quyền lực.
“Bố già” Juancho
Ở Las Claritas, không ai không biết người điều hành tập đoàn địa phương là ai. Martes là người chỉ huy thứ hai và điều khiển thị trấn, phục vụ như một đại diện chính trị cho pranato địa phương. Một nhân vật khác tên là Darwin, người đi theo El Viejo (ông già), kiểm soát mọi thứ xảy ra trong các khu mỏ quanh thị trấn.
El Viejo kiểm soát "alcabala" hoặc trạm kiểm soát, ở lối vào mỏ Las Brisas-Las Cristinas, một trong những công việc quan trọng nhất của thị trấn. Kiểm soát alcabala sẽ kiểm soát được việc khai thác vàng trong khu vực.
Từ năm 2008, khi tài sản của 2 công ty nước ngoài gồm Gold Reserve và Cristallex đã bị chính phủ tịch thu, việc khai thác mỏ vàng lớn nhất ở Venezuela vẫn nằm trong tay của nhóm tội phạm ngày càng có tổ chức này.
Martes cho biết tập đoàn của ông đang phát triển dưới sự bảo vệ của Nhà nước Venezuela. Và mặc dù sự tăng trưởng của nó không phải là hậu quả trực tiếp của Orinoco Mining Arc, những tên tội phạm ngày càng nguy hiểm ở Las Brisas-Las Cristinas nói không có cơ hội nào cho chính phủ giành lại được quyền kiểm soát, ngay cả khi chính phủ đang tăng cường sự hiện diện quân sự trong khu vực. Martes nói tình trạng vô chính phủ đã phổ biến trong khu vực kể từ khi hoạt động khai thác mỏ bắt đầu cách đây nhiều thập niên, và điều này sẽ không bao giờ thay đổi.
Ông chủ lớn - người đứng đầu của Las Claritas - là Juan Gabriel Rivas Núñez mang quốc tịch Venezuela, còn được biết đến dưới tên Juancho. Sinh ra ở Colombia, người đàn ông này có “quan hệ khá tốt” với các dịch vụ an ninh. Ngày 28-6-2012, Juancho đã bị bắt giữ cùng với một số cộng sự và một số tang vật gồm: 2 khẩu Prieto Beretta .92s, 1 khẩu Glock 18, 4 súng ngắn, 3 khẩu 12mm, 1 chiếc xe tải…
Tất cả những người bị bắt được chuyển đến Văn phòng Công tố - nhưng, theo một báo cáo của José Gregorio Lezama Gomez, viên chức phụ trách: "Họ đã được thả ra ngay ngày hôm sau cùng các tang vật…”.
Được dẫn dắt bởi người đàn ông này, pranato ở Las Claritas không chỉ có các tay súng, xe tải và xe máy, mà như sự thất bại của vụ bắt giữ trên đây cho thấy, họ cũng có mối quan hệ đặc biệt với các quan chức chính quyền.
Theo người dân địa phương, các nhà lãnh đạo của syndicate có thể làm bất cứ điều gì họ muốn. Không ai ở Las Claritas dám can thiệp vào hoạt động của họ hoặc nghi vấn về điều gì. Mọi người đều rất sợ họ...
(Còn tiếp)