Salisbury: Vụ án đe dọa quan hệ Anh - Nga

• Chuyến đi "phá băng" quan hệ Anh-Nga của Ngoại trưởng Boris Johnson
• Cảnh sát Chicago "lười" giải quyết các vụ án mạng
• "Vua nhôm" Oleg Deripaska từng bị FBI mua chuộc

Xác định 2 nghi phạm

Theo các công tố viên, 2 công dân Nga nói trên là Alexander Petrov và Ruslan Boshirov. Hai người đàn ông này được cho là người của Cơ quan Tình báo quân sự Nga - GRU. Hiện London đã phát lệnh truy nã toàn châu Âu đối với 2 nghi can này. Các công tố viên Anh cũng cho biết sẽ không đề nghị phía Nga dẫn độ 2 nghi can này do luật pháp Nga không cho phép dẫn độ chính công dân nước này.

Hai tình nghi bị cáo buộc đã mang lậu chất độc novichok  dùng trong cuộc tấn công Salichbury vào Anh qua sân bay Gatwick. Bộ trưởng An ninh Anh Ben Wallace đã xác nhận thông tin này. “Chúng tôi tin rằng họ đựng Novichok trong một chai nước hoa Nina Ricci giả. Cái chai sau đó được vứt trên đường phố Salisbury, và có khả năng giết hoặc làm tổn thương hàng trăm người”, ông Wallace nói.

Các công tố viên đã buộc tội 2 người đàn ông Nga sử dụng các bí danh bị nghi ngờ Alexander Petrov và Ruslan Boshirov với âm mưu ám sát cựu điệp viên Nga Sergei Skripal trong một vụ đầu độc "liều lĩnh" ngày 4-3, mà sau này đã gây ra cái chết của Dawn Sturgess. Họ tới sân bay Gatwick từ Moskva ngày 2-3, sử dụng thị thực kinh doanh hợp pháp và hộ chiếu Nga.

Ông Wallace cho rằng không có nguy cơ sức khỏe đối với hành khách đi cùng chuyến bay của họ hoặc những người đi trên phương tiện giao thông công cộng mà họ đã đi vòng quanh London và trở về Salisbury.

Chính phủ Anh khẳng định 2 nghi phạm là thành viên của Cơ quan tình báo quân sự Nga, nơi ông Skripal từng công tác dưới vai trò sĩ quan trước khi tiết lộ bí mật cho MI-6, giúp London nhận diện những điệp viên của Nga ở châu Âu. Vụ đầu độc dẫn đến một làn sóng trục xuất ngoại giao ở Anh và các đồng minh, sau đó là sự đáp trả của Nga khi Moskva phủ nhận bất kỳ sự can thiệp nào vào cuộc tấn công.

Khi được hỏi liệu sẽ có thêm bất kỳ sự trục xuất nào trong một cuộc tranh luận nghị viện về vụ việc Salisbury không, ông Wallace nói: “Chúng tôi sẽ đặt tất cả các lựa chọn trên bàn. Hiện tại, chúng tôi đang nghiên cứu một số biện pháp để đẩy lùi các hoạt động của Nga và cố gắng hết sức để làm suy giảm các dịch vụ tình báo của họ".

Không tiền án tiền sự

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố 2 nghi phạm được nêu tên vào ngày 5-9 không hề có tiền án tiền sự, đồng thời tuyên bố họ là "thường dân" chứ không phải mật vụ của GRU. Trong một bài diễn văn tại Diễn đàn Kinh tế Phục sinh ở Vladivostok, ông Putin nói: “Tất nhiên, chúng tôi sẽ tìm hiểu xem những người này là ai. Chúng tôi đã biết họ là ai, và chúng tôi đã tìm thấy họ rồi”, ông nói. "Không có gì đặc biệt và không có tiền án tiền sự”.

Ông Putin đã kêu gọi Petrov và Boshirov xuất hiện trước công chúng để "tự nói về họ". Trong chương trình ngày 13-9 của RT, 2 người đàn ông tự xưng là Alexander Petrov và Ruslan Boshirov đã xuất hiện. Họ đều mặc áo khoác màu xanh dương, nói rằng mình là thường dân và làm việc trong ngành dinh dưỡng. Họ cho hay vô tình trở thành nạn nhân của “một sự trùng hợp lạ thường” và điều này khiến cuộc sống của họ bị đảo lộn. 

“Lâu nay nhiều bạn bè khuyên chúng tôi nên đến thăm thành phố Salisbury rất tuyệt vời”, Petrov cho biết. Còn Boshirov nói: “Salisbury có một thánh đường nổi tiếng không chỉ của châu Âu mà của cả thế giới”. Boshirov cho biết lý do 2 người chỉ lưu lại thành phố này một khoảng thời gian ngắn là do trời có tuyết.

Ông Wallace yêu cầu Nga giải thích những gì đã xảy ra ở Salisbury, nhưng những gì Moskva đáp lại là "sự lừa dối và dối trá". Ông Wallace nói rằng phản ứng của Nga chỉ đơn thuần là "củng cố tội lỗi của họ". Bộ trưởng Nội vụ Sajid Javid tuyên bố Anh và các đồng minh sẽ bắt 2 nghi phạm này nếu họ rời Nga lần nữa. Thế nhưng, ông Javid nói rằng “Người Nga có lẽ sẽ không bao giờ để họ rời Nga".

Hồ sơ chuyến bay cho thấy các nghi phạm đã đi khắp châu Âu kể từ khi hộ chiếu được cấp vào tháng 9-2016 và đến các địa điểm như: Geneva, Paris, Amsterdam và Milan. Hai nghi phạm xuất hiện trên camera an ninh gần nhà của ông Skripal vào thời điểm chất độc novichok bị bôi trên cửa trước, khiến ông và con gái của ông rơi vào hôn mê sau đó. Họ được cho là đã sử dụng cùng một chai nước hoa giả mà sau đó đã đầu độc Charlie Rowley và giết bà Sturgess.

Cảnh sát tìm thấy dấu vết của chất độc novichok trong phòng khách sạn ở London được sử dụng bởi 2 nghi phạm trước khi họ rời Anh trên một chuyến bay đến Moskva vào tối ngày 4-3. Các công tố viên đã buộc tội họ với âm mưu giết ông Skripal, giết người, sử dụng chất độc novichok và các hành vi phạm tội khác, nhưng đã không có một lệnh dẫn độ từ Nga vì Hiến pháp Nga cấm chuyển giao tội phạm cho các nước khác.

Đe dọa quan hệ song phương

Thủ tướng Anh Theresa May tuyên bố Anh sẽ đáp trả bằng một chiến dịch quốc tế để phá vỡ "hoạt động ác tính của Nga" và tháo dỡ các mạng gián điệp. Các quan chức Anh và Nga đã tấn công lẫn nhau trong một cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã diễn ra vào trung tuần tháng 9, nơi Anh cáo buộc Kremlin “chơi xúc xắc với cuộc sống của người dân Salisbury” và đòi Moskva phải chịu trách nhiệm. Đầu năm nay, Cố vấn an ninh quốc gia của Anh tiết lộ rằng Nga đã gián điệp trên Sergei và Yulia Skripal ít nhất là 5 năm trước vụ ám sát.

Đại sứ Nga, ông Vasily Nebenzya, phản ứng bằng cách giận dữ cáo buộc Anh và các đồng minh truyền bá “những lời dối trá lặp đi lặp lại” về sự phát triển của novichok của Nga, và gọi vụ việc Petrov và Boshirov là một “sự kiện thực tế và vô hại”. Ông Nebenzya tuyên bố cuộc điều tra được thúc đẩy bởi “tư tưởng bài Nga” và có ý định “gây ra sự cuồng loạn đáng kinh tởm chống Nga”.

Giới phân tích nhận định, vụ Skripal không chỉ đẩy quan hệ Nga - Anh rơi xuống một giai đoạn xấu chưa từng có kể từ sau Chiến tranh Lạnh mà còn có nguy cơ biến thành khủng hoảng quốc tế. Bởi thực tế cho thấy bên cạnh việc bày tỏ lo ngại sâu sắc về vụ điệp viên Skripal gây căng thẳng giữa Anh và Nga, kêu gọi Nga hợp tác đầy đủ với phía Anh trong tiến trình điều tra xoay quanh vụ việc gây chấn động này, và cho rằng Anh nên tiếp tục duy trì liên lạc, đối thoại với Nga để giải quyết những bất đồng giữa hai bên, các đồng minh của Anh vẫn luôn đứng về phía Anh trong cuộc khủng hoảng ngoại giao với Nga này.