Tiết lộ tài liệu gây đổ vỡ Thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên ở Hà Nội

• Từ Thượng đỉnh Mỹ - Triều đến sức mạnh mềm Việt Nam
• Thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên tại Hà Nội: Nền tảng cho một thỏa thuận thực chất
• Thủ đoạn trơ trẽn xuyên tạc, quấy phá Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều

Ông Trump đã đưa cho ông Kim cả hai phiên bản tiếng Hàn và tiếng Anh về quan điểm của Mỹ tại khách sạn Metropole Hà Nội vào ngày 28-2, theo một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận, nói với điều kiện giấu tên. Đây là lần đầu tiên, chính ông Trump đã xác định trực tiếp với ông Kim một cách rõ ràng về ý nghĩa của phi hạt nhân hóa theo quan điểm của ông là như thế nào, nguồn tin cho biết.

Mô hình Libya

Sự tồn tại của tài liệu này được đề cập đầu tiên bởi Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton trong các cuộc phỏng vấn trên truyền hình mà ông đưa ra sau Hội nghị thượng đỉnh 2 ngày. Nhưng ông Bolton đã không tiết lộ trong các cuộc phỏng vấn về kỳ vọng cốt lõi của Mỹ đã ghi trong tài liệu rằng Triều Tiên nên chuyển vũ khí hạt nhân và vật liệu phân hạch của mình sang Mỹ.

Tài liệu này dường như đại diện cho mô hình phi hạt nhân hóa lâu đời và cứng rắn theo "kiểu Libya" mà Triều Tiên đã từ chối nhiều lần. Các nhà phân tích cho rằng nó có thể đã được coi là xúc phạm và khiêu khích. 

Ông Trump trong các bình luận công khai trước đây đã tách mình với cách tiếp cận của ông Bolton, và nói rằng một mô hình Libya sẽ chỉ được sử dụng nếu không đạt được thỏa thuận. Ý tưởng về việc Triều Tiên bàn giao vũ khí đã được Bolton đề xuất lần đầu tiên vào năm 2004. Ông đã hồi sinh đề xuất này vào năm ngoái khi Tổng thống Trump chỉ định ông làm Cố vấn An ninh quốc gia.

Tài liệu này nhằm cung cấp cho Triều Tiên một định nghĩa rõ ràng và ngắn gọn về hàm ý của Mỹ về "không thay đổi được, có thể kiểm chứng hoàn toàn, phi hạt nhân hóa", một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận cho biết. Nhà Trắng không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận. Bộ Ngoại giao nước này cũng từ chối bình luận về những gì mà họ tin sẽ là một tài liệu phân loại mật.

Phiên bản tiếng Anh của tài liệu, mà Reuters được tiếp cận, kêu gọi phá hủy hoàn toàn cơ sở hạ tầng hạt nhân, chương trình chiến tranh hóa học và sinh học của Triều Tiên và các khả năng sử dụng kép có liên quan; và tên lửa đạn đạo, bệ phóng và các phương tiện liên quan. 

Ngoài lời kêu gọi chuyển giao vũ khí hạt nhân và nhiên liệu bom của Bình Nhưỡng, tài liệu này còn có 4 điểm chính khác. Nó kêu gọi Triều Tiên cung cấp một tuyên bố toàn diện về chương trình hạt nhân của mình và tiếp cận đầy đủ với các thanh sát viên Mỹ và quốc tế; tạm dừng tất cả các hoạt động liên quan và xây dựng bất kỳ cơ sở mới nào; xóa bỏ toàn bộ cơ sở hạ tầng hạt nhân; và chuyển tất cả các nhà khoa học và kỹ thuật viên chương trình hạt nhân sang các hoạt động thương mại.

Hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội đã bị cắt ngắn sau khi 2 nhà lãnh đạo Trump và Kim không đạt được thỏa thuận về mức độ trừng phạt kinh tế đối với Triều Tiên để đổi lấy các bước từ bỏ chương trình hạt nhân. 

Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai ông Trump và Kim, diễn ra tại Singapore vào tháng 6-2018, gần như bị hủy bỏ sau khi Triều Tiên từ chối yêu cầu lặp đi lặp lại của Bolton để theo mô hình phi hạt nhân hóa với các thành phần của chương trình hạt nhân của Libya được chuyển đến Mỹ năm 2004.

Bảy năm sau khi đạt được thỏa thuận phi hạt nhân hóa giữa Mỹ và nhà lãnh đạo Libya, Muammar Gaddafi, Mỹ đã tham gia vào một chiến dịch quân sự do NATO lãnh đạo chống lại chính phủ Gaddafi. Ông Gaddafi sau đó đã bị phiến quân lật đổ và giết chết.

Số phận nghiệt ngã

Năm ngoái, các quan chức Triều Tiên đã gọi kế hoạch của ông Bolton là "vô lý" và lưu ý "số phận nghiệt ngã" đã chụp xuống ông Gaddafi. Sau khi Triều Tiên đe dọa hủy bỏ Hội nghị thượng đỉnh Singapore, ông Trump cho biết vào tháng 5-2018, ông không theo đuổi mô hình của Libya và ông đang tìm kiếm một thỏa thuận sẽ bảo vệ ông Kim. "Ông ấy sẽ ở đó, ông ấy sẽ điều hành đất nước của ông ấy, đất nước ông ấy sẽ rất giàu có", ông Trump nói.

Tài liệu ở Hà Nội đã được trình bày trong những gì các quan chức Mỹ nói là một nỗ lực của ông Trump nhằm bảo đảm một "thỏa thuận lớn", theo đó tất cả các lệnh trừng phạt sẽ được dỡ bỏ nếu Triều Tiên từ bỏ tất cả vũ khí hạt nhân của mình.

Những ước hẹn của Mỹ-Triều đã rơi vào tình trạng lấp lửng kể từ cuộc họp tại Hà Nội. Ông Pompeo cho biết vào ngày 4-3 rằng ông hy vọng có thể gửi một đội tới CHDCND Triều Tiên trong vài tuần tới, nhưng không có dấu hiệu nào về điều đó. Jenny Town, một chuyên gia về Triều Tiên tại Trung tâm Nghiên cứu Stimson có trụ sở tại Washington, cho biết nội dung của tài liệu Mỹ không gây ngạc nhiên. 

"Đây là những gì ông Bolton muốn ngay từ đầu và rõ ràng là nó sẽ không có tác dụng. Nếu người Mỹ thực sự nghiêm túc về các cuộc đàm phán thì họ đã biết rằng đây không phải là một cách tiếp cận mà họ có thể thực hiện", ông Town nói. "Nó đã bị từ chối nhiều lần, và việc tiếp tục đưa nó lên... sẽ khá là xúc phạm. Nó là một sự 'không khởi đầu' và phản ánh hoàn toàn không có đường cong học tập trong quá trình".

Triều Tiên đã nhiều lần từ chối giải trừ vũ khí đơn phương và lập luận rằng chương trình vũ khí của họ là cần thiết cho quốc phòng, một niềm tin được củng cố bởi bài học từ số phận của ông Gaddafi và những người khác. 

Trong một cuộc phỏng vấn với chương trình ABC This Week sau Hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội, ông Bolton nói rằng: "Chúng tôi định nghĩa phi hạt nhân hóa có nghĩa là loại bỏ chương trình vũ khí hạt nhân, khả năng làm giàu uranium và khả năng tái xử lý plutonium của họ".  

Khi được hỏi ai là tác giả của tài liệu này, ông Bolton nói rằng đó là văn bản được viết "ở cấp độ nhân viên và đã được bàn thảo như thông thường".