Để vũ điệu Samba luôn rộn rã

Một trong những mối đe dọa nghiêm trọng tới ANTT của Brazil là ma túy khi nước này là một trong những nước nhập khẩu cocaine số lượng lớn cũng như là một phần của con đường vận chuyển ma túy quốc tế. Tỷ lệ tội phạm cao ở các vùng đô thị và khu vực biên giới.

Trong những năm gần đây tội phạm “cổ cồn trắng” cũng nổi lên và thu hút sự chú ý của dư luận với nhiều vụ án kinh tế nghiêm trọng gây thiệt hại hàng triệu USD. Trung bình hằng năm có khoảng gần 50.000 người bị giết hại trong các vụ án mạng. Đã có hơn 500.000 người bị sát hại bởi vũ khí nóng trong vòng 25 năm qua. Nạn bắt cóc tống tiền xảy ra nhiều ở thủ đô Rio de Janeiro và các thành phố lớn, trong khi nạn cướp giật và trộm cắp xảy ra phổ biến ở tất cả các địa phương.

Trong khi đó do sự vướng mắc về hệ thống pháp luật và tham nhũng nên công tác đấu tranh phòng chống tội phạm gặp nhiều khó khăn, nhiều vụ án không được giải quyết triệt để. Ngay tại thủ đô Rio de Janeiro vẫn tồn tại một khu ổ chuột rộng lớn là hang ổ của nhiều băng nhóm tội phạm suốt nhiều thập kỷ nay, là nỗi nhức nhối của chính quyền và nhân dân Brazil bất chấp các chiến dịch truy quét liên tục của cảnh sát.

Brazil có đường bờ biển dài với hàng trăm vịnh lớn nhỏ cùng hệ thống sông dài, là điều kiện mà bọn hải tặc lợi dụng hoành hành. Trong đó, tình trạng cướp tài sản xảy ra đặc biệt nghiêm trọng dọc tuyến sông Amazone và vùng biển phía Nam. Bọn hải tặc sử dụng nhiều trang thiết bị và vũ khí hiện đại như xuồng cao tốc, súng máy, tiểu liên cực nhanh, hệ thống định vị vệ tinh, ống nhòm hồng ngoại…để thực hiện hành vi phạm tội. Chúng móc nối với một số nhân viên biến chất của các cảng biển để được chỉ điểm các con mồi béo bở là các tàu hàng có giá trị hoặc những tàu chở khách du lịch giàu có. Trong nhiều vụ, bọn cướp sẵn sàng nổ súng giết nạn nhân để bịt đầu mối hoặc cướp luôn cả tàu và hàng hóa.

Tội phạm có tổ chức là vấn đề nhức nhối của Brazil, trong đó phức tạp nhất là tại các thành phố Rio de Janeiro và Sao Paolo với sự lũng đoạn của các băng đảng như Comando Vermelho, Amigos dos Amigos, Curitiba…Các băng nhóm tội phạm mua chuộc và ép buộc người dân trở thành tai mắt cho chúng, phải báo tin cho chúng nếu phát hiện thấy lực lượng hành pháp và che giấu chúng khi chúng lẩn trốn sự truy bắt của cảnh sát. Các đối tượng sẵn sàng liều lĩnh tấn công, chống trả lực lượng hành pháp, thậm chí chúng còn dám tấn công vào các trụ sở cơ quan công quyền để dằn mặt và thực hiện những vụ ám sát các quan chức và cảnh sát, công tố viên dám đối đầu với chúng.

Ở Brazil, Cảnh sát liên bang có vai trò hạn chế với một lực lượng nhỏ chủ yếu đóng vai trò hướng dẫn và hỗ trợ điều tra, trong khi đó phần lớn lực lượng và quyền hành nằm trong tay lực lượng cảnh sát bang và quân cảnh. Giữa hai lực lượng chính này còn có sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, đôi lúc có sự tranh giành ảnh hưởng, gây khó khăn cho hoạt động của nhau.

Trước tình hình phức tạp đó, từ năm 2004 Bộ Tư pháp Brazil đã thành lập lực lượng An ninh công cộng quốc gia (NPSF), tuyển chọn những sỹ quan tinh nhuệ nhất của Cảnh sát liên bang và cảnh sát các bang. Mô hình tổ chức và cơ chế hoạt động của lực lượng tinh nhuệ này giống các đội phản ứng nhanh SWAT của Mỹ. Chính quyền một số thành phố như Rio de Janeiro, Santa Catarina... thành lập những trung đội Cảnh sát phản ứng nhanh nhằm chống các băng nhóm tội phạm có tổ chức gây án nghiêm trọng, truy nã tội phạm nguy hiểm, giải cứu con tin, chống bạo loạn tại các trại giam…

Luật Hình sự và Luật tố tụng hình sự được sửa đổi theo hướng tăng nặng hình phạt đối với một số hành vi phạm tội, bổ sung thêm một số tội danh mới và nâng cao trách nhiệm, vai trò của các cơ quan tiến hành tố tụng, thiết lập cơ chế bảo vệ nạn nhân và người làm chứng, người cung cấp thông tin cho các cơ quan bảo vệ pháp luật, quy định về việc bồi thường cho các cá nhân, tổ chức bị thiệt hại do hành vi trái pháp luật của các cơ quan tố tụng hoặc người được phép tiến hành các hoạt động tố tụng gây ra…Các luật được điều chỉnh cũng phân định rõ hơn trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan có nhiệm vụ phòng chống tội phạm, trong đó có mối quan hệ giữa lực lượng Cảnh sát và Quân cảnh.

Brazil cũng tổ chức lại hệ thống các trại giam với 12 trại giam của quân đội, 1.580 trại giam liên bang và bang, 2.803 trại tạm giam. Để giảm gánh nặng ngân sách khổng lồ cho các trại giam, hầu hết phạm nhân (trừ các phạm nhân phải giam giữ đặc biệt) đều phải tham gia lao động sản xuất. Đồng thời để giảm tải cho các trại giam đang bị quá tải nghiêm trọng (thường bị quá tải tới gần 3 lần so với tiêu chuẩn giam giữ theo thiết kế) đối với một số tội phạm ít nghiêm trọng, phạm nhân nếu có nhân thân tốt có thể thực hiện án phạt ở gia đình hoặc cộng đồng với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản chế hoặc được sống cùng gia đình trong những khu vực đặc biệt trong trại giam.

Trước những biện pháp quyết liệt đó, trong vài năm trở lại đây, tình hình tội phạm ở Brazil đã có những chuyển biến tích cực. Số vụ phạm tội nói chung và số vụ tội phạm đặc biệt nghiêm trọng có xu hướng giảm. Bọn tội phạm không còn dám hoạt động ngang nhiên và trắng trợn như trước, đặc biệt là tại các thành phố lớn. Hiệu quả hoạt động của lực lượng Cảnh sát các cấp và các cơ quan hành pháp được nâng cao rõ rệt. Đặc biệt, sau chiến dịch đảm bảo an ninh trật tự cho World Cup 2014 được tổ chức ở nước này, tình hình đã được cải thiện rất nhiều. Du khách hiện nay đến đất nước của các vũ công Samba có thể cảm nhận được hình ảnh một Brazil hiếu khách, thanh bình thay cho những ác cảm về tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội trước đây.