Bị hạ bệ vì từ chối cho CIA đặt nhà tù bí mật
Những tiết lộ gây quan tâm của cựu Tổng thống Paksas - hiện là một nghị sĩ châu Âu - được nêu ra trong phiên điều trần mới đây trong phạm vi Ủy ban Quốc phòng và An ninh quốc gia Litva. Trước đó, theo chỉ thị của đương kim Tổng thống Dalia Grybauskaite, các nghị sĩ trong ủy ban được giao nhiệm vụ phải điều tra về nhà tù bí mật của CIA, từng hoạt động trên lãnh thổ Litva trong giai đoạn 2004-2005.
Theo lời ông Paksas, từ mùa xuân năm 2003, người đứng đầu Cục An ninh quốc gia Litva (VSD) khi đó là Mecys Laurinkus đã đề xuất với ông: Liệu có thể bí mật chuyển tới Litva một số nhân vật bị Mỹ nghi ngờ có dính líu tới khủng bố? Laurinkus khi đó còn nhấn mạnh thêm rằng, một quyết định đồng ý sẽ giúp đỡ rất nhiều cho "các đối tác nước ngoài". Cần biết vào thời điểm đó, Litva đang tích cực xin được gia nhập vào Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cần phải có những "động thái thân thiện" đối với những quốc gia đóng vai trò dẫn đầu trong NATO, trong đó tất nhiên có cả Mỹ.
Bất chấp những "gợi ý" trên, Tổng thống Rolandas Paksas đã từ chối thẳng thừng đề xuất trên của người đứng đầu VSD. Mùa thu năm 2003, Mecys Laurinkus - khi đó đã có quyết định được cử tới Madrid làm đại sứ - ngay trước khi đi đã "tuồn" cho báo chí một số hồ sơ nhạy cảm đối với ông Rolandas Paksas. Ông này buộc tội Tổng thống có quan hệ thân thiết với thương gia người Nga Yuri Borisov, cấp trái phép quốc tịch Litva cho người này để đổi lấy một khoản hỗ trợ tài chính cho chiến dịch tranh cử của mình.
Đến tháng 4/2004, vào đúng thời điểm Litva đang đón mừng việc được gia nhập NATO, Quốc hội nước này cũng tổ chức bỏ phiếu bãi nhiệm Tổng thống Paksas. Chỉ sau đó một thời gian ngắn, tại khu làng Antivilai (nằm cách
Ngay sau những phát biểu trên của cựu Tổng thống Paksas, Mecys Laurinkus (hiện đang giữ cương vị Đại sứ Litva tại Tbilisi) cũng lên tiếng thừa nhận đã bàn bạc về đề tài mở một nhà tù của CIA với Tổng thống: "Chúng tôi quả thật đã nói với nhau về vấn đề này, và tôi đã nói với Tổng thống Paksas khi đó về những hình thức đấu tranh chống khủng bố được phê chuẩn bởi các quốc gia NATO, Hội đồng châu Âu, Hội đồng nghị viện NATO cùng nhiều tổ chức có ảnh hưởng khác trên thế giới". Tất nhiên, ông Laurinkus đã không "liên kết" lời từ chối đi ngược lại với ý nguyện của
Trong khi đó, các chuyên gia độc lập đều có ý kiến cho rằng, vụ bãi nhiệm Tổng thống Paksas chắc chắn có lợi nhiều cho Mỹ. Thứ nhất, nhiều người từ trước tới nay vẫn coi ông Paksas là một chính trị gia có quan điểm thân Nga. Yếu tố thứ hai quan trọng hơn là việc mật vụ Mỹ đã bị mất một nhà tù bí mật tại quốc gia láng giềng với Litva là Ba Lan hồi cuối năm 2003, sau khi nổ ra một vụ bê bối lớn tại đây. CIA đang cần gấp một nhà tù tương tự tại châu Âu.
Tại Litva khi đó, sự chống đối duy nhất chỉ đến từ vị Tổng thống "cứng đầu" Rolandas Paksas. Tất nhiên nếu ông này từ chức, chướng ngại trên sẽ hoàn toàn được dỡ bỏ. "Các quốc gia thành viên mới được kết nạp của NATO (trong đó có cả Litva) đều tỏ ra biết ơn nước Mỹ vì sự giúp đỡ họ gia nhập tổ chức này. Vào thời điểm đó, họ có thể đồng ý với tất cả những gì được người Mỹ đề nghị" - Richard Clark, cố vấn của kênh truyền hình ABC, đồng thời là cựu quan chức đứng đầu bộ phận phản gián tại Nhà Trắng, đã bình luận như vậy trước những tiết lộ gây chú ý của vị cựu Tổng thống Litva