Cơ quan Tình báo Canada tăng cường giám sát những đối tượng cực hữu

• Tình báo Canada tăng cường do thám nội địa
• Tình báo Canada đối phó với mạng lưới gián điệp Mỹ

Người phát ngôn cho CSIS Tahera Mufti tuyên bố: "Bất cứ nhóm hay cá nhân nào - bao gồm cả những đối tượng ủng hộ chủ nghĩa cực đoan cánh hữu - chủ trương sử dụng bạo lực để thể hiện quan điểm chính trị đều khiến cho chúng tôi lo ngại. Tôi có thể khẳng định CSIS đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác trong nước và quốc tế".

Không đáng quan tâm với một "nhóm" cực hữu đã quy tụ 43.000 thành viên?

Sau vụ một tay súng hành động đơn độc xả súng điên cuồng bên trong Trung tâm Văn hóa Hồi giáo Quebec vào đêm 29-1-2017 giết chết 6 người và làm bị thương 19 người khác, cộng đồng tình báo và an ninh Canada (bao gồm CSIS) bị người dân chỉ trích kịch liệt vì đã quá coi thường mối đe dọa từ phe phái cực đoan cánh hữu.

Theo báo cáo của cảnh sát, lúc xảy ra vụ việc có khoảng 53 người đang tụ tập bên trong nhà thờ. Hung thủ tên là Alexandre Bissonnette, 27 tuổi, bị bắt giữ ngay sau đó và bị buộc tội giết người cấp độ 1.

Hồi tháng 5-2016, một chiếc đầu heo được phát hiện nằm ngay trên ngưỡng cửa Trung tâm Hồi giáo Quebec song lực lượng an ninh Canada đã không xem đó là dấu hiệu kích động xung đột tôn giáo.

Trong vụ bạo động ở Charlottesville, người phụ nữ 32 tuổi tên là Heather Heyer đã thiệt mạng sau khi một chiếc ôtô lao thẳng vào nhóm chống phân biệt chủng tộc. Hung thủ 20 tuổi James Alex Fields Jr., được cho là thành viên phe Tân quốc xã - bị buộc tội giết người cấp độ 2 liên quan đến cái chết của Heyer. Trong đoạn phim tài liệu về vụ bạo động ở Charlottesville phát trên kênh truyền hình Mỹ Vice News, người ta phát hiện 3 người Canada tham gia tuần hành cùng với các nhóm Tân Quốc xã và phe chủ trương người da trắng thượng đẳng.

2 người trong số đó được xác định tên là Shawn Beauvais McDonald và Vincent Bélanger-Mercure. Beauvais-McDonald là thành viên chịu trách nhiệm tuyển người cho nhóm có tên gọi "La Meute" (Bầy Sói), còn người thứ 2 phủ nhận mình theo thuyết người da trắng thượng đẳng nhưng lại tuyên bố với tờ La Press rằng "những tư tưởng và sáng tạo đẹp nhất" đến từ… người da trắng!

"La Meute" là nhóm cực hữu chủ trương chống nhập cư bất hợp pháp cũng như chống Hồi giáo cực đoan xuất hiện tại Canada từ năm 2015, cựu nghị sĩ Claude Patry nằm trong ban lãnh đạo nhóm La Meute và hiện nay nhóm này đã phát triển thành phong trào và có đến 43.000 thành viên đăng ký chính thức nhưng CSIS vẫn không xem "La Meute" là vấn đề đáng quan tâm ở Canada.

Trong khi Thủ tướng Canada Justin Trudeau mô tả La Meute là "nhóm phân biệt chủng tộc hung hăng". Hội đồng Quốc gia người Hồi giáo Canada (NCCM) - một tổ chức độc lập và phi lợi nhuận đại diện cho cộng đồng người Hồi giáo sống ở Canada - cho biết họ không tin chính quyền nước này có thể trấn áp được bọn cực đoan cánh hữu.

Ngược lại, tổ chức này nghi ngờ lực lượng an ninh và cảnh sát Canada đang âm thầm dò xét người Hồi giáo. Nữ giám đốc phụ trách truyền thông của NCCM Amira Elghawaby tiếp xúc với tờ National Observer qua email: "Những người Hồi giáo hoàn toàn không có tư tưởng cực đoan vẫn luôn bị đe dọa đưa vào danh sách giám sát chặt chẽ. Trong khi đó, 3 đối tượng người Canada tham gia tuần hành mang tư tưởng cực đoan ở Charlottesville lại không phải là người Hồi giáo cho nên trước đó họ không hề bị coi là mối đe dọa an ninh quốc gia và không bị giám sát thường xuyên. Nếu một người Hồi giáo ở Canada đi ra nước ngoài để tham gia những cuộc biểu tình cực đoan và bị quay phim thì ngay lập tức sẽ bị lực lượng an ninh và tình báo nước này đưa vào danh sách theo dõi thường xuyên".

Theo kết quả từ cuộc điều tra mới đây của tờ National Observer, giới chức tình báo và an ninh nước này đang hợp tác với mạng lưới công ty năng lượng trong nước để giám sát chặt chẽ các nhóm dân bản địa và nhà hoạt động môi trường được cho là chống đối kế hoạch phát triển nguồn tài nguyên không bền vững. Phản ứng trước ám chỉ buộc tội phân biệt người Hồi giáo và đồng tính bên trong hàng ngũ CSIS, giới chức CSIS tuyên bố không hề dung thứ cho nạn quấy rối, nhục mạ hay phân biệt.

Hồi tháng 2-2017, cựu thanh tra Cảnh sát Kỵ binh Hoàng gia Canada (RCMP) Bob Paulson khẳng định trước một ủy ban Thượng viện nước này rằng, mối đe dọa của chủ nghĩa cực đoan luôn là mối quan ngại hàng đầu của lực lượng cảnh sát.

Scott Bardsley, thư ký báo chí và người phát ngôn cho Bộ trưởng An ninh Công cộng Ralph Goodale, tuyên bố với tờ National Observer qua email: "Phát ngôn thù địch và loại tội phạm mang tính thù địch hoàn toàn không hề được dung thứ ở Canada. Cộng đồng hành pháp và tình báo quốc gia của Canada luôn coi các mối đe dọa an ninh là vấn đề cực kỳ nghiêm trọng, trong đó bao gồm cả mối đe dọa từ phe phái cực đoan cánh hữu và sẵn sàng sử dụng biện pháp mạnh đối với bọn chúng".

Cũng theo Scott Bardsley, chính quyền Canada chiến đấu với bọn tội phạm cực đoan thông qua nhiều sáng kiến khác nhau. Ví dụ như việc thành lập cơ quan mới gọi là Trung tâm Canada Cam kết Cộng đồng và Ngăn ngừa bạo lực có chức năng xử lý tội phạm cực đoan hóa và khủng bố. Ngân sách năm 2016 dành cho Trung tâm là 35 triệu USD (kéo dài trong vòng 5 năm) và sau đó sẽ tăng thêm 10 triệu USD vào mỗi năm. Sáng kiến khác gọi là Chương trình Hạ tầng An ninh với ngân sách gấp đôi so với Trung tâm nói trên.

Phần tử cực đoan cánh hữu và danh sách cấm bay

Dự luật C-51 (cũng được gọi là Luật Chống khủng bố) đề xuất năm 2015 cho phép Bộ An ninh Công cộng Canada đưa thêm tên một người vào danh sách cấm bay khi có đầy đủ bằng chứng thuyết phục chứng minh đối tượng có khả năng sẽ "du lịch bằng đường hàng không với mục đích phạm tội ví dụ như tham gia vào hoạt động của một nhóm khủng bố hay trợ giúp khủng bố".

Các cơ quan như RCMP, CBSA (Cơ quan Hải quan Canada) và CSIS đều được phép truy cập vào "danh sách cấm bay" (được chính quyền gọi là Chương trình Bảo vệ hành khách). Scott Bardsley nhấn mạnh thêm rằng, danh sách cấm bay chỉ bao gồm những cá nhân đặt ra mối đe dọa an ninh cho quốc gia mà không hề căn cứ vào ý thức hệ hay tín ngưỡng của họ.

Caroline Cournoyer, nữ chỉ huy đơn vị chống tội phạm mang tính thù địch của Sở cảnh sát Montreal, khẳng định với tờ Nartional Observer rằng, cảnh sát Montreal đang giám sát những phần tử cực đoan cánh hữu đưa thông điệp lên các diễn đàn trực tuyến. Cournoyer giải thích: "Vào mỗi ngày hay hàng tuần, những đối tượng này đưa lên mạng xã hội hàng loạt bình luận và chúng tôi theo dõi xem bọn chúng có kế hoạch tham gia biểu tình hay không. Mặc dù chúng tôi biết rằng không phải bất cứ điều gì cũng được bọn chúng đưa lên mạng xã hội".

Michel Juneau Katsuya, cựu sĩ quan CSIS lãnh đạo đơn vị giám sát các thành viên cực hữu vào giữa thập niên 1990 nhận định: chủ nghĩa cực đoan cánh hữu có thể đặt ra mối đe dọa an ninh quốc gia hơn cả cực đoan Hồi giáo.

Hiện thời cực đoan cánh hữu không tấn công khủng bố nhằm vào dân thường song "đó chỉ là vấn đề thời gian" mà thôi. Một nghiên cứu về chủ nghĩa cực đoan cánh hữu ở Canada công bố trên tạp chí Conflict & Terror tiết lộ thông tin khủng khiếp: có ít nhất 100 nhóm tương tự như "La Meute" đang hoạt động trong nước này, đặc biệt ở các tỉnh như Alberta, British Columbia và Quebec. Nghiên cứu cũng nêu chi tiết về hàng trăm vụ việc liên quan đến bọn cực hữu vào giữa những năm 1980 và 2015.

Juneau-Katsuya lưu ý rằng, chính quyền Canada đang tập trung quá nhiều vào chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo mà có vẻ lơ là trước những mối đe dọa cực đoan khác. Giới chức CSIS từng công bố nhiều báo cáo có nội dung tập trung vào mối đe dọa từ số công dân bay ra nước ngoài tham gia các tổ chức khủng bố bao gồm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Trang web CSIS cũng thông tin về khoảng 180 đối tượng nguy hiểm này, được tin là bay sang Syria và Iraq. Như trong báo cáo năm 2016 tựa đề "Mối đe dọa khủng bố" của Bộ An ninh Công cộng Canada tập trung rất nhiều vào các nhóm khủng bố Hồi giáo như là IS; còn trang web của CSIS nhận định chủ nghĩa cực đoan cánh hữu không là vấn đề đáng lo ngại ở Canada trong những năm gần đây.

Cuộc tuần hành ở Charlotteville bang Virginia bắt đầu thu hút sự chú ý của thế giới sau khi xảy ra cuộc đụng độ gây chết người giữa phe ủng hộ chủ nghĩa người da trắng thượng đẳng và các nhóm phân biệt chủng tộc khác nhau bao gồm nhóm tân Quốc xã và Ku Klux Klan (KKK). Trước khi nổ ra cuộc bạo động này, CSIS không thừa nhận về mối đe dọa của cộng đồng cực hữu trong nước và thậm chí còn đánh giá "đây không là vấn đề đáng quan tâm ở Canada". Nhưng tình hình bây giờ đã khác.

Chính quyền Canada cần đánh giá lại vấn đề nếu không muốn những vụ việc tương tự như ở Charlottesville lặp lại tại đất nước này. Đáng nói là vào ngày 20-8 vừa qua, nhóm La Meute đã tổ chức cuộc tuần hành được cảnh sát mô tả là "bất hợp pháp" ở Quebec nhằm phản đối những người nhập cư trái phép. Cuộc tuần hành ngắn ngủi của Le Meute kết thúc với khẩu hiệu hô vang "Chúng tôi là La Meute" và "La Meute muôn năm".