Cuộc “lập trình não bộ” để bảo vệ danh hiệu vô địch cờ vua thế giới

Kết quả điều tra độc lập của 2 tác giả cuốn sách viết về V. Korchnoi cho thấy, vị bác sĩ riêng của A. Kaprov chính là Tiến sĩ y khoa Vladimir Zuhar, một thành viên của Phòng thí nghiệm Dinh dưỡng và nhịp sinh học, trực thuộc Viện Y sinh vũ trụ chuyên nghiên cứu các hiện tượng cận tâm lý, ngoại cảm và tâm linh trong thế giới con người.

Năm 1978, để bảo toàn danh hiệu vô địch liên tiếp có từ 3 năm trước, Đại kiện tướng cờ vua thế giới Anatoly Karpov đã chấp nhận lời thách đấu của "kỳ phùng địch thủ" Viktor Korchnoi hơn mình 20 tuổi; đồng thời nhằm tái khẳng định vị trí siêu cường của Liên bang Xôviết trong môn thể thao quốc tế đậm chất trí tuệ này.

Địa điểm thi đấu diễn ra tại thành phố Baguio, nổi tiếng qua biệt danh "thủ đô mùa hè" nằm ở phía bắc quần đảo Philippines, trong khuôn khổ giải đấu thường niên của Liên đoàn Cờ vua thế giới (FIDE). A. Kaprov khi ấy tuy mới 26 tuổi nhưng đã 3 lần vô địch thế giới vào các năm từ 1975-1977, còn người đồng hương V. Korchnoi vốn là nhà quán quân châu Âu, từng 4 lần vô địch giải cờ vua Liên Xô. Trong một lần cùng đội tuyển Liên Xô tham gia thi đấu ở Amsterdam (Hà Lan) vào năm 1976, V. Korchnoi đã trốn, ở lại rồi sang định cư tại Thụy Sĩ.

Để chứng tỏ mình có khả năng ngang tài ngang sức với A. Kaprov, đích thân V. Korchnoi đã đứng ra thách đấu và được FIDE chấp thuận. Trong thực tế, sau khi nhà vô địch của năm 1974 là Bobby Fischer (1943-2008) người Mỹ gốc Iceland lui về ở ẩn, chính thức giã từ các giải đấu của FIDE thì chỉ còn 2 danh thủ gốc Liên Xô nêu trên xứng đáng lọt vào trận chung kết của năm 1978. Kết cục, FIDE ghi nhận đây là trận đấu dài nhất trong lịch sử các giải vô địch cờ vua thế giới, kéo dài suốt 3 tháng kể từ ngày 18/7 đến ngày 18/10/1978. Sau 32 ván đấu trí căng thẳng với 124 nước cờ di chuyển đầy kịch tính, phần thắng cuối cùng đã thuộc về Đại kiện tướng Liên Xô A. Karpov.

Tại Baguio, đoàn Liên Xô bao gồm khoảng 80 người đảm nhiệm công tác dịch vụ hậu cần cho trận đấu, còn Karpov sống tách biệt trong một ngôi biệt thự cùng bác sĩ riêng, đồng thời cũng là nhân vật đặc biệt nêu trên. Tòa biệt thự kín đáo này được canh phòng cẩn mật bởi các nhân viên Ủy ban An ninh Nhà nước Liên Xô (KGB).

Nhân vật bí ẩn vẫn ngồi chếch sau kỳ thủ A. Karpov trong trận đấu với V. Korchnoi 3 năm sau.

Bác sĩ riêng của Karpov là Tiến sĩ V. Zuhar từng là cộng sự viên cao cấp thuộc Tổng cục V của KGB. Tổng cục V còn có bí danh khác là "Tổng cục T" thiên về lĩnh vực phản gián khoa học kỹ thuật. Trong tổng cục này có một phòng đặc biệt nằm tại một địa điểm bí mật bên ngoài trụ sở KGB ở Moskva, chuyên nghiên cứu việc áp dụng các phương pháp khác nhau tác động đến tâm trí con người. Các nhà khoa học thuộc phòng đặc biệt này đã tạo ra được cách lập trình ngôn ngữ thần kinh, hay "lập trình não bộ".

Tuy hơn 3 thập niên qua các hồ sơ của Tổng cục V luôn được liệt vào hàng bí mật quốc gia, khiến chưa ai có thể đưa ra được những bằng chứng đáng tin cậy về phương pháp "lập trình não bộ", nhưng vẫn song song tồn tại tin đồn lan truyền trong làng cờ chuyên nghiệp, rằng chính liệu pháp lập trình ngôn ngữ thần kinh đã ảnh hưởng đến tâm trí của đấu thủ V. Korchnoi.

Thoạt tiên, Korchnoi rất tự tin khi bước vào trận đấu, bởi trong quá khứ vốn là đồng nghiệp gần gũi, hiểu rõ đường đi nước bước trong cách xử trí các nước cờ của A. Karpov. "Ngay từ ván đấu đầu tiên, tôi đã có linh cảm có ai đó cứ nhìn chằm chằm như thôi miên về phía mình - V. Korchnoi nhớ lại - Lúc nghỉ giải lao mới xác định rõ đó là người đàn ông ngồi chếch phía sau đối thủ Karpov".

V. Korchnoi liền yêu cầu trợ lý của mình xác định xem danh tính người đó là ai. Thì ra đấy là bác sĩ riêng của Karpov, cũng là một nhà tâm lý học và chuyên gia tâm thần học trong lĩnh vực y học không gian. "Bản thân A. Karpov từng tiết lộ rằng, tuy bác sĩ Zuhar không trực tiếp chơi cờ, nhưng đã hỗ trợ hiệu quả bằng những động thái mang lại hiệu suất cao nhất", V. Korchnoi cho biết thêm.

Ba năm sau, V. Korchnoi lại tái đấu cùng A. Karpov trong khuôn khổ giải vô địch thế giới thường niên của FIDE, được tổ chức tại thị trấn Merano phía bắc Italia vào năm 1981. Trận đấu đã diễn ra từ ngày 1/10 và kéo dài đến ngày 19/11/1981 mới phân thắng bại. Sau 18 ván cờ dai dẳng, cuối cùng với tổng số điểm là 6-2 nghiêng về A. Karpov, ông bảo vệ được danh hiệu vô địch.

"Cả trong trận đấu này, cũng như lần gặp gần nhất tại Kiev ở Ukraina giữa tôi với Karpov vào đầu năm 2008, bác sĩ  Zuhar luôn hiện diện lẩn khuất đâu đó giữa các hàng ghế khán giả, theo đuổi mục tiêu đã định…", danh thủ V. Korchnoi cho biết thêm ở phần cuối cuốn sách về sự nghiệp đánh cờ chuyên nghiệp của ông