Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ từng cộng tác với tỉnh báo Nga?

Cuốn sách này là sự hợp tác giữa Earley và Sergei Tretyakov, một sĩ quan tình báo Nga đào thoát sang Mỹ vào năm 2000. Chính Tretyakov đã tiết lộ với Earley về việc ông Talbott từng bí mật cộng tác với tình báo Nga. Vậy thực hư của việc tiết lộ này như thế nào?

Elson Strobe Talbott sinh ngày 25/11/1946 tại thành phố Dayton, bang Ohio của Mỹ. Talbott là bạn thân với hai vợ chồng  cựu Tổng thống Bill Clinton. Năm 1992, khi ông Bill Clinton trở thành Tổng thống Mỹ, Talbott được bổ nhiệm làm cố vấn đặc biệt của Bộ Ngoại giao Mỹ chuyên các vấn đề về Nga.

Từ năm 1994 đến năm 2001, Talbott giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Ngoại giao phụ trách các vấn đề về Nga và các quốc gia Đông Âu. Năm 2008, Talbott làm cố vấn cho chiến dịch tranh cử của bà Hillary Clinton. Hiện nay ông là Chủ tịch Viện Nghiên cứu chính trị - kinh tế Brookings ở thủ đô Washington.

Còn điệp viên đào thoát Sergei Tretyakov sinh ngày 5/10/1956 tại thủ đô Moksva của Nga. Tretyakov được tình báo Liên Xô tuyển dụng vào năm 1977 và cho đến khi đào thoát vào tháng 10/2000, là sĩ quan tình báo Nga mang quân hàm đại tá và đang phục vụ trong phái bộ ngoại giao Nga tại Liên Hiệp Quốc.

Sau khi đào thoát, Tretyakov cộng tác đắc lực với Cơ quan Tình báo trung ương (CIA) và Cục Điều tra liên bang (FBI). Những thông tin được cho là vô cùng có giá trị mà Tretyakov cung cấp cho CIA và FBI đã mang lại thu nhập hàng triệu USD tiền thưởng cho điệp viên đào thoát này.

Đến năm 2008, sau thời gian im hơi lặng tiếng, Tretyakov bắt đầu xuất đầu lộ diện để trả lời một số cuộc phỏng vấn đồng thời cộng tác với Pete Earley để xuất bản cuốn sách có nhan đề “Comrade J.” gây nhiều tranh cãi hiện nay.

Sergei Tretyakov.

Theo Tretyakov, ông Talbott có quan hệ với tình báo Liên Xô khi còn làm phóng viên thường trú của tạp chí Time tại thủ đô Moksva thông qua môi giới của một nhà báo người Nga tên Viktor Louis. Thực ra Louis là một nhân viên tình báo Liên Xô có nhiệm vụ thâm nhập vào giới báo chí nước ngoài làm việc tại thủ đô Moksva để phát hiện điệp viên nằm vùng và tìm cách tuyển dụng cộng tác viên. Có thể trong thời kỳ này, tình báo Liên Xô đã tuyển dụng Talbott làm cộng tác viên thông qua môi giới của Louis.

Mối quan hệ giữa Talbott và Louis chỉ chấm dứt vào năm 1992 khi Louis bất ngờ bị tử nạn trong một tai nạn giao thông ở thành phố Saint Petersbourg của Nga mà nghi vấn là bị giết hại bởi một cơ quan tình báo nước ngoài.

Trong cuốn sách “Comrade J.” của mình, tác giả Pete Earley cho rằng sau khi được bổ nhiệm vào chức vụ Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ năm 1994, Talbott  vẫn tiếp tục cộng tác với tình báo Nga nhưng theo một phương thức khác. Trong thời gian này, biết Talbott có quan hệ khá mật thiết với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Georgi Mamedov nên tình báo Nga đã biết lợi dụng mối quan hệ này để thu thập nhiều thông tin vô cùng quan trọng của Mỹ bằng việc đề nghị Mamedov khai thác từ Talbott. 

Và đó là cách mà tình báo Nga đã thu thập được nhiều thông tin tối quan trọng của Mỹ thông qua mối quan hệ  bạn bè thân thiết giữa Mamedov và Talbott. Cũng theo tiết lộ của Earley, mối quan hệ này khiến FBI phải chú ý và đến năm 1999, Giám đốc FBI Louis Freeh phải cảnh báo Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Madeleine Albright là không nên trao đổi những vấn đề tối quan trọng của quốc gia với Talbott do nghi ngờ Talbott sẽ vô tình hoặc cố ý chuyển giao lại những thông tin này cho Mamedov và từ Mamedov sẽ đến tay tình báo Nga.

Không biết những tiết lộ này của Earley thực hư như thế nào, nhưng cho đến nay cả cựu Bộ trưởng Madeleine Albright và cựu Giám đốc FBI Louis Freeh đều chưa bình luận công khai về vấn đề này.

Cuốn sách "Comrade J." đang gây xôn xao dư luận Mỹ.

Trong cuốn sách của mình, dựa vào tiết lộ của Tretyakov, tác giả Earley còn cho rằng Talbott đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm bớt sự phê phán của Chính phủ Mỹ trong việc Nga đưa quân tấn công nước Cộng hòa Chechnya vào giữa thập niên 90.

Hiện nay, tuy làm xôn xao dư luận, nhưng tiết lộ của cuốn sách “Comrade J.” cũng đã gây nhiều phản ứng khác nhau. Trong khi các Hãng thông tấn AP, Reuters, báo The Washington Post, tạp chí Time đều nghi vấn tính chính xác của những tiết lộ về việc cựu Thứ trưởng Talbott có thời gian cộng tác với tình báo Nga thì báo The New York Times và một số diễn đàn của đảng Cộng hòa trên mạng lại cho rằng đó là những thông tin thật và đề nghị chính phủ của Tổng thống Barack Obama nên tiến hành điều tra khi viện cớ rằng những tiết lộ của điệp viên đào thoát Tretyakov rất có giá trị và xác thực đến nỗi CIA và FBI phải chi hàng triệu USD để mua những thông tin này.

Riêng ông Talbott cũng công nhận về mối quan hệ với nhà báo người Nga Viktor Louis và Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mamedov nhưng khẳng định đó chỉ là thuần túy vì công việc chuyên môn chứ không vì một nguyên nhân nào khác