Cựu Tổng thống Liberia Charles Taylor là điệp viên CIA

Khi dùng vải trải giường cột thành sợi dây để chạy trốn từ cửa sổ tầng hai của Trung tâm giam giữ Playmouth vào ngày 15/9/1985, Charles G. Taylor lúc đó không chỉ đơn thuần là kẻ tội phạm bình thường đào thoát để tránh bị dẫn độ. Bởi vì Taylor còn là một "nguồn thông tin khan hiếm" cho tình báo Mỹ.

Sau 1/4 thế kỷ im lặng, nay chính quyền Mỹ đã chính thức xác nhận những lời đồn đại là sự thật. Tuy nhiên, Cơ quan Tình báo quốc phòng Mỹ (DIA) từ chối tiết lộ bất cứ chi tiết nào về mối quan hệ đặc biệt này vì lý do có thể gây nguy hại đến an ninh quốc gia Mỹ.

Người của DIA chỉ khẳng định nhân viên của họ và CIA bắt đầu làm việc với Taylor từ đầu thập niên 80 thế kỷ trước. Theo Douglas Farah, Taylor là người cung cấp nhiều thông tin hữu ích cho DIA và CIA trong quá khứ.

Cần biết, Farah là chuyên gia Trung tâm Chiến lược và đánh giá quốc tế (IASC) ở Washington, và là nhà nghiên cứu về chế độ Charles Taylor từng nổi danh với câu chuyện đổi súng lấy kim cương của Taylor.

Charles Taylor, 63 tuổi, được biện hộ vô tội vào năm 2009 đối với một số điểm buộc tội liên quan đến giết người, cưỡng bức, tấn công dân thường và triển khai binh sĩ trẻ con trong cuộc nội chiến ở quốc gia láng giềng Sierra Leone khi ông ta làm tổng thống Liberia từ năm 1997 đến 2003.

Sau vụ kiện kéo dài vài năm, ban hội thẩm gồm 3 thẩm phán của Tòa án đặc biệt về Sierra Leone của Liên Hiệp Quốc hiện đang xem xét lại 10.000 trang bằng chứng, bao gồm lời khai của khoảng 100 nạn nhân, cựu phiến quân và ngay chính Taylor.

Solomon Moriba, người phát ngôn cho Tòa án quốc tế The Hague (Hà Lan), cho biết bản án chống Taylor có thể sẽ được lập vào quý đầu năm nay.

Moriba cũng cho biết bất cứ mối quan hệ nào giữa Taylor với tình báo Mỹ đều không liên quan đến vụ án của Taylor trước khi phiên tòa bắt đầu, nhưng một số nhà điều tra - như Allan White, cựu điều tra viên của Bộ Quốc phòng Mỹ và là người giúp xây dựng vụ án chống Charles Taylor cho Liên Hiệp Quốc - cho rằng mối quan hệ này giải thích tại sao một số quan chức Mỹ có vẻ miễn cưỡng sử dụng ảnh hưởng của họ để đưa Taylor ra xét xử sớm hơn.

Sau khi rời khỏi chức vụ Tổng thống Liberia năm 2003, Taylor sống lưu vong suốt 3 năm ở Nigeria, quốc gia đồng minh của Mỹ. Chính quyền Bush lúc đó đã bị các thành viên Quốc hội Mỹ chỉ trích gay gắt vì đã không có sự can thiệp nào với chính quyền Nigeria  buộc quốc gia này giao nộp Taylor cho Tòa án The Hague.

Mối quan hệ giữa Taylor và cộng đồng tình báo Mỹ được ghi nhận trong hàng chục bản báo cáo bí mật - ít nhất là 50 tài liệu riêng biệt - được Lầu Năm Góc giữ kín trong vài thập niên. Tuy nhiên, khoảng thời gian chính xác và phạm vi hợp tác này vẫn còn chưa được tiết lộ.

Một số cựu điệp viên DIA và CIA giấu tên và các chuyên gia như là Douglas Farah tin rằng, Taylor là nguồn hữu ích cho việc thu thập thông tin tình báo về mọi hoạt động của Moammar Gaddafi, nhà lãnh đạo Libya bị buộc tội tài trợ cho những hành động khủng bố như vụ đánh bom chuyến bay Pan Am 103 trên bầu trời thị trấn Lockerbie của Scotland cũng như kích động phiến quân trên khắp châu Phi.

Ngoài ra, Taylor cũng được tình báo Mỹ coi là nguồn cung cấp thông tin quý báu về một số vấn đề quan trọng ở châu Phi, từ hoạt động buôn lậu vũ khí cho đến các hoạt động của Liên Xô trong thời Chiến tranh lạnh và trong thập niên 90.

Prince Johnson, một cựu đồng minh của Taylor, tuyên bố trước một ủy ban chính quyền ở Liberia năm 2008 rằng, ông tin chắc tình báo Mỹ đã khuyến khích Taylor lật đổ chính quyền ở Liberia vì lợi ích của Washington.

Sự việc bắt đầu khi Taylor đến Boston năm 1972 học ngành kinh tế tại Đại học Bentley ở Waltham. Trong thời gian ở Boston, Taylor tham gia lãnh đạo Hiệp hội Liên minh Liberia (ULA). Năm 1977, Taylor trở về Liberia và gia nhập chính quyền của Samuel Doe sau cuộc đảo chính năm 1980.

Năm 1983, Taylor rời khỏi Liberia sau khi bị buộc tội biển thủ 1 triệu USD của chính quyền Samuel Doe. Taylor bị bắt tại Somerville năm 1984 và bị giam giữ ở Trung tâm giam giữ Playmouth Massachusetts,  để chờ dẫn độ về Liberia.

Thông tin tiết lộ về việc Taylor hợp tác với tình báo Mỹ đã làm nổi lên nhiều vấn đề như là chính quyền Mỹ có vai trò như thế nào trong cuộc vượt ngục khỏi Playmouth của Taylor năm 1985.

David M. Crane - Trưởng công tố của Tòa án xét xử tội ác chiến tranh Sierra Leone từ năm 2002 đến 2005 và hiện đang giảng dạy ở Đại học Luật Syracuse - cũng cho rằng cuộc vượt ngục của Charles Taylor có sự giúp đỡ của tình báo Mỹ.

Về phần mình, Taylor khai có một gác ngục mở cửa xà lim cho ông ta. Taylor cũng khai có hai người mà ông ta cho là điệp viên Mỹ chờ ông ta bên ngoài nhà tù rồi sau đó lái xe chở ông ta đến New York để gặp vợ.

Brian Gillen, giám thị nhà tù Playmouth và là giám đốc an ninh ở đây khi Taylor vượt ngục, từ chối bình luận về vấn đề này. Taylor xuất hiện trở lại ở Liberia năm 1989 và lãnh đạo đội phiến quân.

Một vài cựu quan chức và chuyên gia tin rằng DIA và CIA có lẽ đã ngưng quan hệ với Taylor khi người này trở thành tổng thống Liberia vào năm 1997. Còn Douglas Farah tin rằng, ngay từ buổi đầu hợp tác bí mật với Taylor, tình báo Mỹ đã biết rõ đây là con người độc ác như thế nào