Giải mật vụ máy bay của CIA bị Sandinista bắn hạ 30 năm trước

10:42 13/10/2017
Ngày 5-10-1986, một máy bay dân sự do phi công người Mỹ là William J. Cooper điều khiển cùng phi công phụ Wallace "Buzz" Sawyer, nhân viên truyền tin người Nicaragua Freddy Vilches và Eugene Hasenfus, cựu lính Thủy quân lục chiến Mỹ, phụ trách thả dù, đã bị quân đội Sandinista, Nicaragua bắn rơi.

Hậu quả là Cooper, Sawyer, Vilches thiệt mạng, Eugene Hasenfus bị bắt. Trong quá trình thẩm vấn, Hasenfus khai nhận ông đang thực hiện một phi vụ viện trợ hàng quân sự cho Contra, một lực lượng chống Sandinista ở Nicaragua do Mỹ thành lập và tài trợ. Quan trọng hơn, Hasenfus còn khai rằng phi vụ được tiến hành bởi Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA)…

Bài 1: Bàn tay lông lá của CIA

Bối cảnh ra đời của Sandinista

Ngược dòng lịch sử, người Mỹ bắt đầu đặt dấu ấn lên đất Nicaragua là vào năm 1912, sau cuộc “chiến tranh chuối”, đưa Anastasio Somoza Garcia lên nắm quyền, bắt đầu từ năm 1937 với 3 triều đại, gồm: Anastasio Somoza Garcia, Luis Somoza Debayle (con trai đầu của Somoza) và Anastasio Somoza Debayle (con trai thứ) rồi sụp đổ vào năm 1979 sau cuộc cách mạng Nicaragua.

Trong suốt những năm cầm quyền, được sự ủng hộ của Chính phủ Mỹ, gia đình Somoza nổi tiếng về sự cai trị chuyên chế, tham nhũng chính trị cùng những cuộc đàn áp dã man những phong trào chống đối. Chính vì thế, đầu năm 1961, ba thanh niên trẻ là Carlos Fonseca Amador, Silvio Mayorga và Tomas Borge Martinez  đã đứng ra thành lập một tổ chức mang tên “Mặt trận giải phóng dân tộc Sandinista - viết tắt là FSLN”.

Một doanh trại giữa rừng của phe Contra.

Thoạt đầu, FSLN chỉ gồm khoảng 20 người nhưng với sự trợ giúp của các sinh viên, khá nhiều nông dân cùng các nhóm chống đối chính quyền Somoza ở Nicaragua đã tình nguyện gia nhập, chưa kể một số thành viên khác đến từ Cuba, Panama, Venezuela. Đến năm 1970, FSLN có một lực lượng đủ mạnh - gọi là Sandinista - để khởi động chiến tranh du kích, lật đổ Somoza.

Tuy nhiên, do non kém về chiến thuật, chiến lược, những cuộc tấn công của FSLN vào những thành phố ven biển như Matagalpa, Bocay Raiti đã gặp phải thất bại nặng nề - trong đó có cả việc 1 trong 3 thủ lĩnh của FSLN là Silvio Mayorga bị giết. Để bảo toàn lực lượng, FSLN quay lại tập trung vào việc xây dựng và củng cố hàng ngũ.

Giữa những năm 1970, khi thấy đã hoàn chỉnh về mặt tổ chức, thay vì tấn công vũ trang, FSLN lại tiến hành các chiến dịch bắt cóc con tin, dẫn đến việc quân đội và cảnh sát Nicaragua tuyên bố tình trạng khẩn cấp.

Thời điểm ấy, những vụ bắt bớ, tra tấn, giết người, kiểm duyệt báo chí diễn ra vô tội vạ khiến dư luận thế giới lên án về tình trạng vi phạm nhân quyền ở Nicaragua. Ngay cả nước Mỹ trước đó vẫn ủng hộ chế độ độc tài Somoza thì gần cuối năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter quyết định cắt viện trợ cho quốc gia này. Đáp lại, Somoza ban bố tình trạng chiến tranh trong cả nước để làm áp lực, buộc Tổng thống Jimmy Carter phải tái viện trợ.

Trong khi Tổng thống Jimmy Carter còn đang xem xét, ngày 10-1-1978, Pedro Joaquin Chamorro Cardenal, biên tập viên của tờ La Prensa, đồng thời cũng là người sáng lập tổ chức “Liên minh Dân chủ giải phóng - UDEL”, bị quân đội Nicaragua sát hại. Hệ quả là một cuộc bạo loạn nổ ra tại thủ đô Managua rồi tiếp theo là một cuộc tổng đình công trong cả nước, kêu gọi lật đổ chế độ Somoza.

Các nhóm nổi dậy đốt cháy nhiều ngân hàng, trụ sở công ty, nhà xưởng…, phần lớn là của Mỹ. Ý thức được sức mạnh của làn sóng cách mạng, trong 2 ngày 23 và 24-1, Đại sứ quán Mỹ ra lệnh cho khoảng 80% doanh nghiệp Mỹ ở Managua và ở các tỉnh Leon, Granada, Chinandega, Matagalpa… phải đóng cửa.

Tình trạng bất ổn trong xã hội Nicaragua tiếp tục kéo dài. Ngày 22-8-1978, khi Quốc hội  Nicaragua đang họp ở Cung điện Quốc gia thì dưới sự chỉ huy của Eden Pastora, lực lượng Sandinista xông vào, bắt 2.000 người làm con tin để đòi tiền chuộc, đồng thời yêu cầu cảnh sát phải trả tự do cho các tù nhân Sandinista đang bị giam giữ. Sau 2 ngày thương thuyết, Chính phủ Somoza đồng ý trả 500.000USD cùng các tù nhân. Cuộc nổi dậy càng tăng thêm sức mạnh khi Sandinista nhận được sự ủng hộ vật chất của Venezuaela và Panama.

Tháng 6-1979, FSLN kiểm soát toàn bộ đất nước Nicaragua - ngoại trừ thủ đô Managua trong lúc người Mỹ bắt đầu buông tay vì họ thấy rằng Somoza không hề có ý định tổ chức một cuộc bầu cử dân chủ. Ngày 17-7-1979, Tổng thống Somoza buộc phải từ chức. FSLN lên nắm quyền.

Rất nhanh chóng, đất đai, tài sản của người nước ngoài bị quốc hữu hóa, tòa án ngừng hoạt động, nông dân, công nhân được tổ chức thành những “Ủy ban phòng vệ dân sự”. FSLN cũng tuyên bố “mọi cuộc bầu cử để lập nên chính quyền mới là không cần thiết”. Bên cạnh đó, giống như chế độ Somoza, FSLN cũng tiến hành kiểm duyệt báo chí, bắt giam những người chống đối rồi kết án mà không cần phải đưa ra tòa

Sự ra đời của “Contra”

Chỉ một năm sau ngày FSLN nắm chính quyền ở Nicaragua, một phong trào chống lại FSLN đã hình thành tại một khu vực dọc theo biên giới giữa Nicaragua và Honduras, tiếng Tây Ban Nha gọi là “Sandinista Contrarrevolucion - Cuộc cách mạng ngược chống lại Sandinista - viết tắt là Contra”. Những thành viên ban đầu của Contra là sĩ quan, binh lính thuộc đơn vị Cảnh vệ Quốc gia dưới thời Tổng thống Somoza cùng những người vẫn trung thành với Somoza, sống lưu vong tại Honduras.

Eugene Hasenfus lúc bị quân Sandinista bắt.

Bên cạnh đó, lực lượng chống đối FSLN còn có các nhóm dân tộc thiểu số ở vùng bờ biển Mosquito Coast. Họ đòi hỏi phải được quyền tự quyết, tự trị nhưng bị FSLN từ chối. Đến năm 1982, lại có thêm sự xuất hiện của “Mặt trận cách mạng Sandinista” và “Liên minh cách mạng dân chủ” do Eden Pastora cầm đầu, hoạt động ở phía nam Nicaragua.

Ngay lập tức, người Mỹ vào cuộc. Thông qua nhân vật đứng đầu Contra là Enrique Bermudez, Mỹ tiến hành các biện pháp thống nhất các phe nhóm trong Contra thành một tổ chức chung, gọi là “Lực lượng dân chủ Nicaragua - viết tắt là FDN”. 

Được sự hỗ trợ của Mỹ về vũ khí và tài chính, năm 1982, FDN trở thành tổ chức chống đối mạnh nhất ở Nicaragua. Theo quan điểm của Chính phủ Mỹ,  Sandinista là mối đe dọa lợi ích kinh tế của các tập đoàn Mỹ ở Nicaragua cũng như an ninh nước Mỹ. Tổng thống Mỹ Ronald Reagan đã cáo buộc Sandinista “nhập khẩu chủ nghĩa xã hội kiểu Cuba và trợ giúp du kích cánh tả ở El Salvador”.

Ngày 4-1-1982,  Tổng thống Reagan ký Chỉ thị 17 về an ninh quốc gia, trong đó Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) được quyền tuyển dụng nhân lực, mua sắm trang thiết bị nhằm chống lại Sandinista với kinh phí 19 triệu USD. 

Tuy nhiên, ngay từ trước đó, tháng 12-1981, CIA đã tiến hành các hoạt động hỗ trợ cho lực lượng Contra với súng đạn, quân phục, lương thực, máy truyền tin. Trong năm tài chính 1984, Quốc hội Mỹ chấp thuận khoản viện trợ không hoàn lại cho Contra trị giá 24 triệu USD. Và mặc dù các nghiên cứu do Bộ Ngoại giao Mỹ tiến hành đã cho thấy Tổng thống Reagan cố tình phóng đại về “ảnh hưởng của Liên Xô ở Nicaragua”, nhưng các hoạt động ủng hộ Contra vẫn được tiến hành.

Ngày 1-5-1985, Tổng thống Reagan tuyên bố “Nicaragua là mối nguy hiểm bất thường đối với an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại của Mỹ. Sandinista là những người cộng sản theo Cuba, Liên Xô, đe dọa nghiêm trọng hòa bình, dân chủ ở Nicaragua và sự ổn định của châu Mỹ Latinh. Chúng ta phải có hành động phù hợp để đưa Nicaragua trở lại với Trung Mỹ, và đó là việc làm hợp lý theo tiêu chuẩn khu vực”.

CIA vào cuộc

Đi đầu trong các hoạt động chống lại Sandinista là Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ CIA. Ngoài việc cung cấp tiền bạc, vũ khí, quân trang quân dụng, CIA còn đào tạo nghiệp vụ tình báo cho một số  thành viên Contra đồng thời chỉ điểm những mục tiêu phải tấn công. Thế nhưng, thay vì đánh vào những mục tiêu ấy, Contra lại nhắm vào trường học, bệnh viện, hợp tác xã nông nghiệp, những nhà máy lọc dầu, đường ống dẫn dầu, cảng biển - là những nơi không hề có sự vũ trang, phòng vệ.

Quân Sandinista reo hò chiến thắng khi nghe tin Somoza từ chức.

Theo Contra, đó là những “mục tiêu mềm” và họ đã “vô hiệu hóa” thường dân Sandinista. Duane “Dewey” Clarridge, sĩ quan CIA phụ trách chiến tranh bí mật ở Nicaragua trong một buổi điều trần trước Ủy ban Tình báo hạ viện Mỹ đã thừa nhận “phe Contra  thường xuyên giết hại thường dân và các quan chức Sandinista ở các tỉnh, cũng như những người đứng đầu các  hợp tác xã, y tá, bác sĩ và thẩm phán” nhưng cho rằng “điều này không vi phạm lệnh cấm ám sát của Tổng thống Reagan bởi vì đây là giết chứ không phải ám sát (?!).

Cuối năm 1984, nguồn viện trợ hàng năm của Mỹ cho Contra thông qua CIA lên tới 36,7 triệu USD. Để có thêm tiền hỗ trợ, theo chỉ đạo của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, Trung tá Oliver North thành lập một nhóm hành động mang tên The Enterprise.

Nhóm này có máy bay, phi công, sân bay, tàu thuyền riêng và tài khoản nặc danh ở ngân hàng Thụy Sĩ. Một trong những hoạt động nổi đình nổi đám nhất của The Enterprise là vụ bí mật bán vũ khí cho Iran để lấy tiền cung cấp cho phía Contra, được gọi là “vụ Iran-Contra”, xảy ra trong 3 năm 1985-1987. Nó đổ bể khi Quốc hội Mỹ tiến hành điều tra, trong đó Tổng thống Reagan phải là người chịu trách nhiệm sau cùng.

Nhiều quan chức khác cũng liên quan, chẳng hạn như Caspar Weinberger, Bộ trưởng Quốc phòng, bị buộc tội khai man và cản trở công lý, Robert C. McFarlane, Cố vấn An ninh quốc gia, Alan D. Fiers, Trưởng ban Đặc nhiệm Trung Mỹ của CIA bị kết án vì che giấu bằng chứng. Riêng Trung tá Oliver North, thành viên Hội đồng An ninh quốc gia, người trực tiếp thực hiện vụ Iran Contra bị buộc tội nhận tiền thưởng bất hợp pháp, tiêu hủy hồ sơ và cản trở cuộc điều tra của Quốc hội.

Đầu năm 1986, Contra bị Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ đưa ra nhiều cáo buộc, như tham nhũng, buôn bán ma túy, bắt cóc, tra tấn thường dân, hãm hiếp, ép buộc trẻ em phải cầm súng chiến đấu, tấn công bừa bãi vào các cơ sở dân sự, cướp bóc tài sản dân sự, thất bại trong các trận giao tranh với quân Sandinista nên Contra buộc phải chứng minh thực lực của mình. Tuy nhiên, dù đã vạch ra những mục tiêu cụ thể nhưng Contra chưa bao giờ đánh được trận nào cho ra hồn.

Giải thích về điều này, người cầm đầu Contra là Edgar Chamorro cho rằng “ưu thế về vũ khí của Sadinista do Liên Xô viện trợ - cụ thể là trực thăng vũ trang MI 24 - đã làm lệch cán cân sức mạnh giữa Contra và Sandinista. Để có thể giành được chiến thắng, Charmorro đề nghị CIA cung cấp cho ông ta tên lửa đất đối không vác vai cùng những loại súng hạng nặng…

Cao Trí (theo History)

Sáng 15/7, tại Hà Nội, Cục Đào tạo đã tổ chức Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2025 và triển khai nhiệm vụ công tác 6 tháng cuối năm 2025. Thượng tướng, PGS.TS Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Thứ trưởng Bộ Công an dự và phát biểu chỉ đạo tại hội nghị.

Phạm Đình Tuấn, nguyên Phó Chủ tịch UBND thị trấn Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội (nay là xã Chương Mỹ) đã chỉ đạo anh trai và nhân viên mua cồn công nghiệp 99% (có hàm lượng Methanol cao) để pha chế, sản xuất thành phẩm cồn y tế, sau đó dán nhãn mác giả và phân phối ra thị trường, tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước.

Lời hứa đổi đất của chính quyền địa phương không trở thành hiện thực, một hộ dân ở xã Triệu Sơn và ba hộ dân khác ở xã Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá đã xây tường rào ngăn cách, đòi lại đất của mình…

Ngày 15/7/2025 (giờ địa phương), tại Trung tâm Cơ sở dữ liệu, Cảnh sát quốc gia Nam Sudan, khóa đào tạo “Kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, bảo mật và quản lý cơ sở dữ liệu trong thực thi pháp luật” do sĩ quan công an Việt Nam tổ chức dành cho cán bộ Trung tâm Cơ sở dữ liệu, cảnh sát quốc gia Nam Sudan đã bế mạc sau 1 tuần triển khai. Đây là hoạt động ý nghĩa chào mừng quốc khánh nước Cộng hoà Nam Sudan (9/7/2025).

Liên quan đến chủ trương di dời nhà trên và ven kênh, rạch của TP Hồ Chí Minh, nguyên Phó Giám đốc Sở Xây dựng Lê Trần Kiên từng nêu ra phương án: Để đẩy nhanh và thực hiện có hiệu quả việc di dời và tổ chức lại cuộc sống của người dân đang sống trên và ven kênh, rạch, trước hết là để cân đối nguồn vốn ngân sách và huy động nguồn lực xã hội, thành phố đã chia thành 3 nhóm dự án. Trong đó 52 dự án di dời, chỉnh trang kênh, rạch, quy mô 13.827 căn; kinh phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khoảng 21.518 tỷ đồng được dự kiến chi từ ngân sách.

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận hơn 32.000 ca mắc sốt xuất huyết. Dịch sốt xuất huyết đang diễn biến phức tạp ở phía Nam khi số ca mắc và tử vong tăng vọt, có tỉnh tăng tới hơn 340% so với cùng kỳ, nhiều trường hợp nhập viện biến chứng nặng phải thở máy, lọc máu, thay huyết tương. Bộ Y tế cảnh báo, hiện nay đang bước vào mùa cao điểm của dịch sốt xuất huyết trên cả nước khi thời tiết mưa nhiều, nóng ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển và truyền bệnh.

Sau khi chém vợ nhiều nhát bị người dân phát hiện và điện báo Công an, đối tượng đã khoá trái cửa nhà. Tiếp nhận tin báo, Công an phường Thành Vinh, tỉnh Nghệ An đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường, dùng dụng cụ chuyên dụng phá khoá cửa sắt, một mặt khống chế đối tượng, thu giữ tang vật. Đồng thời nhanh chóng gọi xe cứu thương đưa nạn nhân đi cấp cứu kịp thời...

Ngày  14 /7, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam 4 tháng đối với đối tượng Phạm Viết Công (SN 10/1/1957, quê quán, HKTT: thôn Cồn Soi, xã Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) về hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi 2017. Các quyết định đã được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh phê chuẩn theo quy định.

Liên quan đến đường dây giết mổ, buôn bán lợn chết nhiễm bệnh, VKSND TP Hà Nội đã phê chuẩn quyết định khởi tố đối với 5 đối tượng về tội "Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm", trong đó có 2 chủ hàng thịt lợn ở chợ tạm Phùng Khoang, phường Đại Mỗ là Dư Đình Hợi và Nguyễn Viết Chiếm, Báo CAND đã có bài phản ánh về tình trạng đìu hiu tại chợ Phùng Khoang sau vụ thịt lợn bệnh, lợn chết được 2 đối tượng Hợi, Chiếm bán tại chợ tạm bị phanh phui. Đặc biệt, sau khi vụ việc gây chấn động này, tại chợ tạm Phùng Khoang cũng không còn bóng dáng quầy thịt lợn nào hoạt động.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.