NATIV: Tổ chức tình báo trá hình của Israel

Tuy mang danh là một tổ chức nhân đạo và xã hội nhưng thực chất NATIV lại là một tổ chức tình báo trá hình do tiền thân của NATIV là Mossad Aliyah Bet, nhánh tình báo của Tổ chức bán vũ trang Haganah (tiền thân của quân đội Israel hiện nay).

Mossad Aliyah Bet được thành lập vào năm 1938, trước khi Nhà nước Israel ra đời 10 năm, có văn phòng đặt tại thủ đô Athens của Hy Lạp, sau đó chuyển đến thủ đô Paris của Pháp. Mossad Aliyah Bet có nhiệm vụ vận động những người Do Thái lưu lạc khắp nơi quay về định cư tại Palestine nhằm thành lập một quốc gia Do Thái đầu tiên trên thế giới. Cho đến khi Nhà nước Israel được thành lập vào năm 1948, có đến 70.000 người Do Thái được Mossad Aliyah Bet đưa về lại định cư tại Israel.

Năm 1949, Chính phủ Israel quyết định thành lập Cơ quan Tình báo hải ngoại Mossad dựa trên nền tảng chính của Mossad Aliyah Bet; đến năm 1953 thành lập tiếp tổ chức tình báo trá hình NATIV. Đây cũng là thời điểm mà Mossad Aliyah Bet chấm dứt nhiệm vụ lịch sử của mình.

NATIV hoạt động mạnh tại Liên Xô và Đức là hai quốc gia có cộng đồng người Do Thái định cư đông nhất. NATIV thiết lập chi nhánh đầu tiên tại Liên Xô vào năm 1969, khuấy động xã hội bằng cuộc vận động có tên gọi "Hãy để những người Do Thái ra đi" nhằm xách động cộng đồng người Do Thái định cư bao lâu nay tại Liên Xô đòi hỏi được quay về định cư tại Israel. Thực chất của cuộc vận động này là để NATIV che đậy một số hoạt động bất hợp pháp, trong đó có hoạt động tình báo để tuyển dụng những người Do Thái gốc Liên Xô làm việc không chỉ cho NATIV mà cả cho Mossad và một số cơ quan tình báo phương Tây.

Vụ tai tiếng tình báo đầu tiên liên quan đến NATIV xảy ra vào năm 1977 khi lực lượng an ninh Liên Xô phát hiện hoạt động tình báo nằm vùng của Natan Sharansky, người phụ trách hoạt động của NATIV tại thủ đô Moksva. Sharansky sinh năm 1947 tại vùng Donestk của nước Cộng hòa Ukraina thuộc Liên Xô trong một gia đình người Nga gốc Do Thái.

Năm 1969, khi NATIV thành lập văn phòng tại Liên Xô, Sharansky là một trong những người đầu tiên làm việc cho NATIV. Sharansky từng hai lần quay về lại Israel. An ninh Liên Xô cho rằng chính trong hai lần quay về lại Israel này, Sharansky đã được tình báo Israel tuyển dụng. Đến năm 1977, hoạt động nằm vùng của Sharansky bị phát hiện. Sharansky bị bắt giữ và phải lãnh án 13 năm tù giam.

Vụ việc này đã khiến quan hệ giữa Liên Xô và Israel trở nên căng thẳng. Trong khi Liên Xô tố cáo NATIV lấy danh nghĩa Văn phòng liên lạc của những người Do Thái ở nước ngoài để hoạt động điệp báo, phá hoại an ninh của Liên Xô thì Israel lại tố cáo Liên Xô muốn ngăn cản những người Do Thái định cư tại Liên Xô quay về lại Israel. Vụ việc chỉ được giải quyết ổn thỏa vào năm 1986 khi Liên Xô quyết định trao đổi Sharansky với Karl Koecher, điệp viên Tiệp Khắc, bị Cục Điều tra liên bang (FBI) bắt giữ vào năm 1984 về tội hoạt động điệp báo tại Mỹ. Sau vụ việc này, NATIV được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ bởi lực lượng an ninh Liên Xô.

Về mặt tổ chức, NATIV trực thuộc Văn phòng Chính phủ Israel. Giám đốc NATIV được trực tiếp bổ nhiệm bởi Thủ tướng. Tất cả các chi nhánh của NATIV trên thế giới không thuộc sự quản lý của Sứ quán Israel tại các các nước mà thuộc sự điều hành trực tiếp của Văn phòng NATIV ở thành phố Tel-Aviv của Israel. Về danh chính ngôn thuận, NATIV chỉ có mạng lưới nhân lực gồm 100 nhân viên với ngân sách hoạt động hàng năm là 12 triệu USD. Nhưng theo đánh giá của các chuyên gia tình báo quốc tế, NATIV có số nhân viên không chính thức và cộng tác viên đông đến trên 6.000 người hoạt động với ngân sách được tài trợ từ khắp nơi trên thế giới lên đến 120 triệu USD/năm.

NATIV có quan hệ mật thiết với Mossad không chỉ vì tiền thân của NATIV là Cơ quan tình báo Mossad Aliyah Bet, cũng là tiền thân của Mossad, mà cả 7 đời giám đốc của NATIV đều là quan chức cao cấp của Mossad. Giám đốc NATIV hiện nay là Naomi Ben-Ami, một cựu quan chức Mosad từng làm Đại sứ Israel tại Ukraina.

Mới đây, vào ngày 17/11/2009, Cơ quan An ninh Liên bang Nga (RFSS) chính thức thông báo việc đã phá vỡ một đường dây điệp báo được điều hành bởi NATIV tại thủ đô Moskva và thành phố Saint Petersbourg của Nga. Theo Sergei Savchenkov, một quan chức của RFSS, đường dây điệp báo này được bí mật thành lập vào năm 1999 có nhiệm vụ thu thập các thông tin liên quan đến an ninh, tình báo của Nga rồi chuyển giao cho tình báo Israel.

Trước đó vào tháng 5/2008, Văn phòng NATIV tại thủ đô Berlin đã kêu gọi và kích động cộng đồng những người Do Thái gốc Nga sinh sống tại Đức quay về định cư tại Israel. Vào thập niên 80-90, khoảng 200.000 người Do Thái gốc Nga (chiếm tỉ lệ 70% trong tổng số những người Do Thái được Liên Xô cưu mang trước thảm họa diệt chủng của phát xít Đức trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai), được phép rời Liên Xô và sau đó là Nga đến định cư tại Đức. Những người này đều bị kiểm soát bởi NATIV và một số người khác được NATIV tuyển dụng để làm việc cho tình báo Israel. Việc NATIV xách động những người Do Thái sinh sống tại Đức quay về lại Israel đã gây xáo trộn không ít tình hình an ninh, trật tự và xã hội của Đức