Nga tiết lộ về điệp vụ “Tarantella”
Trước Chiến tranh thế giới thứ II, điệp viên Victor Bogomoles (là một kiều dân Nga) đã từng làm việc cho một số cơ quan tình báo tại châu Âu, trước khi trở thành "điệp viên nổi tiếng" của Anh.
Người Anh vẫn cho rằng, hoạt động của Bogomoles là một trong những chiến công lớn nhất của họ trong các chiến dịch tình báo chống lại Liên Xô. Tuy nhiên, những tài liệu mới giải mật của SVR về chiến dịch có mật danh "Tarantella" cho thấy một thực tế ngược lại...
Cái tên Victor Bogomoles được cả thế giới biết tới lần đầu tiên từ năm 2000, khi SVR nhân dịp tròn 80 tuổi đã cho giải mã một số tài liệu về một chiến dịch có mật danh “Tarantella”.
Chiến dịch được khởi xướng từ hồi những năm 30 thế kỷ XX bởi chỉ huy Arthur Artuzov của Phòng Nước ngoài tại OPGU (tên gọi của bộ phận tình báo đối ngoại trước đó). Mục đích cụ thể của chiến dịch là nhằm ngăn chặn hoạt động của tình báo Anh trong cộng đồng các kiều dân trên lãnh thổ Liên Xô và phát hiện các chi nhánh của họ tại nước ngoài.
Sở Mật vụ Anh (SIS, cũng chính là Cơ quan Tình báo đối ngoại của Anh - MI-6) đã cực kỳ quan tâm tới hàng ngũ các cựu binh bạch vệ đã tháo chạy từ Krym tới Thổ Nhĩ Kỳ. Người Anh đã có được không ít thành công trong việc tuyển mộ và thậm chí còn xây dựng cả một trung tâm đào tạo đặc biệt các trợ thủ cho những điệp viên của mình.
Victor Bogomoles là một trong các trợ lý được phía Anh đào tạo. Ông ta từng phục vụ trong cơ quan phản gián của viên tướng bạch vệ Denikin trước khi làm việc cho người Anh.
Bogomoles đã thể hiện là một điệp viên xuất sắc, nhất là trong công tác tuyển mộ. Trên lãnh thổ của những nước như Rumani, Ba Lan (về sau là Đức và Pháp), Bogomoles có nhiệm vụ tìm kiếm các nguồn thông tin về giới lãnh đạo Xôviết trong cộng đồng kiều dân Nga ở nước ngoài.
Trong khi đó, tình báo Xôviết cũng triển khai chiến dịch “Tarantella” để làm rõ những kênh liên lạc của tình báo Anh với mạng lưới gián điệp của mình tại Liên Xô. Chiến dịch này về sau đã phát triển vượt ra khá xa với mục đích ban đầu. Thành công này không thể không nhắc tới công lao của một kiều dân Nga khác là Boris Lago, người cũng từng là cựu nhân viên trong cơ quan phản gián của Denikin.
Ngay từ năm 1922, chính Lago đã đề nghị được phục vụ cho Cơ quan Tình báo Xôviết. Trong khi từ trước đó, Lago vẫn được coi là một trong những nhân vật có máu mặt trong cộng đồng kiều dân Nga ở nước ngoài – từng là một thành viên tích cực của nhóm “Đấu tranh” chuyên công bố các tài liệu về hoạt động của tình báo Liên Xô ở Tây Âu.
Tuy nhiên, tất cả những hành động trên chỉ là vỏ bọc. Lago đã thuyết phục Bogomoles và qua anh ta là SIS rằng, họ đã có một mạng lưới tình báo trong Ban Chấp hành đảng bộ Moskva, Ủy ban Kinh tế toàn liên bang, Viện Nghiên cứu không quân v.v... - tóm lại là nhiều cơ quan quan trọng cung cấp thông tin về Liên Xô.
Tất nhiên là toàn bộ “mạng lưới tình báo” trên đều nằm dưới sự chỉ đạo giám sát chặt chẽ của mật vụ Xôviết. Trong khi tại Anh, hoạt động của nó lại luôn được đánh giá rất cao mà không gây ra bất kỳ nghi ngờ nào.
Cần chú ý thêm rằng, tất cả những tin tức trên không phải bao giờ cũng là thông tin giả, do mục đích chính của chiến dịch lúc này là phải lôi kéo Anh “hợp tác kinh tế chặt chẽ hơn nữa với Liên Xô” và tìm kiếm “các thỏa thuận về việc đảm bảo an ninh tập thể với sự tham gia của các quốc gia khác”.
Bằng cách này, hoạt động của London trên thực tế đã bị Moskva “điều phối” một phần từ trước khi Đức tấn công Liên Xô.
Ngoài ra, trong quá trình của chiến dịch “Tarantella” với sự tiếp sức của Bogomoles và Lago, tình báo Xôviết còn nhận được nhiều thông tin do các cơ quan mật vụ Rumani và Ba Lan khai thác được.
Nhờ những nguồn tin trên, Moskva có đưa ra kết luận về mức độ hiểu biết của tình báo phương Tây về khả năng chiến đấu của lực lượng vũ trang Xôviết cũng như kịp thời ngăn chặn được những kênh rò rỉ thông tin của mình ở nước ngoài.
Phòng nước ngoài của OPGU thông qua Vicror Bogomoles và Boris Lago đã nhận được thông tin liên quan đến việc tái vũ trang của quân đội Đức, cụ thể là việc sản xuất hàng loạt các máy bay ném bom và tiêm kích.
Ngoài ra, Moskva còn khai thác được một loạt báo cáo về các phương án của Ban tham mưu quân đội Nhật trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Liên Xô, tất cả sau đó đã được trực tiếp trình lên cho Stalin.
Chiến dịch “Tarantella” chính thức kết thúc vào năm 1945. Victor Bogomoles theo chỉ thị của người Anh đã chuyển tới hoạt động tại Ai Cập, nơi anh ta đã nảy sinh nhiều mâu thuẫn với các đồng nghiệp tại MI-6. Từ mâu thuẫn này, Bogomoles đã chính thức tự nguyện cung cấp thông tin mật cho tình báo Liên Xô.
Sau quyết định của chỉ huy Tổng cục I tại NKVD là Pavel Fitin, mạng lưới tình báo Xôviết tại Ai Cập đã có thêm một điệp viên nữa với mật danh “Britt”. Tình báo Xôviết còn quan tâm đặc biệt tới Bogomoles ở chỗ, anh ta là người rất thân cận với Đại tá Gibson của SIS.
Thông qua quan chức này (chết vào năm 1960), Bogomoles đã cung cấp nhiều thông tin giúp nắm rõ về các âm mưu hoạt động của tình báo Anh. Những thông tin từ “Britt” đều được đánh giá là đặc biệt giá trị và thường xuất hiện trực tiếp ngay trên bàn của Stalin và Molotov.
Theo nhiều chuyên gia, tất cả những thông tin về điệp viên Victor Bogomoles cho tới giờ vẫn được tình báo Anh giữ kín. Đơn giản là vì
Người Anh đã không thể phát hiện ra vai trò thực sự của “Britt” và ngay cả Boris Lago cho tới giờ vẫn được coi là “kẻ thù của chính quyền Xôviết”.
Chính vì vậy, nhưng hồ sơ liên quan tới hai điệp viên này tại MI-6 sẽ khó có cơ hội được giải mật. Đơn giản là vì mật vụ Anh không thích thừa nhận những thất bại nặng nề như vậy. Hiện giờ, những nội dung chính về cuộc đời hoạt động của Victor Bogomoles đã được kể lại rất chi tiết trong cuốn sách “Mật mã của chiến dịch – Tarantella”, tác giả của nó là Thiếu tướng Lev Soskovy từ Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga (SVR)