Người mẫu của tạp chí Vogue làm việc cho tình báo Liên Xô
Trong suốt một thời gian dài, Cơ quan Phản gián Anh (MI-5) đã tổ chức theo dõi, điều tra Miller cho đến khi bà qua đời vào năm 1977. Vào tháng 7/2007, MI-5 đã cho công bố hồ sơ về nữ điệp viên nội gián Lee Miller.
Elisabeth Lee Miller, còn gọi là quý bà Penrose, sinh ngày 24/3/1907 tại thành phố New York, Mỹ, trong một gia đình có cha là một nhiếp ảnh gia người Đức làm việc cho nhiều tạp chí thời trang và mẹ là một người mẫu gốc Scotland. Khi mới 7 tuổi, Miller đã trở thành người mẫu chụp hình của cha. Năm 19 tuổi, Miller trở thành người mẫu chính của tạp chí thời trang nổi tiếng Vogue và chỉ một năm sau trở thành một trong những người mẫu hàng đầu của ngành thời trang
Năm 1929, theo lời khuyên của Condé Nast, người sáng lập tạp chí Vogue, Miller rời Mỹ đến Pháp để phát triển sự nghiệp. Miller nhanh chóng thành công và sau đó là người tình của họa sĩ siêu thực kiêm nhiếp ảnh gia Man Ray. Thông qua Ray, Miller trở thành bạn thân với nhiều họa sĩ siêu thực nổi tiếng như danh họa Pablo Picasso, nhà thơ Paul Eluard, đạo diễn kiêm diễn viên điện ảnh Jean Cocteau.
Năm 1932, Miller rời thủ đô Paris quay về lại New York để hoạt động trong lĩnh vực nhiếp ảnh và đến năm 1934 lập gia đình với một doanh nhân giàu có người Ai Cập tên Aziz Eloui Bey, chuyên kinh doanh vật tư, thiết bị cho ngành đường sắt Ai Cập. Cô không hề biết rằng, Bey nằm trong một trục điệp báo gồm mạng lưới Ai Cập, Anh và Mỹ. Nhiệm vụ của Bey khoác áo doanh nhân đến Mỹ để thu thập thông tin từ mạng lưới ở Mỹ rồi chuyển giao đến Anh cho một điệp viên nằm vùng tên Wilfred MacCarney (vốn là sĩ quan quân đội Anh) để điệp viên này tổng hợp chuyển giao cho tình báo Liên Xô.
Năm 1937, Miller theo chồng về Cairo, MI-5 tin rằng chính trong thời gian sinh sống tại quê hương chồng mà bà đã được đích thân Bey tuyển dụng làm nội gián cho tình báo Liên Xô. Năm 1939, do yêu cầu của nhiệm vụ, Bey và Miller được điều động đến Anh để thành lập một mạng lưới điệp báo mới do đích thân MacCartney phụ trách. Nhiệm vụ của mạng lưới này là theo dõi mọi động tĩnh của chính phủ Anh và cả dư luận Anh nhằm chuẩn bị cho Chiến tranh thế giới lần thứ hai sắp xảy ra. Do đang đeo đuổi nghề nhiếp ảnh nên khi chiến tranh bùng nổ, Miller trở thành phóng viên ảnh chiến trường làm việc cho tạp chí Vogue và Blitz.
Theo giới thiệu của Condé Nest, người sáng lập tạp chí Vogue, Miller được tham gia cuộc chiến theo chân quân đội Đồng minh khắp nơi tại châu Âu. Tận dụng thời cơ này, Miller đã thu thập nhiều thông tin quân sự quan trọng liên quan đến hoạt động của quân đội Đồng minh tại mặt trận phía tây rồi chuyển giao về lại Anh cho MacCarntney để sau đó tổng hợp chuyển giao cho tình báo Liên Xô.
 |
| Lee Miller và danh họa Pablo Picasso. |
Khi chiến tranh kết thúc, Miller trở về Anh thì biết được tin chồng mình đã tử nạn trong một chuyến công tác từ Anh đến Ai Cập. Đến năm 1947, theo yêu cầu của nhiệm vụ, Miller lập gia đình với một chính khách bảo thủ người Anh tên Roland Penrose, làm việc tại Bộ Ngoại giao Anh. MI-5 nghi ngờ Penrose đã được tình báo Liên Xô tuyển dụng thông qua Miller nên đành phải chọn biện pháp an toàn là kiến nghị Bộ Ngoại giao Anh sa thải Penrose vào năm 1958 vì lý do an ninh quốc gia.
Biết bị phản gián Anh theo dõi sát sao, Miller quyết định đánh lạc hướng bằng cách mua một trang trại ở vùng Sussex của Anh vào năm 1960 và thành lập một câu lạc bộ nghệ sĩ làm nơi giao lưu giữa các nghệ sĩ nổi tiếng vào thời kỳ đó cùng nhiều người ái mộ, nghệ sĩ đến từ khắp nơi trên thế giới. MI-5 đã tìm cách thâm nhập vào câu lạc bộ này để cố lần ra được chứng cứ buộc tội Miller về hành vi làm nội gián cho tình báo Liên Xô. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của MI-5 đều gặp thất bại.
Tháng 7/1962, MI-5 tiến hành bắt giữ MacCartney về tội làm điệp viên nội gián cho tình báo Liên Xô và sau đó tìm cách thuyết phục, mua chuộc và cả đe dọa để buộc MacCartney khai báo về hoạt động điệp báo của Miller nhưng không có kết quả. Đây chính là lý do MacCartney phải lãnh án 16 năm tù giam về tội hoạt động nội gián và sau đó được trao trả cho phía Liên Xô vào năm 1965. Việc này đã tác động mạnh đến Miller do MacCartney là cấp trên trực tiếp và là người đã theo dõi và bảo vệ bà trong suốt thời gian Miller tham gia hoạt động nội gián.
Suốt hai năm liền, Miller tìm mọi cách nối lại liên lạc với tình báo Liên Xô mà không có kết quả do tình báo Liên Xô biết rằng MI-5 đang tổ chức theo dõi nữ điệp viên nằm vùng này sát sao nên bất cứ cố gắng nối lại liên lạc nào cũng có thể gây nguy hiểm cho Miller. Thất vọng, Miller quay trở lại hành nghề nhiếp ảnh cho tạp chí Vogue.
Từ năm 1970, Miller bắt đầu mắc chứng trầm cảm và qua đời vào ngày 21/7/1977 tại trang trại của gia đình ở vùng